Tờ báo lớn của Mỹ tin rằng iPhone sắp được sản xuất tại Việt Nam

Tờ báo The New York Times (Mỹ) đã có những phân tích và nhận định về khả năng Apple sẽ chuyển nhà máy sản xuất từ Trung Quốc sang Việt Nam và cách mà các nhà cung ứng tại Việt Nam sẵn sàng nếu điều này xảy ra, trong bối cảnh cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc vẫn đang rất căng thẳng. Dân trí xin lược dịch về bài báo này.

Các nhà đàm phán của Mỹ và Trung Quốc đã bắt đầu họp tại Thượng Hải (Trung Quốc) trong tuần trước để cố gắng tìm kiếm một giải pháp cho cuộc chiến thương mại giữa hai bên. Nhưng đối với một số công ty, tương lai tăm tối trong mối quan hệ giữa Mỹ với Trung Quốc, khiến cho sự hấp dẫn về việc làm tại nền kinh tế lớn thứ hai thế giới bị mờ nhạt. Với smartphone, máy chơi game và nhiều sản phẩm yêu thích khác có khả năng nằm trong danh sách thuế quan của Tổng thống Trump, các nhà sản xuất thiết bị điện tử đang cảm thấy áp lực phải tìm kiếm một nơi mới, với mức nhân công rẻ hơn, để sản xuất hoặc hoàn thiện sản phẩm của mình.

Không có quốc gia nào trên thế giới được hưởng lợi từ cuộc chiến thương mại của Tổng thống Trump với Trung Quốc hơn Việt Nam.

Apple đã tìm đến Việt Nam và Ấn Độ khi họ tăng cường tìm kiếm các cách để đa dạng hóa chuỗi cung ứng của mình. Nintendo đã tăng tốc chuyển đổi sản xuất máy chơi game Switch từ Trung Quốc sang Việt Nam. Công ty điện tử Đài Loan Foxconn, nhà lắp rắp iPhone lớn nhất của Apple, cho biết vào hồi tháng 1/2019 rằng đã mua quyền sử dụng đất tại Việt Nam và đã bơm 200 triệu USD vào một công ty con ở Ấn Độ. Các đối tác khác của Apple tại Đài Loan và Trung Quốc cũng đã chỉ ra rằng họ đang xem xét khả năng tăng cường hoạt động tại Việt Nam.

Các nhà máy của Việt Nam đã được phất lên với các đơn đặt hàng vì thuế quan của Mỹ đã khiến các công ty phải xem xét lại việc sản xuất sản phẩm của họ tại Trung Quốc. Giờ đây, nhiều công ty công nghệ lớn đang tìm cách đẩy mạnh hoạt động sản xuất tại Việt Nam, nâng cao tham vọng của quốc gia đang trên đường trở thành cường quốc sản smartphone và các thiết bị điện tử cao cấp khác.

Tuy nhiên, đất nước với gần 100 triệu dân này không thể thay thế Trung Quốc trở thành trung tâm sản xuất chỉ sau một đêm. Giá đất ở đây đắt đỏ và thiếu các nhà máy, nhà kho sẵn sàng để sử dụng. Tuyển dụng đủ nhân viên được đào tạo và quản lý cũng là một vấn đề thách thức.

“Điều này rõ ràng kéo căng khả năng của Việt Nam”, Frederick R. Burke, Giám đốc công ty luật Baker McKenzie, có trụ sở tại Tp.HCM, nhận xét. Mặc dù lực lượng lao động tại Việt Nam đang tăng thêm một triệu người mỗi năm, nhưng Burke cho rằng Việt Nam vẫn có thể gặp phải tình trạng thiếu hụt lao động.

Việt Nam cũng không có nhiều các công ty sản xuất và cung ứng linh kiện, bộ phận và vật liệu chuyên dụng như chuỗi cung ứng tại Trung Quốc.

Công ty của Vũ Hữu Thắng đóng tại khu công nghiệp Bắc Ninh (tỉnh Bắc Ninh), chuyên sản xuất các bộ phận nhỏ bằng nhựa cho máy in Canon, nhạc cụ Korg, smartphone của Samsung và các phụ kiện điện thoại khác, bao gồm tai nghe. Ông Thắng cho biết công ty của mình sẽ khó cạnh tranh với các nhà cung ứng phụ kiện của Trung Quốc khi ông phải mua 70 đến 100 tấn nguyên liệu nhựa nhập khẩu mỗi tháng, chủ yếu đều từ Trung Quốc.

“Việt Nam không thể so sánh với Trung Quốc”, ông Thắng cho biết. “Khi chúng tôi mua nguyên liệu, giá thành đắt hơn 5 đến 10% so với tại Trung Quốc”. Ông Thắng cho biết thêm vì thị trường Việt Nam quá nhỏ nên rất khó để lôi kéo các nhà sản xuất nhựa đặt nhà máy tại đây.

Trần Thu Thủy, lãnh đạo công ty HTMP, chuyên sản xuất khuôn kim loại cho các nhà máy sản xuất nhựa và các bộ phận đúc, cho biết tất nhiên cô rất muốn được làm việc với Apple vào một ngày nào đó. Thủy tin rằng một ngày nào đó HTMP có thể chế tạo khuôn bằng kim loại cho laptop, nhưng cô biết rằng công ty sẽ phải cải thiện bằng nhiều cách khác nhau trước khi đến ngày đó.

Hơn một thập kỷ trước, Samsung Electronics, “gã khổng lồ” Hàn Quốc, đã xây dựng một nhà máy ở Bắc Ninh để giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc. Động thái này đã được dự đoán trước. Chi phí tại Trung Quốc đã liên tục tăng và doanh số của Samsung đã bị giảm sút sau khi Bắc Kinh kêu gọi tẩy chay các sản phẩm của Hàn Quốc khi Seoul đạt được thỏa thuận đặt hệ thống phòng thủ tên lửa của Mỹ vào năm 2017.

Samsung sau đó đã đóng tất cả và chỉ giữ lại một nhà máy smartphone của họ tại Trung Quốc. Hiện tại Samsung đang lắp ráp khoảng một nửa số smartphone trên toàn cầu tại Việt Nam. Các công ty con của Samsung tại Việt Nam đã chiếm được doanh thu gần 1/3 trong tổng số 220 tỷ USD mà hãng đạt được trong năm ngoái.

Phát ngôn viên của Samsung cho biết khoảng 90% doanh số bán hàng liên quan đến hàng hóa được vận chuyển từ Việt Nam đến các nước khác. Điều đó ngụ ý rằng một mình Samsung đã chiếm 1/4 giá trị xuất khẩu của Việt Nam trong năm 2018. Thành công của Samsung tại Việt Nam đã thuyết phục nhiều nhà cung ứng Hàn Quốc rằng họ cũng cần phải có mặt tại đây.

“Khi bạn là một công ty lớn và bạn di chuyển địa điểm, mọi thứ sẽ đi theo bạn”, Filippo Bortoletti, Phó giám đốc công ty tư vấn kinh doanh Dezan Shira, có trụ sở tại Hà Nội, nhận xét.

Một số chủ doanh nghiệp tại Việt Nam cho biết khi các công ty lớn của nước ngoài đến Việt Nam, các công ty này chủ yếu làm việc với các nhà cung ứng mà họ đã sử dụng ở nơi khác, chỉ để lại một khoảng trống nhỏ trong chuỗi cung ứng của họ cho các doanh nghiệp mới nổi tại địa phương.

Khi mới xây dựng nhà máy tại Việt Nam, Samsung đã mua một số linh kiện bằng kim loại được sử dụng trong dây chuyền lắp ráp của mình từ VPMS, một công ty cơ khí có trụ sở Hà Nội. Tuy nhiên, nhiều đối tác Hàn Quốc của Samsung đã bắt đầu có mặt tại Việt Nam sau đó một năm khiến Samsung ngừng hợp tác với VPMS.

“Giá cả và chất lượng không phải là vấn đề”, ông Nguyễn Xuân Hoàng, Giám đốc VPMS cho biết. “Vấn đề là quy mô. Samsung cần cung ứng phụ kiện nhiều hơn khả năng VPMS có thể cung ứng”.

Hiện tại Samsung có 35 nhà cung ứng tại Việt Nam.

Vũ Tiến Cường, Giám đốc Fitek, công ty chuyên sản xuất thiết bị công nghiệp cho Samsung, Canon và các công ty lớn khác tại khu công nghiệp Bắc Ninh, thừa nhận rằng hầu hết các nhà cung ứng của Việt Nam có vấn đề về chất lượng và năng suất, khiến họ không thể kinh doanh được với các công ty đa quốc gia. Ông Cường cho rằng vấn đề gốc rễ là thiếu kinh nghiệm, chứ không phải là thiếu tiền hay kiến thức.

“Ngày qua ngày, các nhà cung ứng Việt Nam đang được phát triển và cải thiện”, ông Cường cho biết.

Nguyễn Thị Huệ, 28 tuổi, đã sáng lập công ty riêng của mình vào năm 2015. Công ty của Huệ, Anofa, chuyên xử lý bề mặt cho các bộ phận kim loại và đang hợp tác với các thương hiệu lớn của nước ngoài như hãng điện tử Hàn Quốc LG và nhà sản xuất xe nước Ý Ducati. Trong một thời gian dài sau khi thành lập công ty riêng, Huệ vẫn tiếp tục làm việc 16 giờ mỗi ngày để kiếm thu nhập tại một công ty khác để có thể bắt đầu công việc kinh doanh của mình. Hơn ai hết, cô đã có những kinh nghiệm của riêng mình.

“Chúng tôi thực sự mong đợi Apple mở rộng chuỗi cung ứng tại Việt Nam”, Nguyễn Văn Huân, chồng của Huệ và là luật sư của cô. Anofa hiện đã đầu tư vào những máy móc mới để giành được hợp đồng với các khách hàng nước ngoài.

“Họ có những tiêu chuẩn và yêu cầu cao. Và chúng tôi có thể đáp ứng”, cô Huệ cho biết.

T.ThủyTheo NYTimes