Donbass "giương đông" ở Mariupol, bất ngờ "kích tây" ở Debaltsevo

Kiev đã mắc kế “giương đông kích tây” của ly khai khi họ nghi binh tấn công Mariupol để chiếm Debaltsevo. Trên thực tế, đây là một nước cờ cao của phe ly khai khiến những tướng lãnh non nớt của Kiev sập bẫy. Họ đã sập bẫy chính vì vai trò quá quan trọng về chiến lược của Mariupol.

Marioupol là thành phố công nghiệp có nửa triệu dân, cách thành trì Donetsk khoảng 110 km về phía nam. Thành phố đã chịu nhiều cuộc tấn công vào tháng 8 và bình yên từ sau khi thỏa thuận ngừng bắn giữa Kiev và Donbass được ký kết hồi tháng 9.

Mariupol có vị trí chiến lược, nối giữa miền Đông Ukraine đang bị quân ly khai kiểm soát và bán đảo Crimea, trước đó đã sát nhập vào Nga vào tháng 3-2014, đồng thời cũng giáp với biên giới Nga. Nếu giao tranh sẽ nổ ra ở đây, có nghĩa là xung đột đang leo thang đến mức báo động đỏ.

Trước đó, quân đội Ukraine cũng đã bị mất sân bay Donetsk vào tay lực lượng vũ trang của Cộng hòa nhân dân Donetsk sau nhiều tháng trấn thủ và chống cự quyết liệt. Nếu mất nốt cả Mariupol thì 2 cứ điểm quan trọng nhất trên địa bàn của ly khai Donetsk đã bị nhổ.

Quân đội Ukraine đã để mất một cứ điểm quan trọng là sân bay Donetsk

Cuối tháng 8-2014, lực lượng ly khai đã bất ngờ đánh chiếm thị trấn Novoazovsk, giáp biên giới nước Nga và chặn đoạn đường nối Mangush với Osipenko, để hình thành thế bao vây tấn công thành phố Mariupol, nối thông dải duyên hải phía nam Ukraine với Crimea và với biên giới nước Nga.

Việc lực lượng dân quân Donetsk chiếm được Novoazovsk là cú đấm choáng váng với chính phủ Ukraine, bởi từ khi chiến sự nổ ra, toàn bộ cơ quan đầu não chính quyền ở khu vực Donetsk đã sơ tán về Mariupol. Thành phố này chắc chắn sẽ là mục tiêu tiếp theo của lực lượng dân quân Donetsk.

Novoazovsk nằm trên con đường chiến lược nối liền Nga với thành phố cảng Mariupol của Ukraine và bán đảo Crimea (cách biên giới nước Nga ở điểm gần nhất vẻn vẹn 13,92 km, cách Mariupol khoảng 36km). Thị trấn này tuy nhỏ nhưng có vị trí chiến lược cực kỳ quan trọng đối với cục diện xung đột tại vùng Donetsk.

Như vậy, toàn bộ con đường chiến lược nối Crimea với biên giới nước Nga chỉ còn Mariupol là chướng ngại vật cuối cùng lọt thỏm trong vòng vây. ở vị trí này, quân ly khai cũng rất dễ nhận tiếp viện từ Crimea đi lên theo đường bộ hoặc tuyến đường ven biển Azov.

Mariupol có vị thế chiến lược quan trọng nên đã được phe ly khai sử dụng làm “mồi bẫy” Kiev

Nếu chiếm được Mariupol, lực lượng vũ trang DPR sẽ có một vùng giải phóng rộng lớn, có thể xây dựng các căn cứ huấn luyện binh sĩ, nuôi dưỡng thương bệnh binh, nhận lương thực, vũ khí tiếp viện, làm bàn đạp để tiến đánh các khu vực khác. Khi đó, Kiev vội vã điều thêm 1 lữ đoàn tăng cường trấn thủ ở đây.

Tuy nhiên, Mariupol nằm quá sâu trong vùng ly khai kiểm soát nên bị cô lập, DPR có thể đánh chiếm bất cứ lúc nào mà để đó cũng không hại gì. Hơn nữa, thành phố này đã được tăng cường lực lượng, phe ly khai sẽ không cố gắng đánh chiếm nó bằng mọi giá trong thời điểm binh lực của họ không vượt được quân chính phủ.

Bởi vậy, lực lượng ly khai đã sử dụng nó làm “mồi bẫy” Kiev.

Họ đã điều động một lực lượng nhỏ vây hãm Mariupol, tung các đợt pháo kích mạnh vào thành phố cảng này như một động thái chuẩn bị cho những đợt tấn công lớn nhằm nối thông dải duyên hải phía nam Ukraine, nối thông đường từ Nga sang Crimea rồi bí mật điều động binh lực chuẩn bị tấn công Debaltsevo.

Đợt nghi binh bắt đầu vào ngày 24-1 bằng một làn sóng hỏa lực lớn của các hệ thống rocket nhiều nòng BM-21"Grad" vào Mariupol khiến 27 người thiệt mạng, 82 người khác bị thương, các trường phổ thông, mẫu giáo cũng như nhà ở, cửa hàng, chợ búa và nhiều xe hơi bị phá hủy.

Lực lượng ly khai trấn thủ con đường đến sân bay Donetsk

Do tính chất quá quan trọng của Maripol nên Kiev đã vội vã điều thêm quân trấn thủ thành phố cảng này và họ đã mắc cái bẫy mà ly khai đã giăng ra.

Trên thực tế, khi phe ly khai bất ngờ mở cuộc tấn công mãnh liệt vào Debaltsevo - một cứ điểm lớn, có tới gần 8000 quân chính phủ đồn trú - quân đội Ukraine đã hoàn toàn bị động. Debaltsevo thuộc phía bắc tỉnh Donetsk, nằm sát địa giới 2 tỉnh Donetsk-Lugansk nên nếu chiếm được, phe ly khai sẽ nối thông hành lang chiến lược giữa 2 tỉnh.

Debaltsevo (diện tích 24km2), án ngữ tuyến đường thông tới Lugansk là cứ điểm quan trọng của quân đội Ukraine, nằm trên đường ranh giới giữa phe ly khai và quân chính phủ. Gần 8000 quân chính phủ đóng tại đây đang ở tình thế “mắc kẹt”, do bị bao vây từ 3 hướng, không còn đường tiếp tế.

Nếu phe ly khai chiến thắng trong “Trận chiến Ilovaysk phiên bản 2.0”, DPR và LPR sẽ nắn thẳng vạch giới tuyến, thống nhất toàn bộ phạm vi chiến trường, mở rộng sự liên kết giữa 2 lực lượng vũ trang Donetsk và Lugansk để hình thành những đơn vị quân đội lớn, mang tính chất chính quy, tạo ra bước ngoặt mới của cuộc nội chiến.

Bắt đầu từ ngày 26-1, ly khai đã nổ súng tấn công Debaltsevo, Vuhlehirsk và vài cứ điểm nhỏ ở xung quanh sân bay Donetsk như Maryinka và trung tâm thị trấn Pesky, gần sân bay Donetsk nhằm nhổ hết những lực lượng còn sót lại của quân chính phủ, “làm sạch” địa bàn Donetsk đúng như những gì họ đã tuyên bố.

Trận chiến Debaltsevo có sự hợp công của lực lượng ly khai Lugansk (ảnh: Xe tăng của LPR)

Tại ngoại ô Uglegorsk trong thời gian ngừng bắn quân đội Ukraine đã hình thành trận tuyến với nhiều boongke và hào giao thông. Tại đây có 3 tuyến phòng ngự, được đào công phu dưới dất. Tuy nhiên, bất ngờ bị tấn công đã khiến họ nhanh chóng để Uglegorsk rơi vào tay quân ly khai.

Sáng sớm 29-1, quân đội Cộng hòa Nhân dân Donetsk (DPR) tự xưng đã phát động chiến dịch tấn công. Các dân quân dành nhiều thời gian để bí mật tiếp cận trận tuyến. Và chỉ trong vài giờ, quân đội DPR đã chiếm toàn bộ 3 chốt chặn, qua đó mở đường tiến vào Uglegorsk và đội tiền trạm đã tiến hành các cuộc giao tranh với quân chính phủ trên đường phố.

Kiểm tra các công sự, dân quân không khỏi bất ngờ khi thấy trong số các binh sĩ Ukraine thiệt mạng không có một sĩ quan nào. Không hiểu những chỉ huy này đã đi đâu, việc thiếu sĩ quan chỉ huy cũng là một phần nguyên nhân khiến Uglegorsk thất thủ, đẩy Debaltsevo vào tình trạng nguy ngập.

Bên cạnh đó, các tay súng của Nhà nước Cộng hòa nhân dân Lugansk tự xưng (LPR) cũng đã hợp công với Donetsk, đột nhập vào Debaltsevo. Sang đến ngày 30-1, lực lượng của Lugansk đã tiến vào nội thành và giao tranh dữ dội với quân đội Ukraine trên đường phố.

Debaltsevo đang bị bao vây bởi 3 cánh quân ly khai Donetsk và Lugansk

Uglegorsk thất thủ khiến kênh cung cấp hậu cần cho các nhóm quân Ukraine tại Debaltsevo đã bị dân quân cắt đứt. Thêm vào đó, với các hoạt động vây ép từ các hướng khác, dân quân Donbass không cho chỉ huy Ukraine gửi quân tăng viện, khiến cho binh sĩ Kiev bị vây khốn trong "lò nướng" mới.

Tuy nhiên, không rõ kết cục của số binh lính này có giống như nhóm quân Ukraine bị vây khốn ở Ilovaiskaya cuối tháng 8-2014 hay không.

Cuối tháng 8 năm 2014, 6 tiểu đoàn tiễu phạt của Ukraine là Donbass, Kryvbas, Peacemaker, Dnepr-1, Ivano-Frankivsk và Volyn đang chiến đấu dưới sự chỉ huy của quân đoàn 8 của quân đội Ukraine đã bị lực lượng ly khai Donetsk bao vây tại Ilovaiskaya từ hôm 26-8.

Hàng nghìn binh lính và hàng trăm xe tăng, xe bọc thép của quân chính phủ Ukraine bị lực lượng dân quân bao vây chặt, tất cả viện trợ quân sự, quân lương từ Kiev đều bị cắt đứt. Các cụm quân này đã hết sạch lương ăn và nước uống đã vài ngày, đạn dược cũng đã hết.

Nhận thức được việc bắt binh lính phá vây là việc “lực bất tòng tâm”, cuối ngày 30-8, nhà chức trách Ukraine đã đồng ý cho tất cả những binh sĩ chưa chịu đầu hàng hạ súng, rút lui khỏi vòng vây Ilovaiskaya, qua “hành lang nhân đạo” do lực lượng ly khai lập, trở về các các khu vực tập kết của quân mình.

Ngày 30-1, nhà lãnh đạo nước Cộng hòa Nhân dân Donetsk tự xưng Alexander Zakharchenko đã lên tiếng kêu gọi binh lính Ukraine tại Debaltsevo buông vũ khí đầu hàng để bảo vệ mạng sống của mình. Ông cam đoan họ sẽ được đối xử tử tế và trở về khu tập kết của mình theo "hành lang nhân đạo".

Kênh truyền hình Passya 24 dẫn lời ông Zakharchenko cho biết Devaltsevo đã bị các tiểu đoàn thuộc lực lượng đặc biệt và 2 nhóm chiến thuật cơ động thuộc Lữ đoàn 3, với sự chi viện của hỏa lực pháo binh vây chặt và không có cơ hội nhận được tiếp viện hay mở đường máu thoát ra.

Quả thực, Debaltsevo ngày càng giống như "lò nướng" Ilovaiskaya!