Xóm chổi đót độc nhất ở TPHCM nhộn nhịp ngày giáp Tết

Trong hẻm 192 đường Phạm Văn Chí (Quận 6, TPHCM), dưới cái nắng của Sài Gòn, cả con đường như phủ một lớp vàng mật, màu vàng đặc trưng của những cây đót. Càng vào sâu, tiếng búa đập, tiếng lạo xạo càng rõ. Cứ vào khoảng tháng 12 âm lịch, xóm chổi đót duy nhất tại Sài Gòn lại trở nên tấp nập hơn bao giờ hết. 

Theo cô Trần Thị Thu Hồng (45 tuổi) - chủ cơ sở sản xuất chổi đót lớn nhất tại khu này cho hay: "Sau một năm ế ẩm thì Tết là dịp cao điểm khi các đơn hàng xuất khẩu đi Mỹ, Singapore cũng như nhu cầu dọn dẹp nhà cửa đầu năm của người dân trong nước tăng cao".

Xưởng chổi bắt đầu làm việc từ 7h sáng, đội ngũ nhân công tối thiểu 4 người để hoàn thành hết các công đoạn. Quy trình diễn ra rất nhịp nhàng và bài bản, đàn ông có sức sẽ phụ trách quấn dây, quấn kẽm. Đàn bà khéo léo hơn thì tước bông, bện chổi, tề chổi.

Trung bình mỗi ngày xưởng cô Hồng sản xuất hơn trăm chiếc chổi, vào dịp cuối năm có khi lên đến 400 chổi/ngày với giá dao động từ 20.000 - 40.000 đồng/chiếc. Một chiếc chổi thành phẩm phải đạt được độ dai vừa đủ, tay cầm phải chắc, đầu chổi xòe đều.

Trái với những ngành nghề khác, công việc làm chổi phụ thuộc rất nhiều vào yếu tố bên ngoài như thời tiết. Cô Hồng kể, vì nguồn nguyên liệu được nhập từ Quảng Ngãi nên những mùa lũ hay hạn hán, chất lượng cây đót giảm sút gây ảnh hưởng tiêu cực đến giá chổi. Trong 2 năm trở lại đây, dịch bệnh cũng khiến cho đời sống người dân xóm chổi lao đao khi vận chuyển gián đoạn, nguồn cung không có. 

Cô Trần Thị Huệ, một nhân công khác tại xóm chổi mừng rỡ khi cuối cùng thị trường cũng khởi sắc sau một năm "đóng băng". Cô cho biết thu nhập của mình chỉ được cải thiện trong dịp Tết, thời gian còn lại "chỉ vừa đủ ăn thôi".

Anh Tâm (51 tuổi) tâm sự: "Mỗi ngày chỉ làm được vài trăm ngàn, chưa kể bụi bẩn, nhọc vô cùng mà tiền công chẳng được bao nhiêu, vô cùng bấp bênh. Ngày nào làm thì có tiền, hết làm thì hết tiền, không có để dành được nên dần cũng chẳng mấy ai bám trụ lại". 

Dù cực nhọc là vậy nhưng cô Hồng phân trần: "Cái nghề này không thể để máy làm được vì những lá lớn hay nhỏ đều phải canh bằng tay, máy không cảm nhận được bó nào chưa chặt để thêm bớt bông đót vào. Kỹ sư Singapore cũng cố gắng nghiên cứu nhưng cuối cùng thấy làm tay vẫn hiệu quả nhất!". 

Nghe đoạn, cô Hoàng Thị Mỹ Dung (52 tuổi) liền xòe bàn tay chai sần của mình ra "khoe", vì làm thủ công 100% cộng với việc theo nghề từ bé nên giờ đây các ngón tay cô cũng chai sạn, hằn sâu vết thời gian. Nhớ lại những ngày đầu vào nghề, cô Dung chỉ biết thở dài: "Mỗi tối về đều buốt lắm, đau đến mức không ngủ nổi!".

Cũng vì cái bẩn, cái nhọc, cái nghèo này mà dường như những người làm chổi ở đây đều ngao ngán lắc đầu khi được hỏi "có truyền nghề cho con không?". 

Xóm chổi đót có mặt từ trước năm 1975, ban đầu do những người di cư từ miền Trung vào, dần dà nơi đây trở thành cái nghề cha truyền con nối, là kế sinh nhai cho hàng chục hộ dân. Thời hoàng kim của chổi đót qua nhanh khi công nghệ phát triển, nhiều người ưa chuộng sử dụng máy móc hơn chổi quét truyền thống. Do vậy mà không ít hộ gia đình đành phải bỏ nghề, tìm kiếm công việc khác. 

Số ít gồng gánh bám trụ phần vì tiếc công sức của cha mẹ gầy dựng, phần vì họ đã lớn lên với bông đót, bỏ đi coi như làm lại từ đầu. Vậy nên, xóm chổi cứ leo lắt qua ngày. "Còn bông đót là còn sống", một nhân công đùa vui.