Cảnh báo - Những sai lầm thường gặp trong dùng thuốc điều trị viêm xoang

Để làm rõ những sai lầm này, từ đó tìm được giải pháp chữa bệnh hiệu quả, hãy cùng gặp gỡ và lắng nghe phân tích của Phó Giáo Sư. Tiến sỹ. Bác Sỹ Nguyễn Hoàng Sơn – chuyên gia đầu ngành Tai – Mũi – Họng- Chủ tịch Hội TMH Hà Nội và các tỉnh phía Bắc qua bài viết dưới đây:

Thưa PGS.TS Nguyễn Hoàng Sơn. Được biết đến là bệnh không nguy hiểm nên nhiều bệnh nhân viêm xoang thường chủ quan, ngại đi khám bài bản để biết tình trạng, mức độ bệnh hiện tại của mình. Đa số người bệnh thường tự đến nhà thuốc mô tả bệnh để mua thuốc, hoặc tự mua thuốc theo ý mình về uống, xịt…. Là chuyên gia đầu ngành Tai – Mũi – Họng, PGS.TS đánh giá như thế nào về thói quen này?

PGS.TS Nguyễn Hoàng Sơn:

Đúng là hiện vẫn có rất nhiều người chủ quan khi cho rằng bệnh viêm mũi, viêm xoang là bệnh nhỏ, không đáng lo ngại. Rất nhiều người bệnh thắc mắc, tại sao tôi đã chữa đủ cách, đủ loại thuốc mà bệnh vẫn không khỏi. Nhưng lại không loại trừ chính những sai lầm mà mình đang gặp phải trong quá trình chữa trị bệnh viêm xoang như: khi nào cần dùng kháng sinh, khi nào nên lựa chọn nhóm thuốc Corticoid, dùng kéo dài thuốc xịt co mạch tại chỗ…. Điều này làm cho bệnh không những không thuyên giảm mà còn trở nặng hơn.

Trong khi đó, nguyên tắc để điều trị viêm xoang hiệu quả, điều quan trọng nhất là phải dẫn lưu được dịch mủ trong các hốc xoang ra ngoài sau đó tái tạo, phục hồi lại chức năng của các lông chuyển tại niêm mạc xoang. Chứ không phải là hễ thấy bệnh là vội vàng mua thuốc theo kinh nghiệm của bản thân nhưng tiềm ẩn nguy cơ gặp các tác dụng phụ nguy hiểm.

Tôi có thế lấy một vài dẫn chứng điển hình như:

- Khi viêm xoang, đặc biệt là viêm xoang mạn tính: nhiều bệnh nhân dùng kháng sinh một cách “vô tội vạ”, dài ngày, liều cao ngay cả khi không có yếu tố nhiễm khuẫn, làm cho các vi khuẩn có lợi trong cơ thể bị tiêu diệt, tạo điều kiện cho các vi khuẩn gây bệnh kháng lại với kháng sinh. Trong khi đó tôi xin khẳng định điều trị viêm xoang mạn tính bằng kháng sinh không có nhiều ý nghĩa mà cần phải được dẫn lưu dịch mủ ra ngoài mới là yếu tố quan trọng.

- Khi bị nghẹt mũi, không ít bệnh nhân lại vội vàng dùng các nhóm thuốc xịt co mạch tại chỗ chứa xylometazolin để giảm nhanh triệu chứng “nghẹt” mà không biết rằng, nếu dùng kéo dài trên 7 ngày/đợt và lặp lại liên tục trong thời gian dài, mạch máu tại niêm mạc mũi xoang ngày một giãn, và dần mất chứng năng sinh lý tự nhiên, lâu dần có thể dẫn đến sung huyết hoặc thậm chí là bội nhiễm niêm mạc do lạm dụng thuốc ….

Vì vậy, theo nhận định của tôi thì việc tự ý dùng thuốc, mà đặc biệt là nhóm thuốc Tây như kháng sinh, chống viêm, kháng Histamin, Xịt co mạch tại chỗ…. Cần hết sức lưu ý theo sự chỉ dẫn của bác sỹ nếu không muốn bệnh trở nặng hoặc có diễn biến phức tạp hơn.

Trong phân tích vừa rồi, PGS.TS có nhấn mạnh rằng: Kháng sinh, xịt co mạch tại chỗ… là những nhóm thuốc không phải giải pháp điêu trị đặc hiệu với viêm xoang mạn tính hoặc viêm xoang khi không có yếu tố nhiễm khuẩn. Vậy với nhóm thuốc kháng Histamin liệu có phải là “cứu cánh” để người bệnh viêm xoang nói chung và viêm xoang mạn tính nói riêng giúp điều trị triệt để các triệu chứng viêm xoang hay không?

PGS.TS Nguyễn Hoàng Sơn:

Histamin là một trong những chất trung gian giữ vai trò quan trọng trong phản ứng dị ứng. Khi cơ thể bị dị ứng, các tác nhân gây dị ứng sẽ tác động lên phức hợp protein và giải phóng ra Histamin, gây ra những phản ứng dị ứng từ phát ban, đỏ da, phù nề, khó thở, ngứa, ho… Với viêm xoang thì Histamin sẽ gây hắt hơi, số mũi…Khi đó, chúng ta phải sử dụng các thuốc kháng histamin để điều trị mà chủ yếu là điều trị các triệu chứng.

Như vậy: nhóm thuốc kháng Histamin chỉ có tác dụng với người bệnh viêm xoang có cơ địa dị ứng (dễ hắt hơi, sổ mũi khi tiếp xúc với môi trường bụi bẩn, phấn hoa, lông chó mèo…). Với những trường hợp này, sau khi dùng thuốc, tình trạng hắt hơi sẽ giảm, dịch mũi sẽ khô ngay. Tuy nhiên, chỉ giúp điều trị triệu chứng do phản ứng dị ứng gây ra chứ không điều trị được nguyên nhân nên không giúp bệnh nhân khỏi bệnh được hoàn toàn. Nếu lạm dụng dài ngày, nhóm thuốc Histamin sẽ còn gây ra các tác dụng phụ như tăng huyết áp, ức chế hệ thần kinh trung ương, làm chậm chạp, lơ mơ….

Bác sỹ đánh giá như thế nào trước thực trạng nhiều bệnh nhân hiện đã và đang dùng đúng thuốc trị bệnh viêm xoang nhưng lại không tuân thủ đúng phác đồ điều trị?

PGS.TS Nguyễn Hoàng Sơn:

Người Việt thường ít quan tâm đến việc phải dùng đủ liệu trình thuốc cho một đợt điều trị .Ví dụ như với nhóm kháng sinh thường dùng 5-7 ngày hoặc theo chỉ định của bác sỹ thì người bệnh lại “để dành” thuốc vì 2 hoặc 3 ngày đã dứt thì tạm dừng không dùng hết liều. Với thuốc thảo dược trị viêm xoang, lẽ ra phải uống từ 2 – 3 tháng, thậm chí có những trường hợp phải đến 6 tháng để trị bệnh tận gốc, ngăn ngừa tái phát bệnh thì người bệnh lại vội vàng dừng thuốc khi mới uống được vài tuần, 1 tháng do không đủ kiên trì và nóng lòng muốn dứt nhanh triệu chứng…

Việc dùng theo liệu trình chỉ định, giúp duy trì ổn định lượng thuốc có trong huyết tương để đạt được nồng độ tối thiểu có tác dụng với bệnh lý viêm xoang. Ngược lại, nếu nồng độ thuốc trong máu dưới ngưỡng có tác dụng do sử dụng chưa đủ liều hoặc chưa đủ thời gian sẽ khiến bệnh không được điều trị triệt để, dễ tái phát trở lại.

Do đó, người bệnh phải đảm bảo đủ liều/lần/ngày và tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị mới có thể điều trị viêm xoang dứt điểm, ổn định bệnh lâu dài. Nhất là đối với nhóm thuốc thảo dược cần kiên tâm điều trị lâu dài từ 2- 3 tháng để giúp đào thải dịch mủ ra ngoài triệt để và phục hồi lại chức năng dẫn lưu không khí bình thường của xoang mũi.

Tuy nhiên cần lưu ý, tránh lựa chọn các thực phẩm chức năng thay thế thuốc chữa bệnh, chưa có nghiên cứu lâm sàng, hoặc chưa có đánh giá của cơ quan y tế uy tín.

Vậy theo PGS.TS, đối với bệnh viêm mũi, xoang có nên dự phòng tái phát sau khi đã khỏi tại một thời điểm nhất định?

PGS.TS Nguyễn Hoàng Sơn:

Sử dụng thuốc hoặc các biện pháp dự phòng tái phát sau khi đã khỏi bệnh là điều kiện cần và đủ giúp người bệnh viêm xoang muốn duy trì sức khỏe xoang mũi của mình ổn định bền vững.

Tuy nhiên, dự phòng thế nào để đúng cách và hiệu quả không phải ai cũng biết. Do đó, người bệnh phải đặc biệt chú ý đến các điểm sau:

- Bảo vệ mũi xoang bằng khẩu trang khi tiếp xúc với môi trường bất lợi.

- Thuốc dự phòng nên uống tại các thời điểm chuyển mùa, nên sử dụng thuốc thảo dược giúp ổn định bệnh, đảm bảo độ PH trong mũi xoang luôn đạt ở môi trường trung tính 7.5…). Môi trường này giúp cho niêm mạc xoang luôn ấm và ẩm, các lông chuyển hoạt động bình thường để cuộn bụi bẩn dịch nhày ra ngoài.

- Thường xuyên có ý thức vệ sinh mũi họng hằng ngày bằng nước muối sinh lý 0,9%.

Cảm ơn PGS.TS Nguyễn Hoàng Sơn đã dành thời gian chia sẻ. Chúc bác sỹ sức khỏe và nhiều thành công!

PV