Thẩm quyền của công an cấp xã trong hoạt động điều tra

Từ ngày 1/3, mô hình hoạt động của lực lượng Công an nhân dân chỉ còn 3 cấp do không tổ chức công an cấp huyện.

Theo Bộ Công an, khi không tổ chức công an cấp huyện, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của công an cấp huyện sẽ được điều chỉnh giao công an cấp xã, công an cấp tỉnh.

Trong đó, một trong những nhiệm vụ, quyền hạn của công an cấp xã là tiếp nhận, phân loại, xử lý tố giác, tin báo về tội phạm. Vì vậy, Bộ Công an đã thực hiện bố trí điều tra viên, cán bộ điều tra ở công an cấp xã.

Tại Hướng dẫn số 11 của Bộ Công an, điều tra viên ở công an cấp xã sẽ thụ lý, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm thuộc thẩm quyền thụ lý, giải quyết của Văn phòng Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an cấp tỉnh (PC01), hoặc thụ lý điều tra vụ án hình sự thuộc thẩm quyền điều tra của PC01 trong một số trường hợp cụ thể.

Về công an cấp xã, theo Hướng dẫn, khi tiếp nhận tin về an ninh, trật tự, công an cấp xã phải đánh giá ngay nội dung thông tin tiếp nhận, đối với tố giác, tin báo về tội phạm thì thực hiện tiếp nhận, phân loại và xử lý theo quy định pháp luật và của Hướng dẫn số 11.

Cụ thể, trường hợp tố giác, tin báo về tội phạm, công an cấp xã, điều tra viên bố trí tại công an cấp xã tiến hành các bước tiếp nhận, giải quyết hoặc kiểm tra, xác minh sơ bộ, rồi báo cáo, đề xuất Thủ trưởng Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an cấp tỉnh để phân công điều tra viên thụ lý, giải quyết.

Trường hợp người đang bị truy nã, người phạm tội đến tự thú, đầu thú, công an cấp xã có trách nhiệm kiểm tra giấy tờ tùy thân, lập biên bản, ghi lời khai, tạm giữ, thu giữ tài liệu, chứng cứ liên quan... Sau đó, công an cấp xã cần báo ngay bằng hình thức liên lạc nhanh nhất cho đơn vị điều tra có thẩm quyền thuộc Cơ quan điều tra Công an cấp tỉnh.

Trường hợp bắt người đang bị truy nã, công an cấp xã tiến hành tước, thu giữ vũ khí, hung khí của người bị bắt; thu giữ, tạm giữ đồ vật, tài liệu liên quan; lập biên bản bắt, lấy lời khai ban đầu; giải ngay người bị bắt hoặc báo ngay cho đơn vị điều tra có thẩm quyền thuộc Cơ quan điều tra Công an cấp tỉnh.

Trường hợp phát hiện bắt giữ người phạm tội quả tang, công an cấp xã, điều tra viên tại công an cấp xã thực hiện biện pháp cấp bách tại hiện trường phù hợp, sau đó lập biên bản, lấy lời khai, thực hiện các hoạt động kiểm tra, xác minh sơ bộ ban đầu; đồng thời giải ngay người bị bắt hoặc báo bằng hình thức liên lạc nhanh nhất cho đơn vị điều tra có thẩm quyền thuộc Cơ quan điều tra Công an cấp tỉnh.

Trường hợp tiếp nhận tố giác, tin báo về hành vi phạm tội đang diễn ra hoặc hành vi phạm tội diễn ra vừa kết thúc, công an cấp xã khẩn trương tổ chức lực lượng đến hiện trường, tiến hành biện pháp cấp bách; đồng thời báo bằng hình thức liên lạc nhanh nhất cho đơn vị điều tra có thẩm quyền thuộc Cơ quan điều tra Công an cấp tỉnh.

Trường hợp tố giác, tin báo về hành vi phạm tội rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng hoặc được dư luận xã hội quan tâm, tố giác, tin báo về tội phạm đã rõ người thực hiện hành vi phạm tội hoặc rõ người bị tố giác mà có căn cứ cho rằng người đó có thể bỏ trốn, có căn cứ và cần thiết phải áp dụng các biện pháp ngăn chặn, công an cấp xã tổ chức ngay lực lượng đến hiện trường, thực hiện biện pháp cấp bách; đồng thời báo bằng hình thức liên lạc nhanh nhất cho đơn vị điều tra có thẩm quyền thuộc Cơ quan điều tra Công an cấp tỉnh.

Với trường hợp này, công an cấp xã tiến hành lấy lời khai người tố giác, báo tin về tội phạm, bị hại, người làm chứng, người bị tố giác và những người có liên quan; xác minh, làm rõ nhân thân, lai lịch của người bị tố giác, bị hại và những người có liên quan; phát hiện, thu giữ, tạm giữ đồ vật, tài liệu có liên quan đến tố giác, tin báo về tội phạm.

Trường hợp khẩn cấp, cấp bách, cần ngăn chặn ngay tội phạm hoặc cần tiến hành khám nghiệm hiện trường, khám xét hoặc trưng cầu giám định ngay, công an cấp xã phải báo ngay đến đơn vị điều tra có thẩm quyền thuộc Cơ quan điều tra Công an cấp tỉnh.

Như vậy, công an cấp xã không có thẩm quyền ra các quyết định tố tụng như: Khởi tố vụ án, khởi tố bị can... mà chỉ tiếp nhận, phân loại, xử lý trước khi báo cho đơn vị điều tra có thẩm quyền thuộc Cơ quan điều tra Công an cấp tỉnh.