Gen Z Trung Quốc: Chương trình giáo dục giới tính quá nhàm chán

Giới trẻ thiếu hiểu biết về giới tính

Tháng trước, Hiệp hội kế hoạch hóa gia đình của Trung Quốc tuyên bố sẽ đưa ra giải pháp để giảm tỷ lệ nạo phá thai ở phụ nữ và thanh thiếu niên chưa kết hôn. Tổ chức muốn giúp thanh thiếu niên tránh được những rủi ro về sức khỏe và thách thức xã hội liên quan đến việc mang thai ngoài ý muốn.

Có khoảng 9,5 triệu ca phá thai được thực hiện hàng năm ở Trung Quốc. Theo Wu Shangchun, nhà nghiên cứu thuộc Ủy ban Kế hoạch hóa Gia đình và Y tế nước này, tỷ lệ nạo phá thai của Trung Quốc cao gấp 2-3 lần so với ở Mỹ; trong đó, phụ nữ dưới 24 tuổi chiếm 40% tổng số ca.

Những con số thống kê này có thể được giải thích bởi nhiều yếu tố, nhưng một trong những lý do quan trọng nhất là sự nhàm chán của các chương trình giáo dục giới tính ở Trung Quốc. Ngay cả "Thế hệ Z" (Gen Z) vốn dễ tiếp cận và sử dụng internet thành thạo cũng gặp khó khăn khi tìm kiếm thông tin đáng tin cậy về chủ đề này. 

Xiao Han, học sinh tại một trường quốc tế ở Thượng Hải, cho biết em chưa bao giờ được giáo dục giới tính một cách chính thức ở trường. "Nó có thể đã được đề cập trong sách giáo khoa 'Đời sống và Sức khỏe', nhưng nó chỉ được gửi cho học sinh tự đọc mà không có hướng dẫn gì", cô nói.

Một học sinh trung học khác đến từ Tân Cương (đã yêu cầu được giấu tên vì lý do riêng tư) nói rằng lần đầu tiên cậu ấy bắt đầu thắc mắc về giới tính của mình ở trường tiểu học, khi những người bạn thân nhất của cậu đột nhiên vạch ra ranh giới giữa con trai và con gái, họ bắt đầu trêu chọc cậu ấy vì quá nữ tính. Học sinh này không hiểu tại sao là nam giới thì phải nam tính như bạn bè cậu ấy muốn.

Vào năm thứ hai trung học, giáo viên dạy Sinh học của cậu nhanh chóng xem qua chương sách liên quan đến hệ sinh sản. "Đó là một buổi trưa mùa hè, thời tiết nóng nực. Mọi người đã đọc trước sách giáo khoa và rất mong chờ những gì cô giáo sẽ nói. Nhưng hóa ra lại rất nhàm chán, giáo viên chỉ nói một cách chung chung và sau đó nói rằng chương này sẽ không xuất hiện trong bài kiểm tra", học sinh này nói.

Thầy Chen Rude, giáo viên tiểu học ở trung tâm thành phố Changsa cho biết, chương trình giáo dục giới tính ở trường thầy bao gồm một bài giảng, giáo viên tách học sinh nam với học sinh nữ, và dạy cho họ một số thông tin cơ bản về thời kỳ kinh nguyệt, phòng chống AIDS, ngoài ra không có gì khác.

Hầu hết những người được phỏng vấn đều có kiến thức về tình dục bên ngoài lớp học, từ internet và phương tiện truyền thông xã hội. Trên trang web phát trực tuyến Bilibili, các vlogger như Ta Ta La, Mr. Six Stories và Alex Is a Girl đã thu hút được lượng lớn khán giả trẻ Trung Quốc bằng những cuộc thảo luận thẳng thắn về giới tính và tình dục.

Mặc dù những nguồn thông tin như vậy có thể hữu ích, nhưng chúng không thể thay thế cho việc giáo dục giới tính chính thức ở trường học. Để giải quyết khoảng cách này, năm ngoái, Trung Quốc đã bắt đầu quy định "giáo dục giới tính phù hợp với lứa tuổi cho trẻ vị thành niên" ở tất cả các cấp học, bao gồm cả mẫu giáo. 

Trong khi đó, các nhà nghiên cứu và chuyên gia tiếp tục ủng hộ việc áp dụng Giáo dục giới tính toàn diện (CSE) ở Trung Quốc. Ông Liu Wenli, giáo sư tại Đại học Sư phạm Bắc Kinh, đã dành 10 năm để phát triển sách giáo khoa CSE dựa trên các hướng dẫn của UNESCO dành cho học sinh mẫu giáo và tiểu học. 

CSE không chỉ dạy học sinh về tình dục mà còn về các mối quan hệ, giới tính, tuổi dậy thì, sức khỏe sinh sản. Nó đã cho thấy hiệu quả trong việc giúp người học có được các kỹ năng tốt hơn trong các mối quan hệ và tình dục.

Nhưng có những dấu hiệu cho thấy Trung Quốc chưa sẵn sàng thử CSE. 5 năm trước, một cuốn sách giáo khoa do nhóm của ông Liu biên tập đã bị dừng lưu hành sau khi các bậc phụ huynh cho rằng hình ảnh minh họa cơ thể khỏa thân trong sách là không phù hợp.

Một hành trình dài

Ông Liu cho biết trong một cuộc phỏng vấn với China Business Herald năm ngoái: "Giáo dục giới tính được đưa vào luật là một sự phát triển thú vị, nhưng đó mới chỉ là bước đầu tiên trong một hành trình dài. Giáo dục giới tính nên dạy những nội dung gì? Chúng ta có đủ giáo viên đủ trình độ để dạy không? Những phương pháp giảng dạy nào hữu ích? Những câu hỏi này cần được giải quyết, và chúng rất cấp bách".

Quan điểm này được lặp lại bởi thầy Chen, người lo lắng rằng giáo viên không được cung cấp đủ nguồn lực tốt để thực sự dạy học sinh về giới tính. Thầy chỉ vào cuốn sách giáo khoa "Đời sống và Sức khỏe", cuốn sách này mô tả giới tính theo cách rất khuôn mẫu bằng cách miêu tả các cô gái vốn dĩ "hiền lành" và "trầm tính".

Có một số ví dụ quốc tế mà Trung Quốc có thể rút ra trong việc thiết kế một chương trình giảng dạy về giới tính toàn diện hơn. Ở Đan Mạch, cải cách giáo dục giới tính được hưởng lợi từ sự hợp tác của chính phủ, trường học, ngành xuất bản và các tổ chức phi chính phủ (NGO) như Sex & Samfund. 

NGO đã giúp tổ chức sự kiện "Sex Weeks" trong 13 năm, trong đó giáo viên hướng dẫn học sinh thảo luận về những thách thức mà họ phải đối mặt trong cuộc sống thực, từ việc bày tỏ với cha mẹ về vấn đề giới tính đến thủ dâm. Theo cách tiếp cận này, học sinh được coi là những tác nhân có năng lực trong cuộc sống của chính họ, và sự tham gia tích cực của họ là yếu tố quyết định sự thành công của chương trình.

Cậu học sinh trung học đến từ Tân Cương nói rằng, sau một lớp giáo dục giới tính đáng thất vọng, cuối cùng cậu ấy đã tìm thấy một số thông tin ở một nơi không mấy chắc chắn: một khóa học về "giáo dục sức khỏe tâm lý". Trong giờ học, giáo viên đã hướng dẫn học sinh sử dụng các biện pháp tránh thai và cách phòng tránh các bệnh lây qua đường tình dục.

Cậu ấy cho biết, lớp học đã giúp cậu tự tin hơn, nhưng vẫn cảm thấy kiến thức của mình còn hạn chế - đặc biệt là với chủ đề đồng tính chưa bao giờ được đề cập đến. 

Cải cách giáo dục giới tính của Trung Quốc có thể mất nhiều năm, thậm chí nhiều thập kỷ mới có kết quả. Nhưng càng kéo dài, thanh thiếu niên Trung Quốc sẽ càng thấy mình phụ thuộc vào TV, những người có ảnh hưởng và mạng xã hội để tìm hiểu về giới tính và tình dục.