Kinh nghiệm kiểm soát phương tiện cá nhân của Tokyo và Bắc Kinh

Năm 1998, hệ thống giấy phép đỗ xe tại thủ đô Bắc Kinh, Trung Quốc được triển khai. Hệ thống này yêu cầu tất cả các chủ xe ô tô khi xin cấp biển số các quận nội thành và ngoại thành Bắc Kinh phải nộp kèm giấy chứng nhận có chỗ đậu xe, cấp bởi cơ quan an ninh công cộng và cơ quan quản lý giao thông vận tải địa phương. Hệ thống hoạt động đến năm 2004 thì bị ngưng vì thiếu hiệu quả.

Năm 2004, mức thuế đánh vào các loại xe cơ giới, xe máy, xe điện, xe kéo và xe tải nông nghiệp tại Trung Quốc tăng 10%. Mức thuế này được đánh giá là chưa đủ để ngăn tốc độ sở hữu phương tiện cá nhân tăng cao.

Bắt đầu từ năm 2005, Bắc Kinh đầu tư mạnh để phát triển giao thông vận tải. Riêng năm 2010, thành phố đầu tư đến 72 tỷ Nhân dân tệ, tương đương 5% GDP. Trong số này thì 7,7 tỷ là đầu tư vào đường sắt, 9,7 tỷ vào đường bộ, và 41,1 tỷ cho giao thông công cộng đô thị.

Từ năm 2007, chính sách giao thông công cộng giá thấp được áp dụng, giảm giá vé tàu điện ngầm và giảm tới 60% giá vé xe buýt.

Ngay trước Thế vận hội năm 2008, Bắc Kinh đã thực hiện một quy định hạn chế biển số xe được lưu thông ngoài đường. Các phương tiện lưu thông luân phiên theo biển số chẵn/lẻ nhằm giảm tình trạng tắc nghẽn và ô nhiễm không khí ngày càng trầm trọng. Các biện pháp tương tự cũng được giới chức Bắc Kinh áp dụng trong những năm qua.

Thủ đô Trung Quốc đưa ra chính sách hạn ngạch xe vào năm 2011 khi đã đối mặt với tình trạng ô nhiễm và tắc nghẽn nghiêm trọng, với 5 triệu ô tô cá nhân. Mỗi tháng có khoảng 20.000 lượt đăng ký xe mới, quay xổ số công khai vào ngày 26, không mất phí. Chỉ người không sở hữu xe, có hộ khẩu Bắc Kinh hoặc đã nộp thuế ở Bắc Kinh trong 5 năm mới được phép tham gia hình thức sổ số này.

Trong khi đó, tại thủ đô Tokyo, Nhật Bản, trung bình chỉ có khoảng 45 ô tô cho mỗi 100 hộ gia đình, chưa bằng một nửa tỷ lệ cả nước là 106 ô tô/100 hộ. Có một số lý do để Tokyo kiểm soát tốt các phương tiện cá nhân.

Thứ nhất, một câu hỏi đặt ra là, vì sao phải di chuyển bằng phương tiện cá nhân khi mà hệ thống giao thông công cộng đã quá hoàn hảo? Hệ thống đường sắt cao tốc của Nhật Bản nổi tiếng về thời gian tới ga chính xác tính theo đơn vị giây. Mới đây, sáng 16/5/2021, chuyến tàu cao tốc Shinkansen Hikari số 633 chạy từ Tokyo tới Osaka về ga bị chậm 1 phút, ngay lập tức Công ty Đường sắt Trung tâm Nhật Bản đã cho điều tra nguyên nhân và lên tiếng xin lỗi người dân Nhật.

Thứ hai là giới hạn tốc độ thấp, trong thành phố, các tài xế chỉ có thể lái xe với vận tốc 40 km/h, khi qua các trạm thu phí điện tử (ETC) trên đường cao tốc thì tốc độ còn phải giảm xuống 20 km/h để kích hoạt cảm biến mới và nâng thanh chắn mới tự động nâng lên. Phí cầu đường cũng đắt đỏ, lái xe từ Tokyo đến Okazaki cả đi lẫn về với quãng đường 600 km tốn phí khoảng 140 USD, và mất thời gian gấp đôi so với đi tàu cao tốc.

Thứ ba, thi bằng lái xe ở Nhật Bản là một thử thách. Mọi bài thi đều do giáo viên đích thân chấm. Để tăng tính an toàn và thực tế, đơn giản khi muốn rẽ tại ngã tư, nếu giáo viên ngồi ở ghế phụ nhận thấy thí sinh không quan sát đủ các hướng trước, sau, trái, phải sẽ tự động trừ điểm. Ở ngoài đường trường, mọi lộ trình đều ngẫu nhiên theo yêu cầu của giáo viên.

Không chỉ thành thạo kỹ năng điều khiển xe, học viên còn phải nắm vững luật bởi tất cả đều là tình huống thực tế, một sơ sẩy sẽ ảnh hưởng đến cả hệ thống giao thông. Giáo viên có thể nói ngẫu nhiên "ghé mua giùm tôi chai nước" và nếu học viên không quan sát kỹ mà đỗ lại ở cửa hàng gần trạm xe buýt và không được dừng xe, điểm trừ sẽ khá nặng.