Khi nào Mỹ mới chính thức xác nhận tổng thống đắc cử?

Truyền thông Mỹ ngày 7/11 đồng loạt đăng tải thông tin dự đoán ứng viên Dân chủ Joe Biden đắc cử tổng thống sau khi giành khoảng 75 triệu phiếu bầu phổ thông, nhiều hơn ứng viên đảng Cộng hòa - Tổng thống Donald Trump - khoảng 4 triệu phiếu. Ông Biden được dự đoán giành 290 phiếu đại cử tri dựa trên cơ chế một ứng viên giành chiến thắng phiếu phổ thông ở bang nào sẽ giành toàn bộ phiếu đại cử tri ở bang đó (trừ Maine và Nebraska).

Thực tế, cử tri Mỹ bỏ phiếu không phải để bầu trực tiếp ra tổng thống, mà là bỏ phiếu chọn đại cử tri cho bang của mình. Về cơ bản các đại cử tri này sẽ cam kết ủng hộ ứng viên mà cử tri của bang mình lựa chọn. Mỗi bang có số đại cử tri bằng số nghị sĩ của bang đó tại Quốc hội. Toàn nước Mỹ có tổng cộng 538 đại cử tri, hay còn gọi là Đại cử tri đoàn, có vai trò trực tiếp bầu ra tổng thống.

Dù được dự đoán đắc cử, nhưng ông Biden vẫn còn cần chờ thêm một số bước chính thức xác nhận chưa kể đến việc phải đối mặt với các vụ kiện. Tổng thống Trump đến nay chưa thừa nhận thất bại, tuyên bố sẽ theo đuổi các vụ kiện với cáo buộc có gian lận bầu cử.

Các tranh chấp phải giải quyết trước 8/12

Chiến dịch của ông Trump có thể đệ đơn kiện lên các tòa án địa phương để khiếu nại kết quả ở địa phương đó. Nếu tranh chấp không thể giải quyết ở cấp bang, thì có thể được đưa ra tòa án liên bang, Tòa án Tối cao.

Kịch bản trên đã xảy ra trong cuộc bầu cử năm 2000 khi ứng viên Dân chủ Al Gore không công nhận chiến thắng của đối thủ Cộng hòa George W. Bush do kết quả bầu cử ở bang Florida quá sít sao. Tuy nhiên, thời hạn để giải quyết các tranh chấp liên quan đến kết quả bầu cử ở cấp bang là ngày 8/12. Bất cứ tranh chấp nào hay việc kiểm lại phiếu ở cấp bang phải được hoàn tất trước thời điểm này.

Đại cử tri đoàn chính thức bỏ phiếu

Đến ngày 14/12, đại cử tri ở các bang và thủ đô Washington DC sẽ họp để chính thức bỏ phiếu bầu ra tổng thống. Tại 33 bang và thủ đô Washington DC, luật bầu cử của bang hoặc quy định của các đảng yêu cầu đại cử tri phải bỏ phiếu ủng hộ ứng viên nhận được đa số phiếu bầu phổ thông của bang. Nói cách khác, ứng viên thắng ở các bang này sẽ nhận được toàn bộ phiếu đại cử tri ở đó. Ở một số bang, đại cử tri có thể bị thay thế hoặc bị phạt nếu không tuân thủ quy tắc. Một đại cử tri không bỏ phiếu cho ứng viên giành đa số phiếu phổ thông của bang mình bị gọi là “đại cử tri bất trung”.

Các phiếu bầu tổng thống và phó tổng thống sau đó được kiểm đếm và đại cử tri sẽ ký vào 6 giấy chứng nhận bỏ phiếu. Các chứng nhận này cùng với một số giấy tờ khác sẽ được gửi bằng thư bảo đảm cho các quan chức khác nhau, trong đó có chủ tịch Thượng viện. Muộn nhất là tới ngày 23/12, các giấy tờ này phải được chuyển đến tay người cần nhận.

Quốc hội xác nhận và công bố tổng thống đắc cử

Đến ngày 6/1, Hạ viện và Thượng viện sẽ họp để kiểm phiếu đại cử tri. Nếu ứng viên nào giành được tối thiểu 270 phiếu sẽ được xác nhận là tổng thống đắc cử. Phó tổng thống và cũng là chủ tịch Thượng viện, hiện nay là ông Mike Pence, sẽ thông báo kết quả này.

Trong trường hợp cả hai ứng viên đều không giành tối thiểu 270 phiếu đại cử tri để đắc cử, Tu chính án 12 của Hiến pháp Mỹ sẽ được kích hoạt. Hạ viện sẽ bầu ra tổng thống trong số 3 ứng viên có nhiều phiếu đại cử tri nhất. Khi đó mỗi bang sẽ có một lá phiếu trong Hạ viện, ứng viên nào giành được ít nhất 26 phiếu trong số 50 phiếu của 50 bang sẽ được coi là đắc cử.

Nếu trước ngày 20/1/2021 (ngày diễn ra lễ tuyên thệ nhậm chức của tổng thống và phó tổng thống) vẫn chưa thể chọn được tổng thống đắc cử, phó tổng thống vừa đắc cử sẽ làm quyền tổng thống. Trong trường hợp cũng chưa chọn được phó tổng thống đắc cử, chủ tịch Hạ viện sẽ là quyền tổng thống. Hạ viện được quyền bỏ phiếu lại cho đến thời hạn 4/3/2021. Kịch bản được dự đoán không xảy với cuộc bầu cử năm nay, vì ông Biden được cho là dễ dàng giành được hơn 270 phiếu đại cử tri.