Đồ chơi, vải vóc Trung Quốc độc hại đến mức nào?

Phóng viên Dân trí đã có cuộc trao đổi với TS Nguyễn Xuân Lãng (ảnh), Trưởng phòng phân tích và Môi trường, Phòng thí nghiệm trọng điểm quốc gia - Viện hóa học công nghiệp.

Không có chất chuẩn để đối chiếu

Có ý kiến cho rằng, đồ chơi nhập từ Trung Quốc chủ yếu dùng nhựa PVC (hay còn gọi là nhựa tái chế) và chất hóa dẻo làm ảnh hưởng tới sức khỏe của trẻ nhỏ. Xin ông cho biết mức độ ảnh hưởng đó như thế nào?

Theo quyết định 867 của Bộ Y tế thì nhựa PVC không nằm trong danh mục cấm dùng làm nguyên liệu sản xuất đồ chơi. Mà theo chúng tôi, trong nhựa PVC người ta thường cho thêm chất hóa dẻo, vì chất hóa dẻo làm tăng tính năng của nhựa. Đây cũng là chất dễ tan, gây hại cho sức khỏe con người. Chẳng hạn như trong can nhựa, người ta khuyến cáo không nên đựng rượu vì rượu làm tan chất hóa dẻo.

Với chất hóa dẻo được dùng trong nhựa PVC làm đồ chơi, khi trẻ em sử dụng liệu có gây hại tới sức khỏe?

Để làm tan chất hóa dẻo trong nhựa cần phải có thời gian ngâm và đặc biệt là chất ngâm đó là gì. Đối với trẻ em, việc tác động vào nó chỉ là cầm trên tay hay thậm chí là ngậm vào mồm thì cũng không thể làm thẩm thấu từ trong ra nhiều chất hoá dẻo. Theo tôi, không phải chỉ có đồ chơi Trung Quốc mà ngay cả đồ chơi Việt Nam cũng có dùng chất liệu nhựa PVC.

Đồ chơi Trung Quốc còn được hấp dẫn bởi màu sắc sáng, bắt mắt. Theo ông, chất màu trong nhựa này có phải là một chất độc?

Chất màu hữu cơ hiện nay được phân ra 2 loại, chất màu thực phẩm và chất màu công nghiệp. Nhưng theo quyết định 867 của Bộ Y tế thì chỉ được sử dụng chất màu thực phẩm để sản xuất đồ chơi trẻ em. Tuy nhiên khi chất màu đã được trộn vào trong đồ chơi như nhựa thì việc phân biệt được đây là chất màu gì là khá khó khăn, và không phải bất cứ phòng thí nghiệm nào cũng có thể kiểm tra được

Nếu đồ chơi được làm bằng kim loại không tinh khiết thì cũng sẽ rất độc, ví dụ như kim loại có lẫn kim loại nặng như chì. Để đồ chơi không có chất độc hại liên quan rất nhiều đến việc kiểm soát thị trường, đồng thời phụ thuộc vào uy tín cũng như thương hiệu của những nhà nhà sản xuất lớn. Nhưng nhìn chung, việc xác định những chất độc hại khi đã thành thành phẩm là khá khó khăn đối với các phòng thí nghiệm thông thường.

Ông có thể nói cụ thể hơn về việc này?

Phân tích độc tố nhất là các độc tố hữu cơ đang là vấn đề khá mới ở Việt nam và chúng ta chưa có nhiều kinh nghiệm và càng khó khăn hơn khi chúng ta không thể biết nhà sản xuất đã cho vào thành phẩm chất gì.

Chẳng hạn như chất màu trong nhựa. Mình không thể biết được người ta cho loại chất màu gì trong hàng lọat các loại hiện có trên thị trường. Mà để tách được chất màu ra khỏi nhựa thì không đơn giản chút nào. Trước mắt, vấn đề này cần sự tự giác của các nhà sản xuất.

Bên cạnh đồ chơi, trên thị trường Việt Nam còn xuất hiện những sản phẩm là vật dụng thiết yếu của trẻ nhỏ như bú bình, ti giả... nhập từ Trung Quốc, trong đó có những loại hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ với giá thành rẻ. Liệu việc sử dụng những sản phẩm này có nguy hiểm tới sức khỏe của trẻ?

Theo tôi đây là vấn đề rất quan trọng cần phải có sự quản lý chặt chẽ của các cơ quan chức năng. Đối với những nhà sản xuất có uy tín, người ta thường sản xuất những vật dụng này bằng các nguyên liệu có chất lượng bảo đảm. Bởi sữa là một trong những dung môi hòa tan khá tốt, vậy nếu sản phẩm là cao su hay nhựa không tốt sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe của trẻ nhỏ.

Người dân không thể tự nhận biết được

Đối với quần áo, vải vóc thì sao? Chúng ta vẫn nhìn thấy những quần áo bị thôi màu. Vậy khi màu bị thôi, nó có làm ảnh hưởng tới sức khỏe không, thưa ông?

Có rất nhiều loại để làm màu trong vải may mặc và từ trước đến nay vẫn đang được sử dụng, trong đó có loại thôi và không thôi màu. Tuy nhiên chưa chắc các chất màu bị thôi là độc, ví dụ như các chất màu thiên nhiên.

Tôi chỉ nghe nói đến formalin làm xốp vải có thể gây ung thư cho người tiêu dùng. Tôi được biết, ở nước ngoài, hóa chất này được kiểm soát rất chặt chẽ.

Cách đây 5 năm, chúng tôi đã tham gia kiểm nghiệm, phân tích cho một công ty giày ở Việt Nam khi xuất khẩu ra nước ngoài, rồi sau đó bị trả về do đối tác tìm thấy formalin trong lớp vải lót giầy. Sau đó, công ty này đã nhờ chúng tôi kiểm nghiệm để sàng lọc ra những loại vải có chứa chất formalin với mục đích tránh không dùng chúng nữa.

Người tiêu dùng có thể tự nhận biết được không?

Chúng ta không thể nhận biết được formalin bằng mắt thường. Việc kiểm nghiệm cần phải có sự vào cuộc của các cơ quan nhà nước vì chi phí khá tốn kém.

Xin cảm ơn ông!

Lan Hương