Bác sĩ chỉ cách xử trí ho do Covid-19

Bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng, Trung tâm Nhiệt đới Việt Nga, thành viên nhóm Bác sĩ quân y hỗ trợ chăm sóc F0 tại nhà cho biết ho về bản chất là phản ứng bảo vệ cơ thể, nhằm tống xuất mầm bệnh ra khỏi đường hô hấp. Tuy nhiên, ho nhiều quá gây mệt, gây khó ngủ thì cần điều trị. Chúng ta cần phân biệt 2 loại, ho khan và ho có đờm nhưng đờm mắc, dính sâu trong đường thở, không ho khạc ra được, vì cách xử lý sẽ khác nhau. Với trường hợp ho khan thì có thể dùng thuốc giảm ho. Ngược lại, ho có đờm thì không nên dùng thuốc giảm ho, lựa chọn đúng lại là  thuốc long đờm.

Các thuốc giảm ho

- Mật ong, bạc hà và các loại thảo dược, làm giảm kích thích đường hô hấp.

- Thuốc giảm ho bằng cách ức chế trung khu hô hấp:

Thứ nhất là hoạt chất codein, codein có tác dụng giảm ho do ức chế trực tiếp trung tâm ho, nhưng làm khô và tăng độ quánh của dịch tiết phế quản. Khi bào chế thường kết hợp với terpin để làm loãng dịch tiết đường hô hấp. Vì thế, có thể dùng codein trong trường hợp ho khan gây khó chịu, mất ngủ và trong các chứng đau nhẹ và vừa. 

Thuốc chống chỉ định cho trẻ em dưới một tuổi, người bệnh gan, suy hô hấp, thai phụ.

Thứ hai là hoạt chất dextromethorphan. Do ức chế trung tâm ho, dextromethorphan có tác dụng chống ho tương tự codein, nhưng ít gây tác dụng phụ hơn. Dextromethorphan không gây nghiện, không có tác dụng giảm đau và rất ít tác dụng an thần. Dextromethorphan được chỉ định dùng trong trường hợp ho khan, mạn tính.

Thuốc chống chỉ định với các trường hợp quá mẫn với thuốc, trẻ em dưới 2 tuổi, đang điều trị bằng thuốc ức chế monoamin oxydase (MAO). Đồng thời cần thận trọng khi sử dụng ở người có nguy cơ hoặc đang suy giảm hô hấp, tiền sử bị hen, dị ứng.

- Thuốc chống dị ứng nhóm kháng histamin thế hệ cũ: hoạt chất alimemazin, hoạt chất diphenhydramin. Thuốc chỉ định dùng cho các chứng ho khan do dị ứng, do kích thích, nhất là về ban đêm. Các thuốc nhóm này gây buồn ngủ.

Thuốc long đờm

Theo BS Hoàng có 2 loại, là làm tăng dịch tiết đường hô hấp, và làm tiêu nhầy, loãng đờm.

Trong đó, các thuốc làm tăng dịch tiết là chất kích thích niêm mạc dạ dày hoặc bản chất là tinh dầu, có tác dụng kích thích các tế bào niêm mạc đường hô hấp tăng tiết dịch. Có thể kể đến một số hoạt chất như guaiphenesin, terpin, eucalyptol… Khi dùng các thuốc này cần uống nhiều nước.

Nhóm các thuốc tiêu nhầy gồm các hoạt chất N-acetyl cystein, ambroxol, bromhexin… Tuy nhiên, cần lưu ý là thuốc có thể gây co thắt phế quản nên chống chỉ định cho người hen phế quản. Thuốc làm tiêu màng nhầy bảo vệ dạ dày nên có thể làm bệnh nhân dạ dày tá tràng bị nặng hơn. Bệnh nhân không dùng các thuốc long đờm quá 10 ngày trừ phi có chỉ định của bác sĩ.

Xử trí ho kéo dài

- Ho khan

Nhiều người bệnh sau khi âm tính vẫn ho khan thì có thể cơ thể vẫn còn virus chưa hết hẳn, hoặc nhiễm virus đường hô hấp khác hoặc ho do dị ứng, do khói thuốc, hóa chất... Cách xử lý là dùng giảm ho bổ phế + thuốc chống dị ứng thế hệ cũ như alimemazine, diphenhydramine…

Một số trường hợp là do trào ngược dạ dày thực quản, do khi bị Covid-19, dễ lo lắng, mất ngủ, suy nghĩ nhiều... có thể gây tăng tiết acid dạ dày, gây rối loạn co thắt dạ dày thực quản, cũng gây ho khan. Trường hợp này cần dùng kháng acid để trung hòa dịch vị dạ dày, thuốc an thần nhẹ để giảm lo lắng, căng thẳng, BS Hoàng cho biết.

- Ho có đờm

Trường hợp này có thể do viêm phế quản, viêm phổi bội nhiễm vi khuẩn. Các trường hợp này phải thăm khám bác sĩ để dùng kháng sinh + long đờm. Ngoài ra, cũng có thể do các bệnh phổi khác như hen phế quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, giãn phế quản…, khi đó cần đi khám chuyên khoa hô hấp để được xử lý triệt để.

- Ho do nấm đường hô hấp

Việc dùng kháng sinh, thuốc ức chế miễn dịch... có thể khiến một số loại nấm phát triển, dù bình thường không gây bệnh. Người bệnh cần đi thăm khám để được chỉ định phù hợp, BS Hoàng cho biết.