Xét nghiệm vi rút Ebola như thế nào?

Virus Ebola đang tạo nên một mối lo ngại trên toàn cầu trước nguy cơ trở thành một “thảm họa”. Vấn đề đặt ra là là tại sao mọi người lại không được xét nghiệm Ebola càng sớm càng tốt? Ebola rất khó để chẩn đoán khi mới gặp những triệu chứng ban đầu như sốt bởi đó cũng là triệu chứng thường gặp của các bệnh phổ biến khác như sốt rét, thương hàn...

Bác sĩ Bruce Hirsch - một chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Đại học North Shore ở Manhasset, New York, cho biết: “Các triệu chứng ở giai đoạn đầu cực kỳ không rõ ràng. Ebola cũng giống như hầu hết các bệnh khác”.

Câu hỏi mà các bác sĩ đặt ra là nếu như một người đã từng ở tại một trong các quốc gia Nam Phi vừa trải qua sự bùng phát Ebola (như Guinea, Sierra Leone hay Liberia) trong vòng 21 ngày hoặc họ đã tiếp xúc với người dân ở những vùng đó thì đâu là thời kì ủ bệnh của vi rút.

Vào đầu tháng 10 vừa qua, sau khi từ Liberia trở về Mỹ, một người đàn ông sống tại thành phố Dallas (bang Texas) đã trở thành người đầu tiên mắc Ebola ở Mỹ. Người đàn ông này đã trở về nhà trước khi nhập viện tại Dallas để tìm kiếm sự hỗ trợ y tế. Tại đây ông được chẩn đoán dương tính với vi rút Ebola và tử vong không lâu sau đó.

Ebola lây lan qua máu và tiếp xúc với dịch tiết trên cơ thể người bệnh, các vật thể bị nhiễm chất dịch hoặc tiếp xúc với động vật nhiễm bệnh, tuy nhiên Eboola không lây lan qua không khí. Triệu chứng của bệnh gồm sốt trên 38,6 độ C, đau đầu dữ dội, đau cơ, tiêu chảy, nôn mửa, đau bụng hoặc xuất huyết không rõ nguyên nhân. Nếu một người có những dấu hiệu nêu trên và đã từng ở vùng dịch Ebola trong 21 ngày, họ nên được cách ly và xét nghiệm Ebola, theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC).

Trong vài ngày sau khi các triệu chứng khởi phát xuất hiện, có thể thực hiện một số các xét nghiệm chẩn đoán Ebola. Chính xác nhất có thể kể đến là xét nghiệm phản ứng chuỗi polymerase (PCR), một kỹ thuật tìm kiếm vật liệu di truyền từ vi rút và tạo ra một số lượng bản sao đủ để phát hiện ra nó. 

“PCR là một xét nghiệm chính xác, nó có thể phát hiện cả một lượng vi rút rất nhỏ”, bác sĩ Bruce Hirsch cho biết.

Tuy nhiên, xét nghiệm này có thể cho kết quả âm tính trong suốt 3 ngày đầu đối với người nhiễm bệnh có các triệu chứng khởi phát. 

“Có người có thể nằm viện từ 3-5 ngày trước khi được chẩn đoán mắc Ebola, điều quan trọng là phải cách lý bệnh nhân cho đến khi có kết luận. Trong khi đó, các bác sĩ sẽ tiếp tục xét nghiệm để loại trừ các bệnh có khả năng phát hiện nhanh hơn Ebola, ví dụ như sốt rét.”, bác sĩ Sandro Cinti - một chuyên gia về bệnh truyền nhiễm ở Đại học thuộc hệ thống bệnh viện Michigan cho biết.

Một xét nghiệm khác để tìm ra kháng thể Ebola được hệ miễn dịch của cơ thể sinh ra nhằm phản ứng lại với vi rút này được biết đến là xét nghiệm hấp thụ miễn dịch liên kết enzym (ELISA). Xét nghiệm này có thể mất hơn 3 ngày để cho kết quả dương tính đối với người nhiễm bệnh, kháng thể cũng có thể được phát hiện sau khi bệnh nhân hồi phục, Cinti cho biết thêm.

Một khi bệnh nhân được chẩn đoán nhiễm Ebola, các nhà khoa học sẽ cố gắng để cô lập vi rút bằng cách nuôi cấy nó với các tế bào sống và xét nghiệm nó bằng kính hiển vi điện tử. Tuy nhiên nuôi cấy mẫu bệnh phẩm Ebola rất nguy hiểm, việc này chỉ nên thực hiện trong các phòng thí nghiệm có độ an toàn sinh học tối đa. Nuôi cấy vi rút không phải là một biện pháp thiết thực để chẩn đoán bệnh nhưng nó có thể giúp các nhà nghiên cứu hiểu được cách thức vi rút lây nhiễm vào tế bào và thử nghiệm các phương pháp điều trị. 

Với mức độ nghiêm trọng của việc nhiễm Ebola, vì sao lại không xét nghiệm cho tất cả những ai có khả năng nhiễm bệnh? Trên thực tế một lượng người rất lớn mang triệu chứng sốt từ châu Phi đến Hoa Kỳ, việc xét nghiệm tất cả những người này có thể làm cạn kiệt nguồn nhân lực của bệnh viện và làm tăng cao những hoang mang không cần thiết. 

“Chúng tôi cần phải rạch ròi và có quá trình tiếp xúc tốt, việc xét nghiệm cả người không đến từ những vùng có nguy cơ lây nhiễm cao hoàn toàn không mang lại ý nghĩa gì”, Sandro Cinti nói.