Kế hoạch tái thiết Gaza của Liên đoàn Ả rập liệu có khả thi?

Tại Hội nghị Thượng đỉnh Liên đoàn Ả rập diễn ra ở Ai Cập hôm 4/3, Tổng thống Abdel-Fattah el-Sissi thông báo, các nước tham dự đã thông qua kế hoạch của Ai Cập về việc tái thiết Gaza trị giá 53 tỷ USD.

Động thái này được coi là một nỗ lực cấp bách nhằm đưa ra phương án thay thế cho đề xuất mang tính thương mại của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Đề xuất liên quan đến tái định cư người Palestine của ông Trump từng vấp phải nhiều chỉ trích.

Tuy nhiên, viễn cảnh Chính quyền Palestine tiếp quản Gaza vẫn còn nhiều bất định khi Israel kiên quyết bác bỏ mọi vai trò của cơ quan này. Ở nhiệm kỳ đầu tiên, ông Trump từng đóng cửa văn phòng đại diện của Tổ chức Giải phóng Palestine (PLO) tại Washington và tăng cường hỗ trợ cho Israel.

Bộ Ngoại giao Israel phản đối kế hoạch tái thiết, cho rằng đề xuất trên "không giải quyết được" thực tế tình hình sau cuộc tấn công của Hamas ngày 7/10/2023. Israel cũng chỉ trích việc kế hoạch không đề cập đến vụ giết hại và bắt cóc người Israel trong cuộc tấn công, cũng như không đưa ra bất kỳ sự lên án nào đối với Hamas.

Trong khi đó, phía Hamas kêu gọi cung cấp các điều kiện đảm bảo thành công cho kế hoạch tái thiết và đánh giá hội nghị lần này là bước tiến trong sự ủng hộ của thế giới Ả rập và Hồi giáo đối với sự nghiệp của người Palestine.

Đề xuất mới tập trung vào việc cứu trợ khẩn cấp, tái thiết cơ sở hạ tầng bị tàn phá và phát triển kinh tế dài hạn cho Gaza.

Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah al-Sisi khẳng định trong bài phát biểu khai mạc hội nghị thượng đỉnh rằng kế hoạch tái thiết sẽ đảm bảo người Palestine có thể "tiếp tục sinh sống trên đất của họ". Về phía Liên hợp quốc, Tổng Thư ký António Guterres tuyên bố tổ chức này sẵn sàng "hợp tác toàn diện".

Trong tuyên bố chung cuối cùng, hội nghị thông qua một "kế hoạch toàn diện của thế giới Ả Rập", đồng thời kêu gọi cộng đồng quốc tế hỗ trợ. Văn kiện nhấn mạnh rằng "tất cả những nỗ lực này đang được triển khai song song với việc khởi động một tiến trình chính trị" hướng tới thành lập nhà nước Palestine.

Hội nghị cũng kêu gọi về sự thống nhất đại diện cho Palestine dưới sự lãnh đạo của PLO - lực lượng chính trị chủ chốt trong Chính quyền Palestine và không bao gồm lực lượng Hamas.

Trong kế hoạch dài 112 trang, chính phủ Ai Cập đã trình bày các hình ảnh minh họa do AI tạo ra về các khu nhà ở, vườn cây, trung tâm cộng đồng, cùng với kế hoạch xây dựng một cảng thương mại, trung tâm công nghệ, khách sạn ven biển và sân bay tại Gaza.

Tuy nhiên, đề xuất của Ai Cập chưa làm rõ ai sẽ điều hành Gaza sau chiến sự. Bản dự thảo tuyên bố chung chỉ đề cập đến việc hỗ trợ một ủy ban hành chính Palestine, nhưng không nêu rõ cơ cấu hoạt động.

Quan trọng hơn, kế hoạch này vẫn chưa nhận được sự ủng hộ từ Israel - lực lượng hiện kiểm soát Gaza.