Cách Ukraine vô hiệu hóa phong tỏa của Nga ở Biển Đen

Trong khi cuộc phản công trên bộ bị cho là chậm chạp và không giành được đột phá, Ukraine thay đổi chiến thuật, tăng cường các vụ tấn công nhằm vào mục tiêu của Nga ở bán đảo Crimea và Hạm đội Biển Đen.

Vài tuần trở lại đây, Kiev liên tục xác nhận tập kích vào các mục tiêu như cầu Crimea, nhà máy sửa chữa tàu cho Hạm đội Biển Đen Nga, trụ sở hạm đội ở Crimea và nhiều mục tiêu quân sự khác.

Sự điều chỉnh chiến thuật này diễn ra sau khi Nga tuyên bố đóng băng Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen, một thỏa thuận vốn tạo hành lang an toàn cho tàu chở ngũ cốc ra vào cảng của Ukraine trong bối cảnh hạm đội Nga án ngữ, phong tỏa ở Biển Đen.

Chiến dịch vô hiệu hóa phong tỏa

Sau khi sáp nhập Crimea vào năm 2014, Nga đã giành ưu thế ở Biển Đen. Một khu vực rộng lớn, trong đó có phần lớn biển Azov, xung quanh cảng Mariupol, trở thành vùng giới hạn đối với các tàu của Ukraine.

Những ngày đầu xung đột, Nga tấn công và giành quyền kiểm soát Đảo Rắn, một đảo có vị trí chiến lược. Lực lượng của Nga tràn vào Kherson mà gần như không gặp bất cứ kháng cự nào.

Tuy nhiên, từ mùa xuân 2022, Ukraie đã phản công, ngăn lực lượng Nga tấn công đổ bộ Odessa, cảng lớn nhất và chiến lược nhất của Ukraine ở Biển Đen.

Tiếp đó, đến tháng 4/2022, Ukraine tuyên bố bắn chìm tàu tuần dương Moskva bằng tên lửa nội địa Neptune. Đến tháng 6, Nga buộc phải rút quân khỏi Đảo Rắn.

Vòng phong tỏa của Nga ở Biển Đen dần được nới lỏng. Nhờ vai trò trung gian của Liên hợp quốc và Thổ Nhĩ Kỳ, Moscow đồng ý mở hành lang ngũ cốc cho phép tàu ra vào cảng của Ukraine theo thỏa thuận với Kiev.

Sau đó, Ukraine tăng cường các cuộc tập kích tầm xa. "Chúng tôi tập kích đối phương theo cách phi truyền thống, bằng rocket và UAV", Andriy Zagorodnyuk, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine, cho hay.

Theo cựu Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Oleksii Reznikov, UAV đóng vai trò quan trọng trong chiến dịch giúp Ukraine phá vỡ thế phong tỏa của Nga ở Biển Đen.

Ông Reznikov ví sự bùng nổ trong sản xuất máy bay không người lái nội địa với những ngày đầu ở Thung lũng Silicon, khi Steve Jobs chế tạo những chiếc máy tính Apple đầu tiên trong gara của mình.

 "Cuộc chiến này là cuộc chiến trên bộ thông thường cuối cùng. Các cuộc chiến trong tương lai sẽ là cuộc chiến công nghệ cao. Biển Đen giống một đa giác. Chúng tôi đang chứng kiến những cuộc thử nghiệm chiến đấu nghiêm túc", ông nói.

Ông cho biết Ukraine đang chế tạo một loạt UAV cũng như xuồng tự sát, thiết bị không người lái dưới nước.

"Chúng tôi không có hạm đội hay năng lực hải quân thực sự, nhưng chúng tôi có thể tấn công các mục tiêu của đối phương bằng UAV", ông nhấn mạnh.

Ông Zagorodnyuk cho rằng Ukraine đã đi tiên phong về "một hình thức tác chiến mới". "Đó là cách tấn công tàu chiến của đối phương theo phương pháp phi đối xứng. Điều này đúng cả về yếu tố chi phí và thời gian. Người ta không thể nhanh chóng đóng một con tàu", ông Zagorodnyuk bình luận.

Chi phí đóng một xuồng tự sát khoảng 10.000-100.000 USD. Chúng có thể tham gia vào một cuộc tấn công theo đàn, nhằm vào các tàu chiến trị giá hàng trăm triệu USD.

Ngoài UAV, tên lửa cũng đóng vai trò lớn trong chiến dịch của Ukraine. Mùa thu năm 2022, ông Reznikov tiết lộ ông đã trao đổi với người đồng cấp Anh khi đó là ông Ben Wallace qua WhatsApp. Hai người đã bàn về việc Anh sẽ cung cấp cho Ukraine vũ khí thay đổi cuộc chơi - tên lửa tầm xa Storm Shadow.

"Chúng tôi đã sử dụng mật mã đặc biệt: Rượu whisky. Một ngày nọ, Bộ trưởng Ben thông báo với tôi: Whisky loại mạnh đang đến", ông Reznikov kể lại.

Gần đây, Ukraine đã tấn công các căn cứ của Nga ở Crimea, phá hủy ít nhất 2 tổ hợp tên lửa S-400, một trạm radar. Hồi tháng 9, đặc nhiệm Ukraine giành lại quyền kiểm soát một giàn khoan ở phía tây Crimea.

Tiếp đến, tên lửa Ukraine nhắm vào một nhà máy sửa chữa tàu ở Sevastopol, khiến 2 tàu chiến của Nga đang sửa chữa ở đây bị hư hại "không thể phục hồi". Vài ngày sau, Kiev tập kích trụ sở Hạm đội Biển Đen.

Bằng cách thực hiện các cuộc tập kích bằng máy bay không người lái, xuồng tự sát và tên lửa, Ukraine đã bào mòn lợi thế hải quân của Nga, đưa Nga từ chỗ phong tỏa cảng biển Ukraine sang thế phòng thủ trên Biển Đen.

Trang tin điện tử The Bell ở Nga dẫn các ảnh chụp vệ tinh ngày 1/10 và 2/10 được các blogger quân sự Nga chia sẻ cho thấy Nga dường như đã di dời 14 tàu chiến từ vịnh Sevastopol (Crimea) đến quân cảng gần Novorossiysk ở vùng Krasnodor Krai, miền Nam nước này, và cảng Feodosia.

Trong khi đó, nhật báo Izvestiya dẫn lời một quan chức Abkhazia, vùng ly khai ở Gruzia, cho biết Nga có kế hoạch mở căn cứ hải quân trên Biển Đen tại vùng này. Cả Nga, Gruzia đều chưa lên tiếng về thông tin này.

Bộ Quốc phòng Anh nhận định, động thái này của Nga một phần nhằm hạn chế mối đe dọa tấn công từ Ukraine, mặt khác cũng nhằm thu hẹp khoảng cách phối hợp của các lực lượng không quân và hải quân của họ. "Hạm đội của Nga buộc phải tỏa ra các cảng khác nhau", Bộ trưởng Quốc phòng Anh James Heappey nói.

Theo các chuyên gia, chiến dịch tập kích Crimea và hạm đội Nga đã tạo tiền đề để Ukraine mở hành lang vận chuyển ngũ cốc thay thế ở phía tây Biển Đen gần Romania và Bulgaria, cho phép tàu ra vào cảng của nước này một cách an toàn.

Tuy vậy, giới chức Ukraine cũng tỏ ra thận trọng.

Người phát ngôn Hải quân Ukraine Dmytro Pletenchuk cho biết, Nga có khoảng 30 tàu chiến, nhiều tàu cỡ nhỏ bảo vệ cầu Crimea. Những tàu này vẫn có thể tập kích tên lửa vào các thành phố Ukraine. Theo cơ quan tình báo Anh, Nga dường như đang lên kế hoạch tấn công hành lang ngũ cốc mới của Ukraine bằng ngư lôi.