Một nửa bệnh nhân ung thư gan phát hiện sớm sống thêm 5 năm

Phối hợp nhiều phương pháp điều trị

PGS. TS Mai Trọng Khoa, Giám đốc Trung tâm Y học hạt nhân ung bướu, Phó giám đốc Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) cho biết, tại Việt Nam, bệnh có xu hướng gia tăng. Chỉ riêng năm 2012, cả nước ghi nhận gần 22.000 bệnh nhân ung thư gan, thì riêng số tử vong trong năm này lên đến gần 21.000 người. Bệnh nhân được chuẩn đoán mắc ung thư lần đầu ở giai đoạn trung gian là 65%.

Trong khi đó, tại Nhật, quốc gia dẫn đầu thế giới về phát hiện sớm ca bệnh ung thư gan và điều trị ung thư gan tốt nhất thế giới, số liệu về thời gian sống thêm của bệnh nhân ung thư gan (thêm 5 năm) ước chừng khoảng 50%. Trong khi đó tại các nước phương Tây như châu Âu và Mỹ, báo cáo mới nhất năm 2014 thống kê cho thấy tỉ lệ bệnh nhân sống sau 5 năm chỉ khoảng 11%.

Có rất nhiều các phương pháp điều trị ung thư gan và càng phát hiện sớm, hiệu quả điều trị càng cao.

Theo PGS. TS. Trần Đình Hà, Phó Giám đốc Trung tâm Y học Hạt nhân và Ung bướu, Bệnh viện Bạch Mai, đối với các giai đoạn khác nhau của ung thư gan có nhiều phương pháp điều trị khác nhau.

Như giai đoạn rất sớm, sớm có thể phẫu thuật cắt phần gan mang khối u, ghép gan hoặc phá hủy khối u tại chỗ bằng sóng cao tần, vi sống, đông lạnh, tiêm cồn, tiêm hóa chất, nút mạch bằng hóa chất…

Hay có thể tiến hành xạ trị gồm xạ trị chiếu ngoài, xạ trị bằng ion nặng, nút mạch u gan bằng hạt vi cầu phóng xạ (xạ trị chiếu trong chọn lọc); Điều trị toàn thân…

Trong đó, phương pháp nút mạch bằng hạt vi cầu phóng xạ là một phương pháp mới, đã được triển khai thành công ở Việt Nam 2 năm nay với 65 ca bệnh thành công ở cả 3 Bệnh viện Bạch Mai, BV Trung ương quân đội 108 và Chợ Rẫy.

“Khối u trong gan được nuôi dưỡng bởi các nhánh động mạch gan (90%), vì thế, phương pháp này sẽ bơm các hạt vi cầm phóng xạ trực tiếp vào động mạch nuôi khối u. Theo đó sẽ làm tắc mạch, làm xơ các đường dinh dưỡng truyền nuôi u và phát ra bức xạ tiêu diệt tế bào ung thư mà ít ảnh hưởng đến tế bào lành”.

TS Khoa cho biết,  là một kỹ thuật cao, chi phí tốn kém (300 - 400 triệu đồng) nên chỉ định của kỹ thuật rất nghiêm ngặt. Thường ở bệnh nhân đã thất bại với các phương pháp điều trị trước đó (phẫu thuật, nút mạch nhưng vẫn thất  bại, khối u to quá không thể phẫu thuật)... Hay có những bệnh nhân can thiệp nội mạch 7 - 10 lần, hiệu quả thấp và chi phí cao và nhiều lần can thiệp nội mạch sẽ dẫn đến teo gan, mất chức năng gan và không thể kéo dài thời gian sống thêm cho bệnh nhân. Lúc này, phương pháp nút mạch bằng hạt vi cầu phóng xạ sẽ tạo thêm cơ hội chữa trị cho bệnh nhân. Hiện nay, một số bệnh nhân ở giai đoạn sớm cũng chọn làm phương pháp này đầu tiên, bước đầu cho hiệu quả kiểm soát bệnh tốt, kích thước khối u giảm.

Theo TS Nguyễn Tiến Thịnh, Phó chủ nhiệm Khoa Nội tiêu hóa Bệnh viện TƯQĐ, 108 cho biết, nguyên tắc của điều trị ung thư gan là đa mô thức, luôn phải tính đến bài toán hiệu quả. Với các bệnh nhân mà các phương pháp không hiệu quả mà phương pháp này hiệu quả phù hợp đương nhiên phải chỉ định cho bệnh nhân. Sau khi điều trị thành công cho bệnh nhân, chúng ta sẽ lựa chọn phương pháp điều trị bổ trợ phù hợp.

“Như có bệnh nhân sau khi điều trị bằng phương pháp này, khối u thu nhỏ chúng ta chuyển qua phẫu thuật cho bệnh nhân và thu được kết quả rất tốt; hoặc khối u nhỏ có thể tiêm cồn (với giá thành điều trị khoảng 2 triệu/lần) hoặc đốt nhiệt cao tần (10 triệu/lần), rất hiệu quả và giảm chi phí”, TS Thịnh nói.

Sàng lọc phát hiện sớm ung thư gan

TS Thịnh cho biết, khi có khối u ác tính, mạch máu sẽ phát triển rất dữ dội để đưa chất dinh dưỡng đến khối u. Vậy nên một trong những triệu chứng phát hiện bệnh ung thư là cân nặng lại sụt đi vì chất dinh dưỡng đã bị chuyển đến khối u thông qua mạch máu.

Tuy nhiên, những triệu chứng bệnh ở giai đoạn sớm thường mơ hồ, người bệnh ít chú ý tới. Những biểu hiện rõ ràng như mệt mỏi, gầy sút cân; chán ăn, ăn kém, buồn nôn, nôn; đau âm ỉ vùng hạ sườn, thượng vị; cổ trướng; vàng da, củng mạc mắt vàng- thường là khi bệnh đã muộn.

Do đa phần bệnh nhân đến khám muộn nên  tỷ lệ tử vong rất cao, thời gian sống trung bình không quá 1 năm. 60% bệnh nhân ung thư gan của Việt Nam đến viện khi đã ở giai đoạn trung gian và tiến triển, tỷ lệ được phát hiện sớm rất thấp.

TS Khoa cho biết, trung bình người Mỹ thực hiện sàng lọc từ 6 tháng - 1 năm/lần, người Nhật làm 3 tháng - 6 tháng/ lần. Đây là lý do khiến họ phát hiện ung thư gan từ rất sớm, điều trị thành công với tỷ lệ 50% bệnh nhân sống thêm 5 năm.

Vì thế, TS Khoa khuyến cáo người dân nên đi khám sức khỏe định kỳ 6 tháng một lần. Với những người có tiền sử tăng men gan, viêm gan B, người hay uống rượu bia là nhóm đối tượng có nguy cơ cao nên làm thêm một số xét nghiệm chuyên sâu về gan.

Ngoài ra, hãy tiêm ngừa vắc xin viêm gan B để phòng viêm gan B. Không dùng chung bơm kim tiêm, bàn chải đánh răng, dao cạo râu có dính máu của người bệnh, sử dụng bao cao su khi quan hệ để phòng tránh viêm gan siêu vi B. Những người mắc viêm gan B, C hoặc các bệnh lý về gan- viêm gan do rượu, gan nhiễm mỡ, xơ gan... cần được điều trị và theo dõi chặt chẽ tại bệnh viện.

Có một chế độ ăn uống hợp lý, lối sống lành mạnh, hạn chế uống rượu, hút thuốc để ngừa ung thư.

Hồng Hải