Hội nghị LHQ về biến đổi khí hậu: Cuộc đấu Trung-Mỹ?

Các nhà hoạt động của tổ chức Oxfam biểu tình chống biến đổi khí hậu tại Durban, Nam Phi.

Trọng tâm chính tại Hội nghị hàng năm của LHQ về biến đổi khí hậu lần thứ 17 (gọi là COP17) sẽ là những nỗ lực đầy khó khăn nhằm kéo dài sang giai đoạn hai của Nghị định Kyoto khi nó sẽ hết hiệu lực vào năm tới.

Đó là một thỏa thuận có tính cưỡng hành về pháp lý giữa các quốc gia ký kết nhằm giảm khí thải nhà kính, ít nhất 5% dưới những mức của năm 1990.

Thỏa thuận 1997 này cũng thiết lập những cơ chế cho phép các nước giàu đền bù tình trạng ô nhiễm mà họ gây ra bằng cách đầu tư vào những kỹ thuật làm sạch ô nhiễm tại các nước nghèo.

Bà Christina Figueres, người điều hành Công ước khung LHQ về biến đổi khí hậu, cho biết các đại biểu đang tìm kiếm một lập trường trung dung.

Từ nhiều năm, các khoa học gia đã cảnh báo về những hiểm họa có thể xảy ra khi để cho nhiệt độ trung bình trên trái đất tăng thêm 2 độ trên mức độ thời tiền công nghệ. Quá mức độ này, trái đất bị những hiểm họa lớn như lụt lội, hạn hán và mất mát các hệ sinh thái nghiêm trọng.

Các khoa học gia cho rằng khí thải carbon là nguyên nhân hàng đầu của tình trạng tăng nhiệt toàn cầu do con người tạo ra. Vì vậy, không ai ngạc nhiên nếu mọi con mắt tại hội nghị COP17 đều dồn về phía Mỹ và Trung Quốc, 2 nước gây ô nhiễm lớn nhất thế giới.

Mỹ chưa bao giờ phê chuẩn nghị định thư Kyoto, và đã nhấn mạnh rằng bất kỳ hiệp định nào có tính cưỡng hành phải bao gồm tất cả các bên.

Trung Quốc - được coi là một quốc gia đang phát triển - không bị bắt buộc phải ký Nghị định thư Kyoto 1997, còn Mỹ lại từ chối phê chuẩn hiệp ước này nếu Trung Quốc không ký.

Nhật Bản, Nga và Canađa cũng nói họ không muốn ký tiếp lần hai Nghị định thư Kyoto trừ phi Mỹ và Trung Quốc cũng đồng ý cam kết cắt giảm việc xả khí thải.

Trong khi đó, Liên minh châu Âu (EU), vốn đi đầu trong việc hạn chế biến đổi khí hậu, thì nói muốn ký tiếp giai đoạn hai, nhưng chỉ khi các nước xả khí nhiều đồng ý ký cam kết thực hiện các mục tiêu đặt ra cho năm 2020.

Giới phân tích cho rằng mặc dù Nghị định thư Kyoto về cắt giảm khí thải không ràng buộc cả Trung Quốc lẫn Mỹ, song những bất đồng dường như không vượt qua được giữa hai quốc gia xả nhiều khí thải gây hiệu ứng nhà kính nhất thế giới này đang đe dọa sẽ xóa nhòa triển vọng cứu vãn bản hiệp ước này tại các cuộc đàm phán về khí hậu ở Durban, Nam Phi.

Hướng tới COP17, Chương trình Môi trường của LHQ (UNEP) đã đưa ra một báo cáo thường niên với tên gọi "Hàn gắn sự khác biệt".

Báo cáo này tập trung vào những cam kết chính trị của các quốc gia trong việc cắt giảm lượng khí thải cácbon cũng như những giải pháp nhằm duy trì sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu ở mức dưới 2 độ C vào năm 2020.

Giáo sư Joseph Alcamo - trưởng nhóm các nhà khoa học của UNEP - cho biết theo kế hoạch đề ra, tính đến năm 2020, thế giới sẽ cắt giảm từ 6.000-11.000 tỷ tấn khí thải cácbon. Đây là những con số rất lớn và các nhà khoa học cho rằng mục tiêu cắt giảm 6.000 tỷ tấn cácbon là có thể đạt được.

Tuy nhiên, theo nhận định của ông Alcamo, hiện giữa các chính phủ có khoảng cách rất lớn về mục tiêu và các biện pháp cắt giảm khí thải.

Các nhóm môi trường và các tổ chức phi chính phủ đã phái hàng nghìn quan sát viên đến theo dõi các cuộc thương thuyết tại Durban.

Năm ngoái, hơn 24.000 người đã tham gia hội nghị Copenhagen, trong số đó có hơn 3.000 người thuộc giới truyền thông.