Chính phủ muốn tăng quyền cho UBND: Không thiếu cơ chế giám sát!

Việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) được Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến trong phiên họp chiều 3/6.

Thúc đẩy chính quyền địa phương chủ động, minh bạch, có trách nhiệm hơn

Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết dự thảo luật sửa đổi bổ sung quy định về chủ thể HĐND cấp tỉnh được phân cấp cho UBND cùng cấp và HĐND cấp xã, nhằm bảo đảm sự phù hợp với quy định tại các luật hiện hành và thực tiễn của các địa phương hiện nay.

Quy định này, theo Bộ trưởng Nội vụ, nhằm tăng cường vai trò và trách nhiệm của người đứng đầu UBND cấp tỉnh trong chỉ đạo, điều hành hoạt động trên toàn địa bàn.

Từ góc độ của cơ quan thẩm tra, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cho rằng, việc cho phép HĐND được phân cấp các nhiệm vụ, quyền hạn của mình cần được cân nhắc kỹ, bởi HĐND là cơ quan đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân ở địa phương.

Do đó, việc chuyển giao nhiệm vụ, quyền hạn cho UBND (cơ quan hành chính Nhà nước ở địa phương) là không phù hợp với vị trí, tính chất, chức năng và phương thức hoạt động của mỗi cơ quan.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng nêu lo ngại quy định này dẫn đến cơ quan hành chính làm thay nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan dân cử ở địa phương, không phù hợp với nguyên tắc tổ chức quyền lực Nhà nước có sự phân công, phối hợp và kiểm soát quyền lực.

Chia sẻ về băn khoăn khi HĐND được phân cấp nhiệm vụ, quyền hạn của mình cho UBND là cơ quan hành chính Nhà nước ở địa phương, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đặng Hoàng Oanh cho biết nội dung này đã được Chính phủ thảo luận kỹ.

“Trong bối cảnh hiện nay khi đẩy mạnh phân cấp, phân quyền nhiều nhiệm vụ của Trung ương cho địa phương, việc tạo linh hoạt là sự cần thiết”, bà Oanh nói.

Đề xuất này nếu được quy định và thực hiện đúng cách, theo bà, sẽ thúc đẩy chính quyền địa phương hoạt động chủ động, linh hoạt, minh bạch, có trách nhiệm hơn.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp cũng nêu nhiều “cái lợi” của quy định này, trước hết là gắn kết chặt chẽ giữa quy định chính sách với tổ chức thực hiện.

Việc phân cấp này sẽ tăng tính tự chủ và trách nhiệm giải trình của chính quyền địa phương. HĐND chủ động phân cấp, giao nhiệm vụ cho UBND sẽ tăng tính chủ động trong điều hành và xử lý nhiều vấn đề phát sinh trong thực tiễn, theo lời bà Oanh.

UBND trong quá trình thực hiện vẫn phải giải trình trực tiếp với HĐND về thực hiện nhiệm vụ được phân cấp, giúp tăng cường tính minh bạch.

Ngoài ra, theo bà Oanh, quy định này sẽ phát huy vai trò giám sát của HĐND vì HĐND là chủ thể phân cấp sẽ có cơ sở chính trị và pháp lý để theo dõi, đánh giá hiệu quả triển khai hoạt động của UBND, từ đó sẽ điều chỉnh chính sách cho phù hợp.

“Điều này sẽ tạo một cơ chế quản trị nhiều tầng, nơi quyền lực được phân bổ hợp lý và hiệu quả giữa các chủ thể trong cùng một cấp chính quyền”, Thứ trưởng Bộ Tư pháp nêu quan điểm.

Công việc của cơ quan dân cử rất quá tải

Làm rõ hơn về đề xuất này, Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà nhắc lại đề nghị cho phép mở rộng chủ thể của HĐND được phân cấp cho UBND cùng cấp và HĐND cấp xã.

Theo Bộ trưởng Nội vụ, lập luận của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp rất chính xác, có cơ sở pháp lý, cũng rất chặt chẽ, đúng với thiết chế vận hành của mỗi đơn vị trong cấp chính quyền địa phương.

Nhưng Bộ trưởng nhấn mạnh, vấn đề đặt ra là cả nước đang đứng trước bối cảnh mới với yêu cầu phát triển mới trong một giai đoạn rất đặc biệt, nên Trung ương, Bộ Chính trị cũng quán triệt tinh thần triệt để phân cấp, phân quyền giữa Trung ương và địa phương cũng như giữa các cấp chính quyền địa phương.

Về cơ sở thực tiễn, Bộ trưởng Nội vụ cho rằng Việt Nam đã quá quen thuộc với mô hình chính quyền địa phương 3 cấp, nhưng nay cần chuyển ngay sang mô hình 2 cấp với yêu cầu phải thông suốt, linh hoạt, đồng bộ, năng động, sáng tạo, nhanh nhạy quyết định các vấn đề quản lý Nhà nước.

“Quản lý Nhà nước bây giờ lại không thuần túy quản lý hành chính như trước đây mà yêu cầu chuyển đổi từ cơ chế quản lý hành chính thông thường sang quản trị địa phương một cách minh bạch, công khai, dân chủ, hiệu quả, phục vụ nhân dân. Vì thế, nếu không mở rộng cơ chế của HĐND thì rất khó”, Bộ trưởng Nội vụ lập luận.

Người đứng đầu ngành Nội vụ cho biết tổng số nhiệm vụ sẽ phân cấp, phân quyền cho các cấp là 1.470 và riêng với chính quyền địa phương là 1.065 nhiệm vụ, thẩm quyền liên quan việc quy định trên.

“Phân cấp cho chính quyền địa phương thì 40% khối lượng công việc được phân cấp cho HĐND, còn lại 60% phân cấp cho UBND và chủ tịch UBND. Với khối lượng công việc rất lớn như vậy, HĐND sẽ rất quá tải”, Bộ trưởng Trà nói.

Cũng theo Bộ trưởng, quy định này còn thể hiện tư duy cải cách và sự phân quyền trong nội bộ chính quyền địa phương, cũng rất phù hợp với xu thế quốc tế. Dẫn chứng, Bộ trưởng cho biết Nhật Bản, Hàn Quốc, Pháp, Canada… cũng phân cấp cho HĐND, để giao quyền, phân cấp cho chính quyền địa phương quyết định những vấn đề thuộc quốc kế dân sinh, cụ thể là những công việc đảm bảo phục vụ người dân kịp thời.

Từ những lập luận đã nêu, Bộ trưởng đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội cân nhắc, xem xét để quy định nội dung này trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cũng nhấn mạnh việc sửa luật lần này phải phân cấp, phân quyền mạnh theo tinh thần Quốc hội phân cho Chính phủ, Chính phủ phân cho các bộ và chính quyền địa phương các cấp.