Nguy cơ di chứng suốt đời ở trẻ nếu không được tiêm vaccine đầu đời

Hệ miễn dịch chưa hoàn thiện đi kèm với việc kháng thể từ mẹ giảm dần sau khi sinh ra khiến trẻ dễ mắc bệnh truyền nhiễm, gây tốn kém chi phí điều trị, ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất và tinh thần. Trong khi đó, từ 2 tháng tuổi, trẻ đã có thể phòng ngừa các bệnh nguy hiểm hàng đầu như bại liệt, uốn ván, viêm gan B, ho gà, bệnh do vi khuẩn Hib chỉ bằng vaccine.

Dưới đây là các di chứng do 6 bệnh nguy hiểm kể trên gây ra và cách phòng ngừa hiệu quả bằng vaccine được các chuyên gia y tế khuyến cáo.

Tàn tật do bại liệt

Virus bại liệt lây qua đường tiêu hóa, gây tổn thương tủy sống và tế bào thần kinh vận động của vỏ não khiến người bệnh bị liệt chi không hồi phục, liệt nửa người hoặc thậm chí suy hô hấp, tử vong do liệt tủy sống, liệt hành tủy.

Tại Việt Nam, trước khi có vaccine, những năm 1957 - 1959 thế kỷ trước, bại liệt từng gây dịch lớn ở các tỉnh phía Bắc với hơn 500 ca tử vong mỗi năm.

Uốn ván gây cản trở sự phát triển của trẻ

Nha bào uốn ván lây nhiễm vào cơ thể thông qua các vết thương, trầy xước, gây co cứng toàn thân, suy hô hấp, ngừng tim đột ngột, tử vong. Ở trẻ nhỏ, uốn ván gây tử vong với tỷ lệ 25-90% và lên đến 95% ở trẻ sơ sinh. Bệnh còn có thể gây suy dinh dưỡng, cứng khớp, gãy xương cho trẻ.

Liệt, suy giảm trí tuệ do mắc ho gà, Hib

Ho gà lây qua đường hô hấp, thường xảy ra ở trẻ nhỏ. 90% ca mắc và tử vong do ho gà là trẻ dưới 1 tuổi. Bệnh gây ra nhiều biến chứng như viêm phổi, viêm phế quản, ngừng thở, sa trực tràng, bệnh não cấp, xuất huyết não… Trong đó, bệnh lý não để lại di chứng suy giảm khả năng học tập, mất trí nhớ, mất khả năng kiểm soát vận động cơ, động kinh, thay đổi nhân cách, bại não… cho trẻ sau khi khỏi bệnh.

Dù qua khỏi, các cơn ho vẫn có thể kéo dài vài tuần đến vài tháng khiến trẻ ăn uống kém, suy dinh dưỡng dẫn đến thấp còi.

Vi khuẩn Hib lây qua đường hô hấp, tiếp xúc gần. Bệnh viêm màng não do Hib gây tử vong cao, từ 3-20% dù được xử trí kịp thời. Nếu qua khỏi, trẻ vẫn có thể gặp nhiều di chứng nặng nề như liệt, điếc, câm, mù lòa, suy giảm trí nhớ, thiểu năng trí tuệ,... với tỷ lệ lên đến 30%.

Viêm cơ tim, liệt cơ hoành do bạch hầu

Bạch hầu lây qua đường hô hấp và qua các vật trung gian chứa chất tiết. Bệnh có thể gây tắc đường thở tử vong và các biến chứng khác như viêm cơ tim, liệt cơ chi và cơ hoành. Trong đó, liệt cơ hoành có thể dẫn đến viêm phổi và suy hô hấp. Viêm cơ tim gây rối loạn chức năng cơ tim và nhịp tim, tử vong do đột ngột trụy tim mạch, gây tử vong cao nếu xuất hiện sớm trong những ngày đầu của bệnh.

Nghiên cứu công bố năm 2020 của Ấn Độ dựa trên báo cáo ca bệnh từ nhiều nước cho thấy 19-68% trường hợp mắc bạch hầu phát triển viêm cơ tim khoảng một tuần sau bệnh. Tại Việt Nam, nhờ có vaccine, số ca mắc đã giảm đáng kể, tuy nhiên mầm bệnh vẫn còn trong cộng đồng. Trong năm 2023 và 8 tháng đầu năm 2024, cả nước ghi nhận hàng chục ca mắc và 4 ca tử vong.

Ung thư do viêm gan B

Việt Nam là 1 trong 9 nước tại Tây Thái Bình Dương được WHO đưa vào danh sách những nước có tỷ lệ nhiễm virus viêm gan cao đáng báo động với khoảng hơn 10-20% dân số mắc bệnh.

Virus viêm gan B là tác nhân hàng đầu dẫn đến xơ gan và ung thư gan. Có khoảng 80-90% trẻ sinh ra bị nhiễm virus trong thời gian 1 năm đầu đời và 30-50% trẻ bị nhiễm virus trước 6 tuổi sẽ mắc viêm gan mạn tính. 100% ung thư gan ở trẻ là do viêm gan B.

Để phòng các di chứng kể trên, các chuyên gia lưu ý phụ huynh giữ vệ sinh sạch sẽ cơ thể, không gian sống, đồ chơi và tiêm ngừa đầy đủ, đúng lịch cho trẻ. Hiện Việt Nam đã có vaccine phòng ngừa các bệnh kể trên như vaccine 5 trong 1 và 6 trong 1. Trong đó, vaccine 6 trong 1 là loại vaccine phòng được nhiều bệnh nhất gồm bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, viêm gan B, bệnh do vi khuẩn Hib trong một mũi tiêm, giúp giảm số lần tiêm chủng, tiết kiệm thời gian cho ba mẹ. Vaccine có thành phần ho gà vô bào, hạn chế phản ứng sốt, đau sau tiêm cho trẻ.

Vaccine có lịch tiêm gồm 4 mũi: 3 mũi đầu vào tháng tuổi thứ 2-3-4 và tiêm nhắc mũi 4 khi trẻ 16-18 tháng tuổi. Trẻ cần hoàn thành 4 mũi tiêm trước 2 tuổi.

Hiện vaccine 6 trong 1 có 2 loại: loại của Pháp ở dạng pha sẵn, loại của Bỉ sẽ qua bước pha hồi chỉnh trước khi tiêm. Hai loại vaccine đều có lịch tiêm, hiệu quả và độ an toàn như nhau.

Phụ huynh cần rà soát, tư vấn để tiêm đầy đủ và đúng lịch các loại vaccine khác để trẻ được bảo vệ tối ưu trong năm đầu đời.