Đột phá vĩ đại: Phát hiện sóng hấp dẫn từ hố đen

Trong cuộc họp báo được truyền hình trực tiếp trên mạng Internet từ Washington DC (Mỹ), các nhà khoa học thuộc Viện Công nghệ California (CIT), Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) và tổ chức khoa học LIGO Scientific Collaboration cho biết đã phát hiện ra sóng hấp dẫn vào ngày 12/8/2015.

Sóng hấp dẫn này xuất phát từ hai lỗ đen va chạm vào nhau. Hai lỗ đen này có khối lượng lớn gấp 30 lần mặt trời, nằm ở vị trí cách trái đất khoảng 1,3 tỷ năm ánh sáng.

Các nhà khoa học bắt được sóng hấp dẫn nhờ hai thiết bị dò laser khổng lồ ở Mỹ, một tại Louisiana và một ở Washington.

Sóng hấp dẫn là các gợn sóng trong không - thời gian, lan tỏa trong vũ trụ với tốc độ ánh sáng, được nhà bác học Einstein tiên đoán 100 năm trước.

Các nhà thiên văn học đã khổ công “săn lùng” sóng hấp dẫn trong nhiều thập kỷ qua. Bởi sóng hấp dẫn là vấn đề cuối cùng của thuyết tương đối rộng chưa được kiểm chứng.

Hai thiết bị laser có tên Đài quan sát sóng hấp dẫn giao thoa kế laser (LIGO) có khả năng đo được những dao dộng cực nhỏ từ sóng hấp dẫn. Sau khi phát hiện tín hiệu sóng hấp dẫn, các nhà khoa học đã chuyển đổi chúng thành sóng radio. Nhờ đó, họ nghe được tiếng hai lỗ đen va chạm vào nhau và nhập lại làm một.

“Chúng tôi thực sự nghe tiếng chúng đụng vào nhau trong đêm. Chúng tôi nhận được tín hiệu bắn tới trái đất, chúng tôi đưa nó vào loa và nghe thấy tiếng hai lỗ đen đụng nhau”, AFP dẫn lời nhà khoa học MIT David Shoemaker, người đứng đầu dự án LIGO.

Theo tính toán của các nhà khoa học, trong 1/5 giây cuối cùng của vụ va chạm, lỗ đen mới sản sinh ra khối năng lượng gấp 50 lần tổng năng lượng của toàn bộ phần còn lại của vũ trụ (dưới các dạng ánh sáng, sóng từ trường, X-ray,...).

Và hai đài quan sát LIGO tại Washington và Louisiana (Mỹ) đã xác định được các tín hiệu về sóng hấp dẫn trong khoảnh khắc cuối cùng này.

Các nhà khoa học cho biết việc phát hiện sóng hấp dẫn sẽ mở cánh cửa mới để quan sát vũ trụ và tìm hiểu về các vật thể bí ẩn như lỗ đen và sao neutron. Thông qua nghiên cứu sóng hấp dẫn, các nhà khoa học cũng sẽ có thể thấu hiểu được bản chất của vũ trụ thời kỳ mới khai sinh sau Vụ nổ lớn (Big Bang).

Phát hiện mới là thành công lớn cho ba nhà vật lý Kip Thorne của Viện công nghệ California (CalTech, Mỹ), Rainer Weiss của MIT và Ronald Drever từng là giáo sư tại Caltech và giờ nghỉ hưu ở Scotland. Cả ba đã dành cả sự nghiệp để theo đuổi việc đo một trong những phỏng đoán rất khó diễn tả này của Einstein.

Đây cũng là kết quả xứng đáng cho quỹ National Science Foundation của Mỹ, cơ quan đã chi hơn 1,1 tỷ USD trong suốt 40 năm qua để xây hệ thống ăng-ten nghe các sóng này. Đã có rất nhiều chỉ trích cho rằng nguồn các sóng trọng lực không nhiều để chi nhiều đến vậy cho dự án này.

Giới khoa học quốc tế cũng tỏ ra vô cùng hào hứng với phát hiện mang tính cột mốc này. Theo Abhay Ashtekar - giám đốc Viện lực hấp dẫn và vũ trụ thuộc ĐH Penn (Mỹ), các vật thể trong vũ trụ đều có khả năng bẻ cong không gian và thời gian, nhưng rất yếu.

Chỉ có những vật lớn với khối lượng vật chất dày đặc như hố đen và các sao neutron (ngôi sao hình thành sau vụ nổ siêu tân tinh, có kích thước bé nhưng khối lượng cực lớn) mới có khả năng này.

Nhà vật lý Saul Teukolsky của ĐH Cornell đánh giá phát hiện sóng hấp dẫn là một trong những khám phá khoa học vĩ đại nhất trong vòng 50 năm qua. Giới chuyên gia dự báo nhiều khả năng phát hiện sóng hấp dẫn sẽ sớm giành giải Nobel Vật lý trong năm nay.

Còn giáo sư Philipp Podsiadlowski thuộc Viện Vật Lý Oxford (Anh) cho biết: "Việc tìm ra sóng hấp dẫn là một trong những phát minh quan trọng nhất của ngành vật lý thiên văn trong hơn 50 năm qua, sánh ngang với việc phát hiện ra hạt Higgs Boson".

Theo Nhã An

Báo Đất Việt