Trợ lý ảo ngành tòa án: Công cụ giúp người dân hiểu thêm về luật pháp

Phát biểu tại chương trình chào mừng Ngày Chuyển đổi số quốc gia năm 2023 với chủ đề "Khai thác dữ liệu số để tạo ra giá trị", Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng chia sẻ: "Ước mơ mỗi người dân, mỗi cán bộ công chức, viên chức sẽ có một trợ lý riêng, ước mơ trao thêm quyền năng tri thức cho con người, cho gần ba triệu công viên chức, cho hàng trăm triệu người dân đã trở thành hiện thực".

Cụ thể, 4 trợ lý ảo góp phần thay đổi căn bản cách sống và làm việc của người Việt gồm trợ lý ảo lập pháp để phát hiện những mâu thuẫn khi làm văn bản pháp luật; trợ lý ảo hành pháp hỗ trợ bộ máy cán bộ công chức; trợ lý ảo tư pháp để giảm bớt công việc cho các thẩm phán; trợ lý ảo pháp lý hỗ trợ tư pháp cho người dân.

Trợ lý ảo pháp luật phục vụ hệ thống tòa án Việt Nam do Viettel phát triển đã ra đời dựa trên những mong muốn đó.

Phát huy giá trị của tài nguyên dữ liệu số trong ngành tòa án

Trải qua hơn 1 năm thử nghiệm, đây là trợ lý ảo sở hữu hệ thống tri thức pháp luật lớn và đáng tin cậy. Đại diện Viettel cho biết, ứng dụng đã chứng minh được hiệu quả khi giúp giảm 30% lượng công việc so với thao tác truyền thống, tối ưu thời gian vận hành của toàn bộ hệ thống tòa án.

Nhờ được tích hợp từ các mô hình học sâu (Deep learning) cũng như các thuật toán tìm kiếm nội dung theo ngữ nghĩa (Semantic Search), công cụ này cho phép người dùng dễ dàng tra cứu nhanh và chính xác các văn bản pháp luật.

Trợ lý ảo Pháp luật của Viettel có thể giới thiệu luật, pháp lệnh, thông tư, nghị định chính xác đến từng điều khoản của văn bản pháp quy và thời điểm có hiệu lực, phù hợp với thời gian xảy ra vụ việc hay giới thiệu các tình huống tương tự dựa trên kho dữ liệu được lưu trữ.

Ứng dụng cũng có thể hỗ trợ lập kế hoạch giải quyết án, tạo lập và quản lý hồ sơ án điện tử, thậm chí chỉ dẫn chi tiết các bước, biểu mẫu thực hiện theo đúng quy định về tố tụng như một sổ tay điện tử cho từng vụ án. Công cụ này còn tự động tạo các tài liệu pháp lý mẫu như giấy triệu tập, quyết định tạm giam, hỗ trợ viết một phần nội dung bản án, tiếp nhận đơn, chuẩn bị trước, trong và sau phiên tòa...

Theo Trung tâm Không gian mạng Viettel (Viettel CyberSpace Center) - đơn vị phát triển sản phẩm, trợ lý ảo pháp luật sở hữu hệ thống cơ sở tri thức ngành với hơn 160.000 văn bản pháp luật, 63 án lệ và hơn 1 triệu bản án. Trong đó, hơn 1.200 quyết định giám đốc thẩm và hơn 80.000 bản án phúc thẩm do Tòa án Nhân dân Tối cao cung cấp.

Tính đến nay, sản phẩm có hơn 3 triệu lượt sử dụng, trung bình có 5.000 - 6.000 lượt hỏi đáp, tra cứu mỗi ngày. Thông qua kết quả khảo sát với 1.031 lượt đánh giá, 99% người sử dụng đánh giá cao độ hữu ích của sản phẩm. Tỷ lệ người sử dụng chưa hài lòng chiếm 5,22%. 

Nhờ được thiết kế riêng dựa trên dữ liệu của người Việt, sản phẩm có thể xử lý tốt ngôn ngữ tiếng Việt khi ngôn ngữ sử dụng thay đổi theo cách phát âm riêng của từng vùng, miền.

Bên cạnh tài nguyên số, đội ngũ kỹ sư Viettel cũng phối hợp chặt chẽ với tòa án các cấp, xin tham vấn từ lãnh đạo, nguyên lãnh đạo ngành tòa án trong suốt quá trình sản phẩm. Ngay cả nhóm phát triển cũng được đào tạo hàng tuần về các kiến thức pháp luật cũng như quy trình tố tụng.

Để mỗi người Việt đều có một trợ lý ảo

Từ những thành tựu đã đạt được, ông Nguyễn Công Thắng, đại diện nhóm phát triển sản phẩm của Viettel, cho biết, tầm nhìn của Viettel là phổ cập trợ lý ảo pháp luật tới nhiều người Việt, hỗ trợ đoán định tình huống pháp lý mà mình gặp phải.

Cùng chia sẻ quan điểm này, nguyên Phó chánh án, Thẩm phán Tòa án Nhân dân Tối cao Tống Anh Hào, cho rằng, việc mở rộng đối tượng sử dụng phần mềm trợ lý ảo đối với nội dung giải đáp tình huống pháp lý, giới thiệu bản án, quyết định của tòa án, đặc biệt là đoán định tư pháp sẽ giúp cho cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện tốt các quyền, nghĩa vụ của mình khi tham gia tố tụng.

Theo đó, dựa vào những dữ liệu trên hệ thống, người dùng sẽ có cơ sở để quyết định có khởi kiện hay không khởi kiện, hòa giải hay không hòa giải đối với những nội dung tranh chấp cụ thể. Từ những tư vấn đó, các chủ thể sẽ điều chỉnh hành vi, xác lập các quan hệ xã hội tốt hơn.

Để sử dụng trợ lý ảo pháp luật, người dùng chỉ cần nạp dữ liệu về hành vi, tình huống pháp lý… để hệ thống đoán định các tội danh hình sự hoặc tranh chấp dân sự phù hợp. Kết quả này được sử dụng để tham khảo trước khi đưa ra quyết định khởi kiện hoặc lựa chọn hòa giải, nhờ trọng tài.

Đạt được mục tiêu đó, trợ lý ảo pháp luật không chỉ giúp giảm tải công việc cho hệ thống tòa án Việt Nam mà còn hứa hẹn trở thành trợ lý ảo riêng đáng tin cậy với từng cá nhân, doanh nghiệp.