Giải mã “vũ khí” bí mật khiến bệnh cúm lây lan với tốc độ chóng mặt

Virus cúm có kích thước rất nhỏ và chỉ có thể được quan sát bằng kính hiển vi điện tử. Bên trong virus cúm có chứa vật chất di truyền: ARN để nó có thể tạo ra nhiều bản sao hơn khi đã thâm nhập được vào vật chủ, bọc bên ngoài ARN là một lớp màng protein cứng đóng vai trò bảo vệ ARN, trong quá trình virus di chuyển giữa vật chủ này sang vật chủ khác; lớp ngoài cùng của virus là một lớp áo choàng gai protein, cũng được xem là “tấm hộ chiếu” để những mầm bệnh này có thể thoải mái xuất/nhập tế bào vật chủ.

Những chiếc gai này được phân thành 2 loại:

-Gai H: Hoạt động như một chiếc khóa để virus có thể thâm nhập vào bên trong tế bào của bạn.

-Gai N: Cho phép các bản sao virus có thể thoát ra khỏi tế bào ban đầu và xâm nhiễm các tế bào khác.

Có 17 loại gai H và 9 loại gai N đã được khoa học biết đến. Tên của các chủng virus cúm cũng được đặt dựa theo loại gai H và gai N mà chúng sở hữu, ví dụ như: H5N1 hay H1N1.

Thông thường, bạn sẽ bị nhiễm cúm khi chạm phải bất cứ thứ gì có chứa virus cúm hoặc tiếp xúc với dịch cơ thể của người hoặc động vật đã bị nhiễm virus. Cụ thể, khi một người đã mắc cúm nói chuyện, ho hay hắt hơi, những giọt dịch cơ thể có chứa virus cúm có thể đáp xuống miệng hoặc mũi của bạn. Theo một nghiên cứu đã được thực hiện, khi hắt hơi, dịch cơ thể có thể văng xa đến tận 8 mét, đến đây có lẽ bạn đã có thể hiểu được vì sao bệnh cúm lại dễ lây đến vậy.

Một khi đã đáp lên mục tiêu, virus cúm sẽ tiếp cận với tế bào ở mũi, họng hoặc phổi. Lúc này, các gai H của virus cúm sẽ nhanh chóng kết nối vào thụ thể trên màng tế bào vật chủ như cơ chế chìa khóa-ổ khóa. Nhờ đó, virus cúm có thể dễ dàng thâm nhập vào bên trong tế bào. Điều thú vị là trong quá trình di chuyển đến nhân tế bào, virus tự bọc mình bằng một chiếc túi được làm từ chính màng tế bào của vật chủ. Tiếp đó, lớp vỏ ngoài cùng của virus và màng túi sẽ kết hợp với nhau, cho phép các ARN của virus được giải phóng và thâm nhập vào nhân tế bào.

Bằng cách sử dụng năng lượng và vật chất di truyền của chúng ta, chúng tạo ra hàng ngàn bản sao ARN virus. Lúc này, một vài ARN virus sẽ thoát ra khỏi nhân, tiếp cận ribosome và tạo ra các protein của virus như gai H và N. Tiếp đó, chúng lại lợi dụng một bào quan khác được gọi là bộ máy golgi để bọc những bộ phận của virus lại và di chuyển chúng trở lại màng tế bào. Như vậy, toàn bộ những thứ cần để cấu thành một virus mới đã được hình thành ngay bên trong tế bào của chúng ta.

Khi đã có đầy đủ các thành phần, virus bắt đầu thoát ra khỏi tế bào đã bị nhiễm bệnh và tiếp tục tấn công các tế bào khác, với một lực lượng đã được nhân lên hàng ngàn lần.

Trên thực tế, cuộc đào tẩu này cũng không mấy suôn sẻ, bởi ban đầu virus sẽ bị kẹt lại màng tế bào do các gai H kết nối với thụ thể trên màng tế bào như cách mà chúng xâm nhập vào lúc trước. Tuy nhiên, virus cũng đã lường trước tình huống này và đây là lúc các gai N ra tay. Theo đó chúng sẽ giải phóng virus khỏi màng tế bào của chúng ta bằng cách cắt đứt những mối liên kết. Đội quân virus mới được tạo thành lúc này sẽ thoải mái tấn công các tế bào trong cơ thể chúng ta với cùng một quy trình tương tự cho đến khi hệ miễn dịch của chúng ta có thể dập tắt “cuộc xâm lăng” này.

Minh Nhật

Theo NMM; CDC