Đằng sau ghế đại sứ Mỹ bỏ trống ở Ukraine

Bộ Ngoại giao Mỹ ngày 12/2 thông báo rút hầu hết nhân viên đại sứ quán ở thủ đô Kiev của Ukraine do lo ngại "mối đe dọa quân sự từ Nga". Mỹ chỉ giữ lại những nhân viên chủ chốt để tiếp tục các hoạt động quan trọng, khẩn cấp.

Tất nhiên, trong đội ngũ còn lại ở Kiev không có đại sứ Mỹ bởi vị trí này đã bỏ trống từ năm 2019 sau khi cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump cách chức Marie L. Yovanovitch. Quyết định cách chức đó là một trong những lý do khiến ông Trump lần đầu tiên bị quốc hội luận tội với cáo buộc lạm dụng các đòn bẩy chính sách đối ngoại với Ukraine để đạt mục đích chính trị riêng.

Kể từ khi nhậm chức vào tháng 1 năm ngoái đến nay, Tổng thống Mỹ đương nhiệm Joe Biden cũng chưa thể bổ nhiệm đại sứ mới ở Ukraine. Cách đây hai tháng, ông Biden được cho là có ý định đề cử nhà ngoại giao Bridget Brink - người hiện là đại sứ Mỹ tại Slovakia - vào vị trí này.

Chính quyền Tổng thống Biden đã gửi hồ sơ của bà Brink cho chính quyền sở tại Ukraine xem xét với hy vọng Kiev sẽ ủng hộ đề xuất này trước khi đề cử được gửi lên Thượng viện Mỹ phê chuẩn.

Tuy nhiên, không rõ vì lý do gì, chính phủ Ukraine chưa xác nhận bà Brink. Việc chính quyền sở tại cần thời gian để đánh giá ứng viên đại sứ, nhưng thời gian xem xét này không quá dài. Cả chính phủ Mỹ và Ukraine đều không đưa ra lý giải rõ ràng cho việc chậm trễ bổ nhiệm này dù Ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kuleba cho biết Kiev đang xem xét việc đề cử.

Một số chuyên gia cho rằng, bổ nhiệm đại sứ giữa một cuộc khủng hoảng tiềm ẩn nhiều rủi ro, đặc biệt là khi Mỹ đã ra lệnh sơ tán hầu hết nhân viên khỏi đại sứ quán ở Kiev. Nếu một cuộc xung đột Nga - Ukraine nổ ra như cảnh báo, tân đại sứ của Mỹ có thể đối mặt với nguy hiểm.

Tuy nhiên, các nhà ngoại giao chuyên nghiệp cho rằng, sự chậm trễ bổ nhiệm đại sứ cũng kéo theo những thách thức không nhỏ ngay cả trong thời gian bình thường, chứ chưa nói đến tình hình phức tạp như hiện nay. Theo các chuyên gia, sự hiện diện của một đại sứ chính thức có thể giúp giải quyết những vướng mắc trong các mối quan hệ giữa chính quyền Tổng thống Biden và chính quyền Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky kể cả khi Ukraine hiện vẫn phụ thuộc đáng kể vào sự hỗ trợ quốc phòng của Mỹ.

Những tuần gần đây, giới chức Ukraine liên tục đưa ra những quan điểm đối lập với Mỹ. Trong khi Mỹ nhiều lần cảnh báo nguy cơ Nga chuẩn bị động binh, chính quyền Ukraine cho rằng không nên "thổi phồng" mối đe dọa, gây ra sự hoảng loạn và gây bất ổn kinh tế. Tổng thống Zelensky thậm chí đề nghị phương Tây đưa ra bằng chứng chứng minh cho cảnh báo Moscow sắp động binh với Kiev. Ông cho rằng, người Ukraine đã sống chung với mối đe dọa này suốt 8 năm qua và mối đe dọa đó không hề tăng lên. Những kêu gọi này buộc Washington buộc phải tạm hạn chế những ngôn từ cảnh báo trước khi nhấn mạnh trở lại từ hôm 11/2.

Eric Rubin, chủ tịch Hiệp hội Ngoại giao Mỹ, cho rằng có một đại sứ sẽ giúp hai bên trao đổi quan điểm và đưa ra thông điệp nhất quán hơn.

"Việc không có một đại sứ Mỹ tại Ukraine hay thậm chí một người được đề cử làm đại sứ vào thời điểm khủng hoảng là điều đáng lo ngại và đáng tiếc. Nhìn chung, không cử đại sứ tới một nước có thể coi là tín hiệu cho thấy bạn thiếu quan tâm đến họ", ông Rubin nhận định.

Một số nhà ngoại giao và chuyên gia cho rằng, ông Biden chưa đề cử đại sứ ở Ukraine có thể là vì Nhà Trắng không mặn mà với các cuộc điều trần trước quốc hội vì nó có thể làm phức tạp thêm các cuộc tranh luận về Dòng chảy phương Bắc 2 (Nord Stream, đường ống khí đốt từ Nga đến châu Âu). Với Ukraine, giới chức nước này mấy năm gần đây dường như cũng không mặn mà với các đại sứ Mỹ bởi họ liên tục đưa ra các tuyên bố chỉ trích giới tinh hoa Ukraine.