Não bộ dưới tác động của thuốc lá điện tử: Thanh thiếu niên đang trả giá đắt

Theo báo cáo của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), trong năm 2022, có đến 14,1% thanh thiếu niên Hoa Kỳ (khoảng 2,5 triệu người) khai báo đã sử dụng thuốc lá điện tử trong 30 ngày qua. Trong đó, hơn 80% chọn sản phẩm có hương vị, gây hấp dẫn và khó từ bỏ. Thực trạng này không chỉ giới hạn ở Hoa Kỳ, khi một báo cáo từ Liên minh Châu Âu cũng ghi nhận rằng 1/5 thanh niên từ 15-24 tuổi tại khu vực này đã từng thử thuốc lá điện tử. Những con số này cho thấy rõ rằng tỷ lệ sử dụng sản phẩm này đang gia tăng nhanh chóng, đặt ra thách thức lớn đối với công tác phòng chống nghiện ngập trong giới trẻ.

NICOTINE VÀ SỰ ẢNH HƯỞNG LÊN NÃO BỘ ĐANG PHÁT TRIỂN

Nicotine, thành phần chính trong thuốc lá điện tử, là chất gây nghiện mạnh mẽ với tác động sâu sắc đến não bộ, đặc biệt là ở thanh thiếu niên. Trong giai đoạn từ 10 đến 25 tuổi, não bộ vẫn đang trong quá trình hoàn thiện, và nicotine có thể làm gián đoạn sự phát triển này. Theo nghiên cứu từ Viện Quốc gia về Lạm dụng Ma túy Hoa Kỳ (NIDA), nicotine ảnh hưởng trực tiếp đến vùng vỏ não trước trán, nơi chịu trách nhiệm về ra quyết định, kiểm soát hành vi và xử lý cảm xúc. Khi nicotine xâm nhập vào não, nó kích thích sản xuất dopamine, gây cảm giác hưng phấn ngắn hạn. Tuy nhiên, việc lạm dụng nicotine làm thay đổi cơ chế tự nhiên của não, giảm khả năng sản xuất dopamine một cách bình thường, dẫn đến tình trạng "phụ thuộc hóa học". Điều này không chỉ làm suy giảm khả năng tập trung mà còn khiến thanh thiếu niên dễ bị rối loạn cảm xúc, gia tăng lo âu và trầm cảm. Ngoài ra, nghiên cứu của Đại học Yale chỉ ra rằng, việc tiếp xúc với nicotine trong giai đoạn phát triển này có thể làm giảm khả năng hình thành các liên kết thần kinh mới, ảnh hưởng lâu dài đến trí nhớ và khả năng học tập.

NGUY CƠ PHỤ THUỘC VÀ CÁC VẤN ĐỀ TÂM LÝ

Việc sử dụng thuốc lá điện tử không chỉ gây nghiện mà còn làm tăng đáng kể nguy cơ mắc các rối loạn tâm lý nghiêm trọng. Theo báo cáo của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), thanh thiếu niên sử dụng thuốc lá điện tử có nguy cơ mắc trầm cảm và lo âu cao hơn 30% so với những người không sử dụng. Nicotine kích thích sản xuất dopamine, một chất dẫn truyền thần kinh tạo cảm giác hưng phấn và thoải mái ngắn hạn. Tuy nhiên, cơ chế này không tự nhiên và mang tính cưỡng bức, dẫn đến sự rối loạn trong hệ thống thần kinh. Việc sử dụng lâu dài khiến cơ thể giảm khả năng tự sản xuất dopamine, làm mất đi sự cân bằng hóa học tự nhiên của não bộ. Điều này dẫn đến tình trạng "phụ thuộc hóa học," nơi người dùng cần ngày càng nhiều nicotine hơn để đạt được cảm giác tương tự, và khi không có, họ dễ rơi vào trạng thái bồn chồn, lo âu và trầm cảm.

Ngoài ra, một nghiên cứu từ Đại học Michigan cho thấy rằng những thanh thiếu niên sử dụng thuốc lá điện tử có xu hướng dễ bị rối loạn giấc ngủ và mất kiểm soát hành vi. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tâm lý mà còn làm suy giảm hiệu suất học tập và khả năng xử lý tình huống, đặt ra nguy cơ lớn đối với tương lai của họ. Việc sử dụng thuốc lá điện tử không chỉ gây nghiện mà còn làm tăng nguy cơ mắc các rối loạn tâm lý. Theo báo cáo của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), thanh thiếu niên sử dụng thuốc lá điện tử có nguy cơ mắc trầm cảm và lo âu cao hơn 30% so với những người không sử dụng. Nicotine kích thích sản xuất dopamine, một chất dẫn truyền thần kinh liên quan đến cảm giác hưng phấn. Tuy nhiên, việc kích thích này không tự nhiên, dẫn đến hiện tượng "phụ thuộc hóa học" và làm giảm khả năng sản xuất dopamine tự nhiên của cơ thể, từ đó gây rối loạn tâm lý nghiêm trọng.

NHỮNG HỆ LỤY LÂU DÀI

Tác động của thuốc lá điện tử lên não bộ không chỉ giới hạn ở hiện tại mà còn kéo dài suốt đời. Việc sử dụng nicotine trong giai đoạn phát triển não bộ có thể dẫn đến thay đổi cấu trúc và chức năng não, khiến người sử dụng dễ mắc các rối loạn tâm thần và khó từ bỏ các hành vi nghiện ngập. Nghiên cứu từ Đại học California, San Francisco, chỉ ra rằng, việc sử dụng nicotine ở thanh thiếu niên làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý thần kinh như Alzheimer hoặc Parkinson ở tuổi trưởng thành.

Việc ngăn chặn sự gia tăng sử dụng thuốc lá điện tử ở thanh thiếu niên không chỉ là trách nhiệm của các bậc phụ huynh mà còn của toàn xã hội. Các biện pháp như giáo dục về tác hại của thuốc lá điện tử, cấm quảng cáo hướng đến giới trẻ, và tăng cường quản lý bán hàng cần được thực hiện nghiêm ngặt. Hãy nhớ rằng, mỗi quyết định sử dụng thuốc lá điện tử hôm nay có thể ảnh hưởng đến tương lai sức khỏe và trí tuệ của thế hệ trẻ.