Ngăn ngừa bệnh truyền nhiễm khi thời tiết chuyển mùa

Thời điểm giao mùa, thời tiết thay đổi thất thường, mưa bão liên tiếp và độ ẩm không khí tăng cao là điều kiện thuận lợi cho các bệnh truyền nhiễm đường hô hấp gia tăng, ảnh hưởng đến sức khỏe của cả trẻ em và người lớn.

Những tuần gần đây, số ca trẻ mắc bệnh đường hô hấp tăng mạnh tại nhiều địa phương. Nhiều cơ sở y tế ghi nhận lượng trẻ đến khám và điều trị tăng so với tháng trước, trong đó đa số là nhiễm virus đường hô hấp trên với các triệu chứng ho, sốt, sổ mũi, nghẹt mũi, khò khè, thở mệt.

Nhiều ca bệnh có diễn tiến nặng, chuyển sang viêm phế quản, viêm phổi hoặc suy hô hấp, cần nhập viện điều trị. Bên cạnh đó, tình trạng hen suyễn, viêm mũi dị ứng và viêm tiểu phế quản tái phát cũng tăng do ảnh hưởng của thời tiết ẩm, không khí ô nhiễm và thay đổi nhiệt độ đột ngột.

Theo bác sĩ Bùi Thanh Phong - Quản lý Y khoa, Hệ thống Tiêm chủng VNVC, tình trạng gia tăng các ca bệnh đường hô hấp là quy luật thường gặp hằng năm, kéo dài từ tháng 7 đến tháng 11, là giai đoạn chuyển mùa, mưa bão liên tục, độ ẩm không khí cao. Những yếu tố này tạo điều kiện thuận lợi cho siêu vi hô hấp và vi khuẩn hô hấp như virus hợp bào hô hấp (RSV), cúm, phế cầu, ho gà… phát triển, lây lan nhanh trong cộng đồng, đặc biệt ở trẻ nhỏ có hệ miễn dịch còn yếu.

Ảnh hưởng của mưa bão trong thời điểm cuối năm khiến cho môi trường ẩm ướt, độ ẩm không khí tăng cao, vệ sinh gián đoạn càng làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Ngoài ra, ô nhiễm không khí, khói bụi giao thông, thói quen sử dụng máy lạnh thường xuyên và việc trẻ tiếp xúc gần trong môi trường học đường, du lịch hoặc các khu vui chơi đông đúc càng làm tăng nguy cơ bùng phát bệnh. Một số chủng virus đường hô hấp cũng đang có xu hướng biến đổi thất thường, khiến trẻ dễ tái nhiễm và bệnh có thể tiến triển nặng hơn so với trước.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ, để phòng ngừa các bệnh hô hấp, phụ huynh cần duy trì vệ sinh cá nhân và môi trường sống sạch sẽ, rửa tay thường xuyên, che miệng khi ho, giữ ấm cho trẻ khi thời tiết thay đổi, hạn chế đưa trẻ đến nơi đông người khi đang có dịch.

Đặc biệt, việc tiêm chủng đầy đủ các loại vaccine phòng bệnh đường hô hấp như cúm, phế cầu, ho gà, sởi đóng vai trò quan trọng giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh nặng, nhập viện và biến chứng nguy hiểm.

Đối với virus hợp bào hô hấp (RSV), từ tháng 9/2025, Việt Nam đã có vaccine Abrysvo của Pfizer (Mỹ), chỉ định tiêm cho phụ nữ mang thai từ tuần 24-36 để truyền kháng thể bảo vệ trẻ trong ít nhất 6 tháng đầu đời. Vaccine cũng được khuyến cáo cho người từ 60 tuổi trở lên, vừa bảo vệ bản thân vừa gián tiếp bảo vệ những người thân, đặc biệt là trẻ nhỏ, trong bối cảnh các bệnh đường hô hấp đang gia tăng.

Trước tình trạng gia tăng số ca mắc bệnh truyền nhiễm, Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) đã ban hành khuyến cáo các biện pháp phòng bệnh mùa thu - đông. Theo đó, người dân được khuyến khích rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn tay nhanh, che miệng và mũi khi ho, hắt hơi, đeo khẩu trang nơi công cộng, giữ ấm cơ thể, ăn chín uống sôi, sử dụng nước sạch và giữ gìn vệ sinh môi trường.

Bộ Y tế cũng khuyến cáo người dân loại bỏ nơi sinh sản của muỗi bằng cách đậy kín các dụng cụ chứa nước, thả cá bảy màu để diệt lăng quăng, mặc quần áo dài tay, ngủ màn kể cả ban ngày và sử dụng hóa chất diệt bọ gậy theo hướng dẫn của cơ quan y tế.

Người dân cần chủ động tiêm chủng các loại vaccine phòng bệnh theo hướng dẫn của ngành y tế; tiêm vaccine phòng bệnh dại đầy đủ cho vật nuôi như chó, mèo; tiêm vaccine và huyết thanh kháng dại ngay sau khi bị phơi nhiễm với động vật nghi mắc bệnh dại…

Duy Anh