Vì sao cựu Bí thư Lào Cai không bị truy tố tội Nhận hối lộ?

Trong cáo trạng vụ án Vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên, VKSND tỉnh Lào Cai truy tố cựu Bí thư Tỉnh ủy Lào Cai Nguyễn Văn Vịnh tội Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ.

Mặc dù, cơ quan tố tụng xác định ông Vịnh từng nhận 5 tỷ đồng của Nguyễn Mạnh Thừa (Giám đốc Công ty Lilama). Vậy, căn cứ vào đâu mà VKSND tỉnh Lào Cai không truy tố cựu Bí thư về tội Nhận hối lộ?

Trao đổi với phóng viên Dân trí, luật sư Trịnh Văn Tuyến (Văn phòng Luật sư Giang Thanh) trích dẫn Điều 281 Bộ luật Hình sự, cho rằng cấu thành cơ bản và những dấu hiệu đặc trưng của tội Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ đối với người phạm tội là người có chức vụ quyền hạn;

Người phạm tội thực hiện tội phạm với lỗi cố ý trực tiếp và động cơ có thể là vụ lợi (lợi ích vật chất thôi thúc) hoặc động cơ khác như nể nang, có mối quan hệ họ hàng, thân thích, bạn bè…

"Tiếp đến là hành vi phạm tội gây thiệt hại cho lợi ích của Nhà nước, của xã hội, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân. Và đặc biệt, hành vi phạm tội đối với tội danh này là phải có yếu tố trái công vụ", luật sư Tuyến nói và nhận định tội danh mà VKS truy tố đối với ông Vịnh là có căn cứ, đúng pháp luật.

Đưa ra quan điểm, luật sư cho rằng, nếu người có hành vi phạm tội mà vụ lợi là nhận tiền hoặc lợi ích vật chất khác thì được xác định là hưởng lợi bất chính, sẽ bị xem xét tình tiết tăng nặng trách nhiệm trong quá trình xét xử, lượng hình.

"Như phân tích ở trên, yếu tố vụ lợi, nhận tiền không phải là một trong các yếu tố cấu thành cơ bản và dấu hiệu đặc trưng, điển hình của tội "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ" ", ông Tuyến phân tích.

Trong khi đó, tội Nhận hối lộ quy định tại Điều 279 Bộ luật Hình sự năm 1999 và nay là Điều 354 Bộ luật Hình sự năm 2015 lại có cấu thành cơ bản và những dấu hiệu đặc trưng riêng, khác biệt.

Theo luật sư, nhận hối lộ là hành vi của người lợi dụng chức vụ, quyền hạn trực tiếp hoặc qua trung gian nhận hoặc sẽ nhận bất kỳ lợi ích nào cho chính bản thân người đó hoặc cho người hoặc tổ chức khác để làm hoặc không làm một việc vì lợi ích hoặc theo yêu cầu của người đưa hối lộ. Và mức án cao nhất của tội Nhận hối lộ lên đến tử hình.

Về chủ thể của tội phạm và yếu tố lỗi của người thực hiện hành vi phạm tội thì cả 2 tội danh quy định tại Điều 281 và 279 là giống nhau. Tuy nhiên, hành vi khách quan và khách thể của tội phạm lại có sự khác nhau khá căn bản.    

Theo luật sư, đặc điểm đặc trưng, điển hình của tội Nhận hối lộ là sự thỏa thuận, trao đổi, hứa hẹn mang tính "có qua có lại", cân bằng, đối xứng giữa người có chức vụ, quyền hạn (nhận hối lộ) với người đưa hối lộ.

Ở đó, một bên dùng vị trí công tác, chức vụ và quyền lực của mình để hướng tới và có được tiền bạc, vật chất hoặc lợi ích khác. Còn một bên thì dùng tiền bạc, vật chất hay lợi ích khác để đổi lấy và đạt được cái mình mong muốn.

Ngoài ra, yếu tố "trái công vụ" không đặt ra đối với người có chức vụ, quyền hạn đối ở tội Nhận hối lộ. Điều này đồng nghĩa với việc, người có chức vụ, quyền hạn (nhận hối lộ) chỉ cần lợi dụng hoặc dùng chức vụ, quyền hạn của mình để làm hoặc không làm một việc theo yêu cầu, lợi ích của người đưa hối lộ là cấu thành tội danh này.