Đưa “lợn rừng” về... nhà

Nuôi “lợn rừng” sau vườn

Phải mất rất nhiều lần hẹn, tôi mới gặp được Th.s Trần Văn Do, để tìm hiểu thêm về đặc tính của giống lợn Vân Pa mà ông tâm huyết theo đuổi hơn 11 năm nay. Ông dẫn tôi ra khu vườn thực nghiệm trồng xoài, mãng cầu… nằm sát giảng đường Trường Trung học Nông nghiệp -Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Trị, cầm thanh gỗ đập đập vào hàng rào nơi thường ngày vẫn đổ thức ăn cho đàn lợn. Ngay lập tức, hàng chục chú lợn đen mốc, đen sọc dưa, thân dài ngoằng ngoẵng, mõm nhọn, bụng thóp, chân săn chắc lao nhao túa ra từ góc vườn, hớn hở hếch mõm chờ ăn.

Th.s Do giới thiệu đầy vẻ hãnh diện: “Giống Vân Pa của chúng tôi đấy! Giống lợn này không khác mấy với giống lợn rừng đâu. Chất lượng thịt phải nói là trên cả tuyệt vời. Nhiều vị sành ăn đến mấy, khi thưởng thức món thịt lợn Vân Pa vẫn không tài nào phân biệt nổi với thịt lợn rừng ”.

Rồi ông hào hứng kể về “duyên nợ” với giống lợn Vân Pa mà ông yêu quý. Năm 1996, trong một chuyến lang thang lên các bản làng ở hai huyện miền núi Hướng Hoá, Đakrông tìm kiếm, khảo sát nguồn gen của các loại vật nuôi; đến bản nào ông cũng thấy đàn lợn có một đặc điểm khá lạ so với giống lợn nuôi thường thấy. Đó là con nào con nấy đều có lông da đen bạc, thỉnh thoảng có màu phớt vàng hung, lưng thẳng, thân hình gọn, đầu và cổ to, mõm nhọn, tai nhỏ, hình dáng giống con chuột; cứ quanh quẩn dưới sàn nhà dủi đất tìm các loại củ, côn trùng ăn…

Ông hỏi mấy người dân trong bản là giống lợn gì nhưng chỉ nhận được những cái lắc đầu. Họ bảo chỉ nuôi chứ chẳng biết là lợn gì.

Sau chuyến đi ấy, ông quyết tâm tìm hiểu giống lợn đó. Rồi ông nhận ra giống lợn này không có gì lạ, chỉ khác lạ ở cách thức chăn nuôi của bà con dân tộc Vân Kiều, Pa Cô - cách nuôi thả rong. Cứ lợn mẹ thả rong khi sinh ra đàn con lại tiếp tục rong ruổi theo mẹ. Chúng tự tìm lấy thức ăn, nước uống, chỗ nằm. Sự thích ứng với điều kiện thiên nhiên bản địa đã làm nên sự khác biệt so với các giống lợn khác du nhập vào địa phương.

Hơi đá núi, không khí loãng không làm cho lợn bị ngợp, rét hay nguồn  nước bẩn và thức ăn tự nhiên không làm cho lợn bị ốm. Địa hình đồi dốc cộng với lối kiếm ăn bản năng khiến cho đàn lợn phải vận động nhiều, lượng mỡ tích lũy dưới da hầu như không có. Lợn chịu sự đào thải khắc nghiệt của tự nhiên nên con nào tồn tại, phát triển được đều chắc nịch, khỏe khoắn. Chất lượng thịt sánh ngang với lợn Sóc (Tây Nguyên), lợn Mường Khương (Lào Cai), lợn Mẹo (của người H Mông), lợn Bản (Lạng Sơn)...

Đây cũng là nguồn thịt sạch, không có dư lượng thuốc tăng trọng trong thịt như một số giống lợn khác. Giá cả theo đó cũng cao hơn gấp nhiều lần so với thịt cùng loại nuôi công nghiệp.

Hiểu ra “vấn đề”, ông bắt đầu ngược lên các bản người Vân Kiều, Pa Cô để mua giống lợn đó về nuôi thử nghiệm. Ông cũng áp dụng cách thức nuôi của đồng bào dân tộc, thả rong mặc chúng tự đi kiếm ăn. Cái tên lợn Vân Pa cũng là sự kết hợp của hai tên Vân Kiều và Pa Co.

Thương hiệu lợn Vân Pa

Khi được hỏi về việc xây dựng thương hiệu cho giống lợn Vân Pa, Th.s Do tự hào khoe: Hiện tại, có nhiều chủ trang trại chăn nuôi lợn “đặc sản” ở các thành phố, chuyên cung cấp cho các nhà hàng lớn đã gọi điện thoại liên hệ đề nghị liên doanh, hợp tác, cung cấp thịt, con giống cho họ. Nhưng ông chưa đồng ý.

Mục đích mà ông và các cộng sự ấp ủ là bảo tồn nguồn gen quý đồng thời với việc nhân rộng tổng đàn, chuyển giao lại con giống cùng cách thức chăn nuôi cho đồng bào dân  tộc Vân Kiều, Pa Cô ở miền núi Quảng Trị. Còn các chủ trang trại chăn nuôi trên địa bàn Quảng Trị, nếu hội đủ các điều kiện để tạo dựng thương hiệu, tìm được đầu ra ổn định cho giống lợn Vân Pa, sẽ được ông ưu tiên để chuyển giao nguồn giống, kỹ thuật chăn nuôi.

Khi giống lợn Vân Pa có thương hiệu, sẽ là loại vật nuôi mang lại hiệu quả kinh tế cao, góp phần xoá đói, giảm nghèo cho đồng bào dân tộc Vân Kiều, Pa Cô ở miền Tây Quảng Trị. Tất cả là mơ ước, động lực cháy bỏng đã thôi thúc Th.s Do cùng đồng sự của ông dồn hết tâm sức ngày đêm vào đàn “lợn rừng” mà ông đang nuôi ở vườn trường.

Sĩ Hoàng