Theo quan niệm, hàng năm cứ vào dịp 23 tháng Chạp âm lịch, người dân đều cúng tiễn Táo Quân - vị thần trông coi bếp núc về trời để báo lại mọi việc xảy ra trong năm qua ở trần thế.
Dịp này, tượng ông Táo được người dân thay mới để cầu một năm may mắn, đầy đủ. Làng gốm Thanh Hà 500 năm tuổi ở đô thị cổ Hội An lại đỏ lửa để kịp ra lò tượng táo quân phục vụ nhu cầu người dân mùa Tết nguyên đán Nhâm Dần 2022 đang đến.
Đầu tháng 11 âm lịch hàng năm, cơ sở của gia đình bà Nguyễn Thị Chua (SN 1959, làng gốm Thanh Hà, TP Hội An) lại tất bật công việc làm tượng Táo Quân cho kịp những đơn hàng khắp nơi trong và ngoài tỉnh.
Năm nay, gia đình bà Chua sản xuất khoảng 10 nghìn tượng để cung ứng ra thị trường. Cơ sở làm gốm này là một trong 2 nơi ở làng gốm Thanh Hà còn giữ nghề làm tượng đất Táo quân vào dịp cuối năm, với 3 thế hệ duy trì nghề.
"Những năm trước, gia đình tôi nhận hơn 60 nghìn tượng. Năm nay, do chồng đã qua đời nên tôi không dám nhận nhiều, vì sức đâu mà làm. Nghề này thu nhập rất ít, lại vất vả nên chẳng mấy ai mặn mà. Năm nay có lẽ là năm cuối cùng tôi còn duy trì nghề, vì chẳng có ai phụ giúp, mà tiền lãi còn không đủ thuê nhân công. Làm vì tưởng niệm chồng thôi, chứ tôi không cáng đáng nổi nữa", bà Chua buồn bã tâm sự.
Nghề đúc tượng ông Công, ông Táo bằng đất sét để cung ứng cho thị trường ngày "tiễn đưa các Táo về trời" đã có từ hàng trăm năm nay tại làng gốm Thanh Hà. Trước đây nhiều người theo nghề, nhưng do giá thành quá rẻ so với công sức bỏ ra nên hiện nay chẳng mấy ai mặn mà.
Tất bật sản xuất tượng Táo quân phục vụ Tết ở làng gốm Thanh Hà
Theo bà Chua, để làm ra một tượng Táo quân đẹp mắt và đạt chất lượng, người thợ phải tỉ mỉ từng công đoạn: nhồi đất cho nhuyễn, phơi khô phải đủ 2-3 nắng hoặc sấy, nung 2 ngày 2 đêm, sau đó đợi 2 ngày cho tượng nguội rồi sơn tượng…
Khi mới đúc, tượng đất thường rất dẻo và chưa cố định về hình dạng. Lúc này, người thợ cẩn thận gia công lại bằng tay, đặt nhẹ xuống đất hoặc thanh gỗ để tạo bề mặt phẳng giúp tượng đứng thẳng được. Sau đó tượng được phơi nắng đến lúc ráo mới cho vào lò nung.
Tượng Táo Quân được bán với giá từ 1.500/tượng. "Nhiều khách đặt hàng nhưng tôi làm không xuể, không người nối nghiệp nên không biết tương lai còn duy trì bao lâu. Tượng Táo quân ở đây chủ yếu xuất thị trường Đà Nẵng, Quảng Nam", bà Chua cho hay.
Tượng sau khi sơn sẽ được phơi nắng một ngày để khô rồi đóng gói chờ khách hàng.
Cuộc sống ngày càng hiện đại, những nét văn hóa truyền thống xưa cũ cũng dần bị lãng quên nhưng đâu đó vẫn còn những con người hàng ngày đem niềm say mê, tâm huyết của mình cống hiến cho đời, góp phần gìn giữ nét văn hóa truyền thống của dân tộc.
Những người thợ làm tượng Táo quân của làng gốm hàng trăm tuổi Thanh Hà vẫn mong có người mai sau nối nghiệp, để Tết đến những bức tượng ông Công, ông Táo vẫn còn hiện diện trong gian bếp gia đình Việt.