Gợi mở về đặt tên, chọn thủ phủ sau khi sáp nhập tỉnh

Trên cơ sở phân tích các nguyên tắc, tiêu chí khi sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu việc sắp xếp đơn vị hành chính ngoài tiêu chí về diện tích tự nhiên và quy mô dân số, xem xét các tiêu chí về lịch sử, truyền thống, văn hóa, dân tộc, điều kiện địa lý, trình độ phát triển kinh tế - xã hội, hạ tầng...

Đặc biệt, Thủ tướng lưu ý việc đặt tên địa phương - đơn vị hành chính cấp tỉnh phải có tính kế thừa; việc chọn trung tâm hành chính - chính trị phải cân nhắc các yếu tố lịch sử, địa lý, kết nối hạ tầng, không gian phát triển, quốc phòng, an ninh và hội nhập.

Tên tỉnh sau sáp nhập nên ngắn gọn

Trao đổi về cách đặt tên tỉnh, thành sau sáp nhập, đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Sửu (TP Huế) cho rằng, tiêu chí quan trọng khi đặt tên tỉnh mới là phải ngắn gọn, ý nghĩa và phản ánh được đặc trưng văn hóa, lịch sử…

Bà Sửu đồng tình với phương án nếu thực hiện sáp nhập 2, 3 tỉnh sẽ lấy tên một tỉnh làm tên đơn vị hành chính mới. Bởi tên tỉnh, thành có sẵn đã được đặt dựa trên yếu tố văn hóa, lịch sử từ trước đây.

"Đây là một trong những phương án đặt tên nhanh gọn và tối ưu nhất hiện nay. Chúng ta không nên sáp nhập tỉnh lại chọn ghép tên địa phương một cách cơ học", nữ đại biểu Quốc hội bày tỏ.  

Theo bà Sửu, tên tỉnh, thành ngắn gọn tạo thuận lợi không chỉ ở câu chuyện của nội tại của địa phương mà còn hỗ trợ đắc lực cho việc đối ngoại trong tương lai. Đó là hai mục tiêu chúng ta cần hướng đến.

Bên cạnh đó, việc chọn vị trí thủ phủ - trung tâm hành chính - chính trị cũng phải đảm bảo tiêu chí khách quan, tận dụng trụ sở cũ của địa phương và cải tạo quy mô phù hợp với yêu cầu mới. Một số trụ sở cũ có thể được chuyển đổi thành trung tâm hành chính công hoặc các cơ sở giáo dục, y tế để tối ưu hóa nguồn lực.

"Đây là thời điểm mỗi người phải nêu bật được tinh thần đoàn kết, đồng lòng. Bởi mục tiêu của việc sáp nhập là mở rộng không gian phát triển, đưa đất nước vào kỷ nguyên mới và nâng cao đời sống của người dân", nữ đại biểu cho hay.

Cũng bàn luận về tên gọi của địa phương sau khi sáp nhập, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Dương) cho biết, chúng ta không có công thức chung đặt cho tất cả các tỉnh.

Đại biểu Hải Dương cho rằng nên cân nhắc từng trường hợp. Có nhiều ý kiến cho rằng nên tham khảo tên gọi trong quá khứ với các tỉnh sắp nhập; có thể giữ lại tên gọi của một địa phương trong hai địa phương để tiết kiệm chi phí hành chính hoặc có thể xem xét một tên gọi mới. Việc lựa chọn tên phải tùy vào tình hình thực tế, nét đặc trưng của các địa phương.

Bên cạnh đó, theo bà Nga, trụ sở hành chính nên đặt tại một địa phương. Trụ sở này phải đảm bảo cơ sở vật chất, không gian làm việc, hạ tầng kết nối thuận tiện, dễ dàng giữa các địa phương với Trung ương. Thủ phủ được chọn phải là nơi sầm uất, nhộn nhịp, đông đúc.

Tăng cường phân cấp, phân quyền cho cơ sở

Trở lại chủ trương về sắp xếp bộ máy hành chính, đại biểu Việt Nga khẳng định việc cải tổ bộ máy hành chính lần này là bước đột phá, chưa có tiền lệ với việc sáp nhập tỉnh, bỏ cấp huyện, thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp.

Theo đại biểu, cấp huyện đã tồn tại từ lâu trong từng thời kỳ lịch sử. Trong công cuộc sắp xếp này, bà Nga lưu ý không nên hiểu nhầm huyện là cấp trung gian, không có ích gì. Bởi vì không phải ngẫu nhiên cấp này được tồn tại trong thời gian dài. Thời gian vừa qua, cấp huyện làm tốt nhiệm vụ của mình.

Tùy từng giai đoạn lịch sử nhất định, cùng đặc điểm hạ tầng, sự phát triển kinh tế - xã hội, chúng ta nghiên cứu cách tổ chức nhà nước, chính quyền phù hợp, đại biểu Hải Dương cho hay.

Trước đây, trình độ, năng lực của cấp xã còn hạn chế. Cùng với đó, hạ tầng giao thông, trình độ công nghệ thông tin chưa phát triển. Như vậy, buộc phải tổ chức cấp huyện.

"Thời điểm hiện tại khác đi rất nhiều như hạ tầng hoàn thiện, năng lực cán bộ tốt hơn. Mặt khác, bộ máy hành chính lại cồng kềnh… Với điều kiện hiện tại, chúng ta hoàn toàn có thể tổ chức được chính quyền địa phương 2 cấp", bà Nga cho hay.

Để thực hiện được việc cải tổ này, nữ đại biểu Quốc hội cho rằng cần chuyển phần lớn nhiệm vụ, quyền hạn của cấp huyện về xã. Cùng với đó, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho cấp này và cũng đặt ra bài toán nâng cao năng lực cho cán bộ.

"Khi địa bàn quản lý rộng hơn, nhiệm vụ nhiều hơn, đòi hỏi lãnh đạo cơ sở phải được củng cố. Nếu như hiện tại khó khăn, chật vật", bà Nga trăn trở.

Vì vậy, bà Nga đề nghị cần rà soát, nâng cao năng lực cán bộ cấp xã, tăng cường cán bộ có năng lực về cơ sở. Khi cơ cấu tổ chức thay đổi, cấp xã sẽ được tổ chức toàn diện hơn. Như vậy, bộ máy sau kiện toàn sẽ gọn nhẹ, triển khai chủ trương, chính sách nhà nước sẽ được thông suốt, hiệu quả…

Trong quá trình sáp nhập các tỉnh, đại biểu Việt Nga cho rằng sẽ có những xáo trộn trong đội ngũ công chức, viên chức ở cấp tỉnh. Không phải cán bộ, công chức nào cũng may mắn ở gần thủ phủ.

Để giải quyết những tồn tại, bà Nga đề nghị đẩy mạnh ứng dụng công nghệ vào quản lý nhà nước. Nên chăng cần tính đến việc làm việc từ xa, quản lý con người trên hiệu quả công việc.

Bên cạnh đó, theo đại biểu Quốc hội, mỗi cán bộ công chức, viên chức cần nỗ lực bồi dưỡng thành công dân số, đáp ứng yêu cầu mới và toàn bộ hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia cần được rà soát hoàn chỉnh, liên thông dữ liệu các cấp, các ngành tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và công chức.