Mỹ chưa nối lại viện trợ, Ukraine đương đầu "sóng gió" khắc nghiệt

Vài ngày sau khi Tổng thống Donald Trump ra lệnh tạm dừng chia sẻ thông tin tình báo của Mỹ, quân đội Ukraine cho rằng quyết định này có thể tác động tới tình hình trên tiền tuyến.

Trong khi đó, các chuyên gia và quan chức quân sự cho biết động thái này của Mỹ có thể gây ra thiệt hại lớn hơn cho các thành phố và cơ sở hạ tầng của Ukraine.

Mỹ đã ngừng chia sẻ thông tin tình báo với Ukraine vào ngày 5/3, ngay sau khi đóng băng viện trợ quân sự cho Ukraine trong nỗ lực gây sức ép buộc Kiev phải đàm phán nhanh chóng với Nga.

Ông Keith Kellogg, đặc phái viên của Tổng thống Trump về Ukraine, cho biết Kiev đã "tự chuốc lấy điều này" vì không hợp tác trong các cuộc đàm phán hòa bình.

Theo hãng tin Ukraine Militarnyi, công ty hàng không vũ trụ Maxar Technologies của Mỹ cũng được cho là đã hạn chế quyền truy cập của Ukraine vào hình ảnh vệ tinh của Maxar.

Các quan chức Ukraine cho biết họ đang làm việc với các đối tác nước ngoài để tìm giải pháp thay thế. Bộ trưởng Quốc phòng Pháp Sebastien Lecornu xác nhận Pháp vẫn tiếp tục cung cấp thông tin tình báo cho Ukraine.

"Năng lực tình báo của Mỹ không phải độc nhất vô nhị. Vẫn có thể thay thế họ", Mykhailo Samus, chuyên gia quân sự và giám đốc Mạng lưới nghiên cứu địa chính trị mới, nói với trang tin Kyiv Independent.

Sau cuộc họp giữa phái đoàn Mỹ và Ukraine ở Ả rập Xê út hôm 11/3, Mỹ đồng ý nối lại viện trợ quân sự và chia sẻ thông tin tình báo cho Ukraine. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là khi nào Mỹ sẽ thực hiện cam kết này và duy trì cam kết trong thời hạn bao lâu, bởi lẽ Washington cũng phải thăm dò ý kiến của Moscow để có thể thúc đẩy đàm phán.

Cho đến khi viện trợ được nối lại, Ukraine vẫn phải đối mặt với hàng loạt thách thức cả ở tiền tuyến cũng như các khu vực khác khi Nga tăng cường các cuộc tập kích.

Tác động đến chiến trường

Nhiều binh lính và chỉ huy chiến đấu Ukraine trên khắp mặt trận cho biết việc Mỹ cắt đứt thông tin tình báo hầu như không ảnh hưởng đến các hoạt động trên chiến trường.

Ở cấp độ chiến thuật, quân đội Ukraine có nhiều phương tiện để có được thông tin tình báo của riêng mình, chủ yếu từ giám sát bằng máy bay không người lái (UAV). Các nguồn khác bao gồm hệ thống nhận dạng tình huống Delta do Ukraine sản xuất, được NATO ca ngợi sau khi thử nghiệm vào năm 2024 và các hoạt động trinh sát thường xuyên.

"Máy bay không người lái của tôi cung cấp cho tôi thông tin tình báo", một lính pháo binh chiến đấu ở vùng Kursk của Nga có biệt danh "Spys" cho biết.

Theo chuyên gia Samus, thông tin tình báo của Mỹ không có tác động thường xuyên đến tiền tuyến.

"Tôi tin rằng tiền tuyến vẫn hoạt động mà không cần thông tin tình báo từ các đối tác Mỹ", Yurii Fedorenko, chỉ huy trung đoàn hệ thống không người lái tinh nhuệ "Achilles" chiến đấu ở Kharkov, cho biết.

"Ukraine đã xoay xở để phát triển sản xuất các công cụ tình báo cho phép chúng tôi bao quát chiều sâu tác chiến nhất định. Nhưng trong chiến tranh, điều quan trọng là phải kiểm soát đối thủ ở mọi giai đoạn, từ sản xuất và hậu cần đến các khu vực tập trung, rồi đến tiền tuyến", ông Fedorenko nói thêm.

Tấn công khu vực do Nga kiểm soát

Kể từ đầu năm 2024, Ukraine thường xuyên tiến hành các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái vào sâu trong lãnh thổ Nga cũng như các vùng lãnh thổ do Nga kiểm soát, tập kích các mục tiêu quân sự và chiến lược như nhà máy lọc dầu.

Các cuộc tấn công đã làm chậm hoạt động hậu cần tiền tuyến của Nga và giảm lượng khí đốt cũng như dầu xuất khẩu của Moscow, trong khi đây vốn là nguồn hỗ trợ cho chiến dịch quân sự của Nga ở Ukraine.

Việc cắt đứt thông tin tình báo của Mỹ khó có thể đe dọa đến việc lập kế hoạch cho các hoạt động bằng cách hạn chế quyền truy cập của Ukraine vào hình ảnh vệ tinh, vì "Ukraine có vệ tinh riêng", theo chuyên gia Samus.

Cơ quan tình báo quân sự Ukraine (HUR) xác nhận vệ tinh Ukraine đã chụp hơn 4.000 hình ảnh về các cơ sở của Nga, được sử dụng để gây ra "hàng tỷ USD" thiệt hại cho Nga.

"Chúng tôi vẫn có thông tin tình báo tốt từ chính phương tiện của mình. Chúng tôi có máy bay không người lái do Ukraine sản xuất có thể "nhìn thấy" ít nhất vài trăm km vào sâu lãnh thổ Nga", chuyên gia Samus nói.

Phòng thủ trước các cuộc không kích

Các chuyên gia cho biết, người dân Ukraine sẽ cảm nhận rõ nhất những tổn thất chính của việc cắt đứt thông tin tình báo, vì điều này đe dọa khả năng phát hiện kịp thời các cuộc không kích của Nga vào các thành phố và cơ sở hạ tầng của Ukraine.

"Hệ thống đánh chặn không dựa vào thông tin vệ tinh mà dựa vào thông tin từ các radar tầm xa", Viktor Kevliuk, một sĩ quan quân đội đã nghỉ hưu và là chuyên gia quốc phòng, cho biết.

Ông nói rằng, radar thường bị tắt để tránh đối phương phát hiện. Nhưng chúng được bật lên để theo dõi tình hình trên không ở khoảng cách xa, khi vệ tinh cảnh báo về các vụ phóng tên lửa của đối phương.

"Hành động cắt thông tin tình báo của Mỹ khiến Lực lượng Phòng vệ Ukraine không biết trước về thời điểm bắt đầu một cuộc không kích", chuyên gia Kevliuk nói thêm.

Theo chuyên gia Samus, máy bay cảnh báo sớm và chỉ huy trên không (AWACS) của Mỹ đã sử dụng radar quét sâu  vào tới 400-500km bên trong lãnh thổ Nga. Ông nhấn mạnh rằng các đối tác châu Âu của Ukraine có cùng khả năng trinh sát điện tử và có thể chia sẻ thông tin này.

Một giải pháp thay thế giúp Ukraine lấp đầy khoảng trống về thông tin tình báo của Mỹ là 2 máy bay ASC 890 do Thụy Điển cung cấp, vốn được đưa vào gói viện trợ quân sự của Thụy Điển cho Ukraine vào tháng 5 năm ngoái.

"Chúng sẽ phát hiện hoạt động của đối thủ sâu 300km trong lãnh thổ Nga, bao gồm hoạt động của hệ thống tên lửa đạn đạo Iskander, không quân chiến lược…", chuyên gia Samus nhận định.

Nhưng theo các báo cáo, 2 máy bay này vẫn chưa đến Ukraine. Điều này khiến nhiều người lo ngại về tổn thất của Ukraine trong các cuộc tấn công trước khi các máy bay này được đưa đến.

"Lấy ví dụ như Oreshnik. Tình báo Mỹ biết khi nào Nga đang lên kế hoạch cho một hoạt động nào đó rất khủng khiếp đối với các thành phố của chúng tôi", Myroslav Hai, một sĩ quan quân đội Ukraine, cho biết.

Nga đã phóng tên lửa Oreshnik có khả năng mang đầu đạn hạt nhân vào Ukraine hôm 21/11/2024. Moscow đã thông báo trước cho Mỹ trước cuộc tấn công này thông qua các kênh giảm thiểu rủi ro hạt nhân.

"Nếu họ giấu thông tin này, điều đó đồng nghĩa với việc sẽ có nhiều dân thường Ukraine thiệt mạng hơn", sĩ quan Ukraine cảnh báo.

Ukraine tìm cách thích nghi

"Đây không phải là lần đầu tiên Mỹ thực hiện những bước đi như vậy", chỉ huy Fedorenko nói, đề cập đến sự chậm trễ kéo dài nhiều tháng của Mỹ trong việc viện trợ quân sự cũng như cung cấp thông tin tình báo cho Ukraine trước đây.

Theo các binh sĩ cho biết, trong cuộc xung đột với Nga, Ukraine đã xoay xở để vượt qua nhiều thay đổi và khó khăn, và họ sẽ thích nghi với việc cắt đứt thông tin tình báo của Mỹ.

"Chúng tôi sẽ cầm cự. Nga đang cạn sức ở đây", "Bart", một tay súng bắn tỉa của lực lượng đặc nhiệm Ukraine chiến đấu theo hướng Pokrovsk, cho biết.

Việc tạm dừng chia sẻ thông tin tình báo chỉ là động thái mới nhất trong một loạt biện pháp mạnh mẽ do chính quyền Mỹ thực hiện được cho là có lợi cho Nga, khiến người dân Ukraine thất vọng về đồng minh trước đây.

"Tôi sẽ không ngạc nhiên nếu ông Trump bắt đầu cung cấp thông tin tình báo cho Nga. Mỹ đã đứng về phía Nga và cho phép nước này sử dụng vũ khí hiệu quả hơn", chuyên gia Samus dự đoán.