Nhiều dịch bệnh truyền nhiễm không còn xảy ra theo mùa

Thời gian qua, các bệnh viện liên tục cảnh báo về dịch đau mắt đỏ, sốt xuất huyết, tay chân miệng. Một tháng nay, Bệnh viện Nhi trung ương (Hà Nội) tiếp nhận khoảng 100 trẻ nhập viện do sốt xuất huyết nhập viện, tăng 4 lần so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó có nhiều trường hợp tái mắc bệnh. 

Tương tự, tại khoa Mắt của bệnh viện cũng đã tiếp nhận gần 50 trẻ bị viêm kết mạc cấp trong một tháng qua. Trong đó, 10-20% trẻ gặp biến chứng nặng như có giả mạc cần bóc, bị trợt giác mạc (trầy xước giác mạc).

PGS.TS Nguyễn Thị Diệu Thúy, Trưởng bộ môn Nhi, Trưởng khoa Nhi, Đại học Y Hà Nội, cho biết, thời gian gần đây chúng ta đã chứng kiến nhiều dịch bệnh xảy ra. Sau 2 năm đại dịch Covid-19, mô hình bệnh tật thay đổi nhiều, liên tục có các dịch về hô hấp, tiêu hóa, sốt xuất huyết, tiêu chảy… 

Trước đó, tháng 5/2022, dịch tiêu chảy bất thường xảy ra vào giữa mùa hè. Bình thường dịch tiêu chảy do rotavirus gây ra, nhưng dịch này do norovirus (một chủng khác), sau đó là các dịch bệnh như viêm phổi, tay chân miệng, sốt xuất huyết. 

Tại Hà Nội, vẫn đang tồn tại dịch viêm phổi do Mycoplasma. Đồng thời, bệnh đáng ra xảy ra vào một số mùa nhất định thì giờ bất cứ thời điểm nào cũng có thể xảy ra.

"Ví dụ, bệnh hô hấp thường xảy ra khi thay đổi thời tiết thì nay giữa mùa hè nắng, nhiều trẻ vẫn bị. Chúng ta đã có những dịch lâu lâu mới gặp như viêm phổi do Mycoplasma lại đang gặp rất nhiều", PGS Thúy nói. 

Theo chuyên gia, đây là hậu quả của tình trạng nợ miễn dịch. Trước đây, trẻ sinh hoạt bình thường, hằng ngày tiếp xúc với nhiều virus, vi khuẩn, khi tương tác với nó sẽ sinh ra kháng thể. Tuy nhiên, do cách ly xã hội, trẻ không tiếp xúc với nhau, hạn chế về môi trường, không được tiếp xúc với virus, vi khuẩn đó, trẻ không có miễn dịch phù hợp. 

Vì thế, sau dịch trẻ quay lại với môi trường, do thiếu hụt miễn dịch nên dễ mắc bệnh. Khi mắc bệnh, trẻ có biểu hiện nặng hơn.

Bên cạnh đó, theo PGS Thúy, dù mắc Covid-19 có triệu chứng hay không có triệu chứng thì đáp ứng miễn dịch của trẻ cũng bị ảnh hưởng. 

Mắc Covid-19 còn gây giảm số lượng hoặc chức năng tế bào trình diện kháng nguyên. Thậm chí còn gây tăng các cytokine kháng viêm (như IL-10 và TGF-β), làm tăng các phản ứng viêm quá mức, đặc biệt tại đường hô hấp, cản trở hấp thụ oxy khiến oxy trong máu giảm thấp.

Suy giảm miễn dịch do Covid-19 còn gây khó khăn trong đào thải virus và chống nhiễm trùng thứ phát. Khi xảy ra nhiễm trùng thứ phát sau mắc Covid-19, trẻ còn có nguy cơ bị nặng hơn khoảng 5-15%.

"Ở người lớn hệ miễn dịch đã ổn định. Trong khi trẻ em thì khác, trẻ em cần cho phát triển. Vì thế, mới có khái niệm nhân đôi đề kháng, nhân đôi miễn dịch để miễn dịch đang thiếu, trở về bình thường và nhân đôi tiếp lên thì đứa trẻ mới ổn định phát triển được", PGS Thúy nói. 

Theo bà, nhân đôi khả năng đề kháng hiểu nôm na là khi bị ốm đầu tiên chúng ta bị sụt cân, sau đó chúng ta ăn trả bữa, ăn bù lại cân cũ, miễn dịch cũng thế. Để nhân đôi đề kháng, miễn dịch chúng ta cần phối hợp rất nhiều yếu tố bên ngoài, bên trong. 

Đầu tiên là môi trường không quá chật trội, không có thuốc lá…, thay vào đó phải thoáng, sạch sẽ. Trẻ cũng cần có thói quen vệ sinh tay trước khi ăn, sau khi vệ sinh, giữ trẻ ngủ đúng giờ, cho trẻ đi tiêm chủng bù lại những mũi còn thiếu… 

"Điều quan trọng nhất, phát triển bền vững lâu dài là từ dinh dưỡng, tăng cường đề kháng qua đường ăn uống.

Cụ thể trẻ dưới 6 tháng tuổi cần được nuôi hoàn toàn bằng sữa mẹ, khi lớn hơn thì cần ăn uống đa dạng, hợp lý, cân bằng 4 nhóm thực phẩm, bổ sung vi chất quan trọng cơ thể hay thiếu như sắt, kẽm…", PGS Thúy nói. 

Cùng với sắt thì kẽm cũng đóng vai trò quan trọng với hệ miễn dịch. Vì kẽm vừa là thành phần, vừa là xúc tác tăng cường sản xuất ra các yếu tố miễn dịch, từ đó tạo một hệ thống phòng thủ giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh.