Bài học từ dịch MERS ở Hàn Quốc: Cần cách ly khi chưa rõ bệnh gì

Vụ dịch đã gây nhiều thiệt hại cho Hàn Quốc, với việc phải đóng cửa nhiều trường học, nhiều khách du lịch hủy tour và nền kinh tế bị chững lại đáng kể. Đã có tổng cộng 185 ca bệnh được xác nhận với 36 người chết.

Có 2 câu hỏi chính được đặt ra sau vụ dịch: đó là vi rút đã làm thế nào để ảnh hưởng tới nhiều người như vậy ở một nơi cách xa khu vực tâm dịch ban đầu? Và liệu có thể xảy ra một vụ dịch tương tự ở những nước khác có hệ thống y tế hiện đại hay không.

Nguồn gốc vụ dịch: bệnh nhân khám 4 bác sĩ

MERS là một bệnh hô hấp do vi rút thuộc một họ vi rút lớn gây nhiều bệnh, từ cảm lạnh thông thường tới hội chứng hô hấp cấp nặng (SARS).

Vi rút gây ra những triệu chứng giống như triệu chứng hay gặp trong nhiều bệnh khác, với các trường hợp điển hình có ho, sốt, khó thở và viêm phổi. Ở những ca nặng hơn, bệnh nhân có thể bị suy hô hấp, suy tạng và sốc nhiễm trùng. Những người có hệ miễn dịch yếu, người già và người mắc bệnh mạn tính dễ bị nặng hơn.

MERS là một vi rút gây bệnh lây từ động vật sang người. Đa số các ca bệnh xảy ra ở Trung Đông, và những trường hợp gặp ở ngoài khu vực này thường là trên khách du lịch đã đến Trung Đông.

Dịch MERS ở Hàn Quốc bắt đầu vào tháng 5/ 2015 và có nguồn góc từ một người đàn ông đã đến Trung Đông và tới thăm 4 nước ở đây trong chuyến đi của mình. Người này trở về Hàn Quốc ngày 4/5, phát triệu chứng ngày 11/5 và được chẩn đoán bệnh ngày 20/5.

Trong những ngày từ khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên đến khi có chẩn đoán, bệnh nhân đã đi khám ở 4 cơ sở y tế khác nhau. Chính việc chạy hết bác sĩ nọ đến bác sĩ kia như vậy đã góp phần khiến vi rút lây lan.

BS. Stanley Perlman, Khoa Vi sinh và Nhi tại trường Đại học Iowa, tin rằng việc xử trí kém đối với bệnh nhân đầu tiên này đã khiến dịch trở nên nghiêm trọng

"Khi một bệnh nhân MERS tới Mỹ hoặc châu Âu, họ sẽ được cách ly khi thấy có điều gì đó chưa rõ ràng. Còn ở trường hợp này, bệnh nhân đi khắp các bệnh viện và người nhà không được bảo vệ, và đó là lý do dịch diễn biến xấu hơn các nước khác ngoài bán đảo Ả rập".

Đến đầu tháng Sáu, ước tính bệnh nhân đã lây bệnh sang cho ít nhất 22 người khác, bao gồm bệnh nhân cùng phòng, người nhà và nhân viên y tế.

Một số lớn ca bệnh bắt nguồn từ hai bệnh viện mà bệnh nhân ban đầu đã tới khám: Bệnh viện St Mary ở Pyeongtaek và Trung tâm Y học Samsung ở Seoul, với hơn 50 ca bệnh được xác nhận.

Nhiều giả thiết đã được đưa ra để lý giải tại sao vi rút- vốn được coi là không dễ dàng lây lan ra cộng đồng – lại ảnh hưởng tới nhiều người như vậy. Có phải đó là một chủng vi rút mới hay đã có sự chậm trễ nghiêm trọng trong việc phòng chống nhiễm trùng tại một số bệnh viện? Cho đến nay chưa có lý do nào được khẳng định.

Với số ca bệnh bắt đầu tăng lên, nhiều “triệu chứng” đã xuất hiện trên bình diện quốc gia. Số khách tới các siêu thị và các sự kiện công cộng giảm sút, các buổi trình diễn bị hoãn lại và theo cơ quan du lịch, hơn 54.000 du khách hủy tour đến Hàn Quốc.

Hàn Quốc đã phòng chống dịch MERS như thế nào?

Chính phủ Hàn Quốc đã áp dụng biện pháp “thử và xét nghiệm” để đối phó với sự lây lan của vi rút - một phương pháp bắt nguồn từ cách ‘quản lý mềm dẻo” đã được chính quyền thành phố Venice áp dụng từ thế kỷ 14 để ngăn chặn sự lây lan của bệnh dịch hạch.

Các biện pháp bao gồm theo dõi tất cả những người có tiếp xúc với người nhiễm vi rút, cách ly những người này ở chế độ kiểm dịch và tăng cường các biện pháp phòng chống nhiễm trùng.

Hơn 16.000 người đã được cách ly kiểm dịch, bao gồm toàn bộ dân cư của cả một làng sau khi một trường hợp MERS được xác nhận ở đây. Tất cả những người được kiểm dịch đều được theo dõi thường xuyên – bởi nhân viên y tế nếu cách ly ở bệnh viện hoặc qua điện thoại di động nếu cách ly ở nhà.

Các biện pháp phòng chống nhiễm trùng công cộng nghiêm ngặt đã được áp dụng, như lau sạch tay đẩy của xe mua hàng trong siêu thị trước và sau khi sử dụng, khử trùng các ga tàu điện ngầm và tàu hỏa.

Những hướng dẫn phòng chống nhiễm trùng đã được phân pháp cho người dân, trong đó khuyên mọi người tránh tới những nơi đông người và đeo khẩu trang khi đến nơi công cộng. Hơn 1000 trường học trên khắp cả nước đã đóng cửa do lo ngại về vi rút.

Một số biện pháp trong số này – ví dụ như đóng cửa trường học và khuyên mọi người đeo khẩu trang – bị xem là quá cực đoan và “khiến người dân lo sợ quá mức so với sự nguy hiểm của dịch bệnh”, song WHO cho rằng những biện pháp tích cực này đã giúp dịch bệnh được kiểm soát.

Bài học từ vụ dịch?

Dịch MERS ở Hàn Quốc được WHO xem như một “tiếng chuông cảnh báo”, cho thấy những thách thức của một thế giới hiện đại, nơi dịch bệnh có thể xuất hiện nhanh chóng ở bất kỳ đâu.

Các chuyên gia tin rằng qui mô của vụ dịch này không phải là đặc biệt lớn, so với những vụ dịch đã xảy ra ở Ả rập Xê út khi vi rút được phát hiện lần đầu. Ngoài ra, do chính quyền Hàn Quốc bắt đầu xét nghiệm kỹ để phát hiện MERS, nên đã ghi nhận được nhiều ca bệnh nhẹ mà có lẽ bị bỏ qua trong những vụ dịch trước đây.

Phần lớn những ca tử vong trong vụ dịch này cũng là trên bệnh nhân đã có bệnh mạn tính từ trước, như ung thư và bệnh mạch vành.

MERS không dễ dàng lây từ người sang người, và khi các biện pháp phòng chống tích cực được áp dụng, thì tình hình đã được kiểm soát tốt. Dịch có vẻ chỉ xảy ra trong một thời gian ngắn khi các biện pháp phòng chống hiệu quả còn chưa được thực hiện.

Chừng nào mà chính quyền nhận thức được nguy cơ của những vi rút như MERS và thực hiện các biện pháp phòng chống nhiễm trùng hiệu quả trong một chiến lược chăm sóc sức khỏe chuẩn, thì MERS sẽ không phải là nguy cơ đối với những nước có hiện thống y tế hiện đại và tiên tiến.

Trung tâm phòng chống dịch bệnh (CDC) Mỹ khuyên mọi người nên liên hệ với cơ sở y tế về MERS trong những trường hợp sau:

Nếu thấy có sốt hoặc các triệu chứng hô hấp trong vòng 14 sau khi đi về từ một nước ở tại hoặc ở gần bán đảo Ả rập. Nếu có tiếp xúc gần với bất kỳ ai mới đi về từ khu vực trên có biểu hiện những triệu chứng này. Nếu xuất hiện sốt hoặc triệu chứng hô hấp trong vòng 14 ngày sau khi có đến một cơ sở y tế ở Hàn Quốc.

Ngoài những trường hợp trên, nguy cơ bị MERS được xem là cực kỳ thấp.

Cẩm Tú

Theo Medicalnewstoday