Cẩn trọng với thuốc bắc độc hại!

Chết vì thuốc của mình

Có một câu chuyện trong giới đông y mà đến giờ nhắc lại vẫn làm đau lòng cả những người “ngoại đạo” bởi thứ người ta vẫn tưởng là “không bổ âm sẽ bổ dương” hoặc cùng lắm hậu quả chỉ là: “Không bổ nhưng không thể có hại” như thuốc bắc, có nguồn gốc thảo dược đã làm tử vong chính một lương y bốc thuốc, có hẳn cửa hàng đông y tại xã Chí Công, Tuy Phong, Bình Thuận. Ấy là trường hợp của lương y Phạm Minh Tiến. Sau khi bốc thuốc cho một bệnh nhân ở cùng xã vào cuối tháng 5/2013, bệnh nhân này đã ngộ độc đến nỗi nôn thốc tháo, co giật toàn thân... phải đi cấp cứu bệnh viện, để chứng minh nguyên nhân ngộ độc không phải do thuốc của mình, lương y Phạm Minh Tiến đã uống chính một trong những thang thuốc ấy. Nào ngờ, vị lương y này không những bị ngộ độc mà còn tử vong.

Câu chuyện này sẽ còn “nằm lòng” mãi với tất cả những ai quan tâm đến thuốc bắc, thảo dược… Và đây không phải là trường hợp đầu tiên mà đã nhiều trường hợp đến nỗi không đếm xuể phải đối mặt với “tử thần” vì thuốc bắc. Theo thống kê chưa đầy đủ, mỗi năm, Bệnh viện Bạch Mai cấp cứu từ 10-15 ca ngộ độc rượu ngâm thuốc bắc, chưa kể đến các trường hợp ngộ độc do uống nước sắc trực tiếp từ loại thuốc có nguồn gốc thảo dược này. Cụ thể một nam bệnh nhân, 47 tuổi ở Hải Phòng đã uống thuốc bắc để điều trị bệnh khớp với mục đích “cho lành”. Thế nhưng “lành” đâu chẳng thấy lại thấy “dữ” khi sau một thời gian sử dụng thuốc, bệnh nhân bị suy gan, thận nặng dẫn đến tử vong, mặc dù đã được các bác sĩ khoa Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai tích cực lọc máu bằng cách chạy thận.

Tương tự, một phụ nữ ở Ninh Bình vì 1 năm sau ngày lấy chồng mà không có thai, được người bạn giới thiệu đến thầy lang ở cùng huyện để bốc thuốc bắc. Uống được 10 ngày, chị thấy toàn thân đau nhức, đau bụng, cảm giác trống ngực. Không yên tâm với biểu hiện này, chị đến Trung tâm Chống độc thì các bác sĩ ở đây xác định: bị ngộ độc chì với nồng độ gần 60mcg/dL. Cùng với bệnh nhân nói trên còn có 2 bệnh nhân nữa cũng được Trung tâm Chống độc điều trị vì ngộ độc chì khi nồng độ trong cơ thể gấp rất nhiều lần chỉ số cho phép. Nguyên nhân cũng lại do uống thuốc bắc.

Gần đây nhất phải kể đến 3 trường hợp bị ngộ độc thuốc bắc nặng đến nỗi, trong ngành y, phải gióng lên hồi chuông cảnh báo lần nữa về việc sử dụng thuốc có nguồn gốc thảo dược. Điển hình nhất phải kể đến bà Huỳnh Thị Tiếng, 75 tuổi ở Lâm Đồng, mới uống hết thang thứ nhất trong số 5 thang thuốc mua của nhà thuốc Vượng Phát do một lương y từ Hà Nội vào mở, bà đã bị ngộ độc cứng lưỡi, co giật chân tay, hôn mê, rối loạn tim mạch phải cấp cứu tại bệnh viện, may mà kịp thời cấp cứu, bà đã qua cơn nguy kịch.

Thuốc bắc độc tràn lan

Thực ra, những trường hợp bị ngộ độc này không phải do vị thuốc mà do những hóa chất bảo quản thuốc, “làm đẹp” thuốc gây ngộ độc như thuốc chống mối mọt, ẩm mốc, thuốc bảo vệ thực vật, thảo dược giả gây ra. Có một điều đáng lo ngại là 90% dược liệu thuốc bắc trong nước được Viện Dược liệu thống kê đều nhập từ Trung Quốc. Mà theo Tổ chức Hòa bình xanh (Green Peace), qua thử xét nghiệm 65 loại dược liệu phổ biến của Trung Quốc thì có đến 50 loại dương tính với dư lượng thuốc trừ sâu.

Còn công bố mới đây của Viện Kiểm nghiệm thuốc Trung ương về chất lượng thuốc đông y trong các cơ sở khám chữa bệnh chỉ riêng của Nhà nước có tới 60% không đạt chất lượng. Trong đó 20% dược liệu còn bị trộn rác như cát, xi măng, tạp chất, dược liệu giả… Kết quả giám định của Viện Khoa học Hình sự, Bộ Công an đối với nguyên liệu thuốc bắc được nhập lậu thì trong số 49 mẫu có 15 mẫu có hàm lượng lưu huỳnh, asen (thạch tín) vượt quá chỉ số cho phép nhiều lần.

Ai cũng biết viên An cung ngưu hoàng hoàn, loại thuốc đặc trị tai biến mạch máu mão hiệu nghiệm có trị giá hàng triệu đồng/viên có gốc gác Trung Quốc. Vậy mà loại thuốc quý này cũng bị vì làm giả, trộn tạp chất… mà có độc tố cao đến mức Viện Khoa học - hình sự cảnh báo: chỉ cần sử dụng 3 viên là có thể nguy hiểm đến tính mạng. Hóa ra, có nhiều người hiện nay, nhất là những bệnh nhân cao huyết áp, tiềm ẩn nguy cơ tai biến mạch máu não cao đang rút “nặng” hầu bao để mua loại thuốc điều trị này, thậm chí dự trữ là “rước họa” vào thân!

Trách nhiệm thuộc về ai?

Theo Cục Điều tra chống buôn lậu, Tổng cục Hải quan, nguồn thảo dược, thuốc đông y có tại Việt Nam chủ yếu nhập qua các cửa khẩu tại miền Bắc là Lạng Sơn và Móng Cái. Tuy nhiên, cũng theo Cục Điều tra chống buôn lậu, trong đó phần lớn có chứa chất cấm, chất độc hại, tồn dư thuốc bảo vệ thực vật vượt quá mức cho phép gây nguy hại đến tính mạng người sử dụng. Chẳng hạn như Công ty CP Xuất nhập khẩu Y tế bên cạnh khai man nhập khẩu, 60 tấn nguyên liệu thuốc đông y của họ có nhiều mẫu hàng chứa độc tố cao.

Vậy trước tình trạng thuốc bắc “độc” tràn lan, trách nhiệm thuộc về ai?

Theo ông Nguyễn Văn Thủy, Đội trưởng Đội Kiểm soát bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, Cục Điều tra chống buôn lậu, Tổng cục Hải quan khẳng định, thuốc bắc không bảo đảm chất lượng đầy rẫy ngoài thị trường hiện nay trách nhiệm đầu tiên không thuộc về ai khác chính là cơ quan quản lý. Bởi những cơ sở nền tảng để quản lý như các văn bản pháp quy, các tiêu chí cụ thể đều không có.

Ông Thủy nhấn mạnh: “Không có một quy định cụ thể nào về hàm lượng độc tố cho phép, hóa chất bảo quản… Hầu hết việc xử lý đều chung chung cho nên không đủ sức để răn đe và phòng ngừa. Việc này Bộ Y tế phải bắt tay vào cuộc, phải nghiên cứu, ban hành các tiêu chuẩn, điều kiện nhập khẩu cho ngành hàng đông y dược để tạo điều kiện cho cơ quan Hải quan thực hiện chức năng kiểm soát nhập khẩu”. Lại Bộ Y tế! Mặc dù, y tế là lĩnh vực liên quan mật thiết đến đời sống dân sinh, thậm chí là tính mạng con người, nhưng công tác, điều hành, quản lý của Bộ Y tế nói chung có rất nhiều “vấn đề”, gây bức xúc, nhức nhối cho dư luận suốt thời gian qua.

Thuốc đông y, nhận định như PGS.TS Phạm Khánh Phong Lan: “Không chỉ điều trị bệnh mà thuốc đông y còn là một nét văn hóa của người phương Đông đồng thời là một lĩnh vực cũng cần được quản lý như tân dược, nhưng Bộ Y tế buông lơi thả lỏng, để cho thuốc bẩn, thuốc độc tràn lan trên thị trường, gây nguy hiểm cho sức khỏe con người”.

Nếu Bộ Y tế không thay đổi phương cách quản lý hiện nay thì không còn cách nghĩ nào khác ngoài: Bộ Y tế dung túng cho hành động kinh doanh, tuồn dược liệu bẩn, độc vào Việt Nam!

Ngộ độc asen trong thuốc bắc trước hết sẽ bị: tiêu chảy, sốc, toan chuyển hóa, tiêu cơ vân… sau đó sẽ rối loạn nhịp tim, suy tim, thiếu máu giảm bạch cầu, bệnh thần kinh ngoại biên… Nặng nữa là ung thư da, phổi và bàng quang trong trường hợp ngộ độc mãn tính.

Theo Nguyễn Bách

Petrotimes