Hai bé gái vẹo cột sống, không thể nằm ngửa "lột xác" sau ca mổ đặc biệt

Nỗi đau thầm lặng của những "cột sống méo mó"

Vẹo cột sống vô căn, một căn bệnh thường khởi phát âm thầm ở tuổi thiếu niên, đã "cướp đi" tuổi thơ của hai bé gái.

C.L. (12 tuổi) bị nhược cơ bẩm sinh kèm đột biến nhiễm sắc thể, phát hiện bệnh cách đây vài năm. Chỉ trong 7 tháng, góc vẹo cột sống của em tăng vọt từ 78 độ lên 104 độ, kèm theo đường cong thứ hai ở vùng thắt lưng lên đến 80 độ.

Tình trạng này không chỉ khiến em không thể nằm thẳng, thường xuyên khó thở và nhiễm trùng hô hấp, mà còn đe dọa chèn ép tủy sống dẫn đến liệt nửa người.

Thậm chí, đột biến gen của bé C.L. còn mang nguy cơ sốt cao ác tính - một biến chứng có thể gây ngưng tim, rối loạn đông máu hoặc tử vong ngay trên bàn mổ. Bởi lý do đó, mẹ bé L. từng run rẩy không dám ký giấy cam kết phẫu thuật. 

Tương tự, bé Y.T. (13 tuổi, dân tộc Xê Đăng) phải chịu đựng góc vẹo lên đến 128 độ và gù vẹo 108 độ. Đây là mức độ hiếm gặp ở trẻ em.

Em chỉ nặng vỏn vẹn 28 kg do suy dinh dưỡng. Em bị hội chứng hạn chế hô hấp nghiêm trọng, lồng ngực bị chèn ép chặt, không thể nằm ngửa, thức giấc nhiều lần trong đêm vì khó thở.

Trước đó, bé từng được một tổ chức từ thiện dự định đưa sang Australia (Úc) điều trị nhưng sau hội chẩn, các chuyên gia quyết định giữ lại phẫu thuật tại Việt Nam.

Cả hai đứa trẻ đều từng bị bạn bè trêu chọc vì "lưng cong như gù", dẫn đến sự thu mình, mất tự tin và ám ảnh tâm lý kéo dài.

Cuộc phẫu thuật thay đổi cuộc đời

Trước những ca bệnh "khó nhằn" này, các bác sĩ khoa Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Nhi đồng 1 (TPHCM) đã quyết định áp dụng "phẫu thuật hai thì" để giải cứu cột sống cho các bệnh nhi.

Theo BSCKII Đặng Khải Minh, khoa Chấn thương Chỉnh hình, đây là lần đầu tiên bệnh viện triển khai kỹ thuật này cho các ca vẹo cột sống mức độ nghiêm trọng. 

Ở thì đầu tiên, các bác sĩ tiến hành cắt mấu khớp, đặt vít chân cung để làm mềm cột sống, sau đó sử dụng khung Halo kéo giãn liên tục trong 2-4 tuần.

Với bé C.L., quá trình này đặc biệt căng thẳng khi tín hiệu thần kinh suy giảm đột ngột trong lúc nắn chỉnh, buộc ê-kíp phải dừng lại sớm và chờ ổn định trước khi chuyển sang thì hai.

Ở thì thứ hai, các bác sĩ sẽ nắn chỉnh bằng thanh dọc và hàn xương cố định, kéo dài tổng cộng 12 tiếng đại phẫu cho mỗi ca.

Toàn bộ quá trình có sự hỗ trợ chuyên môn từ PGS.TS Võ Quang Đình Nam, Trưởng khoa Chấn thương chỉnh hình Nhi, Bệnh viện Chấn thương Chỉnh hình TPHCM.

Để đảm bảo an toàn, ê-kíp đã áp dụng toàn diện chương trình ERAS (Phục hồi sớm sau phẫu thuật).

Trước mổ, bé Y.T. được điều trị dinh dưỡng tích cực suốt 4 tháng, giúp tăng thêm 3 kg để đủ điều kiện gây mê. Trong khi đó, bé C.L. nhận hỗ trợ tâm lý và chuẩn bị thuốc đặc hiệu chống sốt cao ác tính.

Sau mổ, điều ngoài mong đợi đã xảy ra, bé Y.T. được rút nội khí quản ngay tại phòng mổ. Trong khi đó, bé L. bắt đầu ăn uống chỉ sau vài giờ và tập vật lý trị liệu từ ngày đầu.

Theo bác sĩ Đặng Khải Minh, vẹo cột sống vô căn thường khởi phát ở tuổi thiếu niên và âm thầm tiến triển. Khi độ cong vượt 40-45 độ, phẫu thuật gần như là lựa chọn duy nhất để giảm nguy cơ liệt hoặc suy hô hấp. 

"Vẹo cột sống dù tiến triển âm thầm nhưng có thể can thiệp hiệu quả nếu phát hiện sớm, tránh để đường cong vượt giới hạn an toàn và buộc phải chọn giải pháp nhiều rủi ro như phẫu thuật", bác sĩ cảnh báo.

Ông khuyến cáo phụ huynh nên quan sát kỹ trẻ. Nếu thấy vai lệch, lưng gù khi cúi người hoặc biến dạng bất thường, gia đình nên đưa con đến chuyên khoa chấn thương chỉnh hình nhi để được điều trị sớm, tránh các cuộc đại phẫu nguy hiểm.

Với độ cong dưới 20 độ, trẻ chỉ cần vật lý trị liệu; 20-45 độ kết hợp áo nẹp; trên 45 độ mới cân nhắc phẫu thuật. 

Từ năm 2022 đến nay, Bệnh viện Nhi đồng 1 đã phẫu thuật hơn 30 ca vẹo cột sống. Thành công của hai ca đặc biệt này là bước đệm để Bệnh viện Nhi đồng 1 hướng tới mục tiêu trở thành trung tâm phẫu thuật cột sống nhi của TP HCM, đủ năng lực xử lý từ vẹo cột sống vô căn đơn giản đến các dị tật phức tạp từng bị xem là 'không thể phẫu thuật'".