Trục lợi hưởng trợ cấp thất nghiệp: Phát hiện và xử lý không dễ

Bà Phạm Thị Thêu - Phó Trưởng Phòng Bảo hiểm thất nghiệp (TT DVVL Hà Nội) cho rằng thực tế số lao động bị thu hồi trợ cấp thất nghiệp (TCTN) lớn hơn con số rất nhiều: “Bởi những trường hợp này chỉ bị phát hiện khi tham gia đóng BHXH của lần tiếp theo khi có việc làm mới. Lúc đó cơ quan BHXH mới rà soát, phát hiện và thông báo với Trung tâm để cắt hồ sơ, thu hồi tiền TCTN”.

Đa dạng kiểu trục lợi

Nguyên nhân chính của tình trạng vi phạm, gian lận quỹ BH thất nghiệp là do sự không trung thực của doanh nghiệp và người lao động. Đánh giá của TT DVVL Hà Nội cho thấy, có không ít lao động lợi dụng kẽ hở của chính sách đăng ký TCTN để trục lợi.

Phổ biến nhất là người lao động dù tìm được việc làm nhưng không khai báo để tiếp tục nhận TCTN, lao động chủ động xin nghỉ việc để đăng ký hưởng BH thất nghiệp hoặc di chuyển sang doanh nghiệp mới một thời gian rồi lại quay về nơi cũ để làm việc.

Không chỉ là hành vi trục lợi từ phía người lao động, nhiều trường hợp trục lợi lại được thông đồng giữa chủ doanh nghiệp và người lao động. Theo đó, doanh nghiệp chủ động cho người lao động nghỉ việc trong thời gian ngắn. Khi đã hoàn tất các thủ tục hưởng TCTN, người lao động lại được chủ doanh nghiệp này nhận vào làm việc lại.

Theo TT DVVL Hà Nội, hình thức tinh vi này khó giám sát và phát hiện. “Đồng thời, việc thu hồi số tiền chi trả cũng không dễ. Sở LĐ-TB&XH Hà Nội ban hành quyết định cắt trợ cấp và thu hồi tiền TCTN. Nhưng nhiều trường hợp cố tình không trả hoặc “bặt vô âm tín”, không liên hệ được” - bà Phạm Thị Thêu nói.

Vi phạm có tính toàn quốc

Tình trạng trục lợi hưởng TCTN không chỉ xuất hiện ở Hà Nội, báo cáo tình hình thực hiện kiến nghị giải quyết các chế độ BH thất nghiệp của Kiểm toán Nhà nước liên quan thời gian qua cho thấy điều này.

Trong số 32 tỉnh đã được kiểm toán, cơ quan Kiểm toán Nhà nước phát hiện 23 tỉnh phải thực hiện thu hồi số tiền chi sai các chế độ bảo hiểm thất nghiệp.

Cũng theo báo cáo của Kiểm toán Nhà nước, chỉ có một số ít các tỉnh như Bắc Giang, Phú Thọ, Đà Nẵng, Điện Biên thực hiện thu hồi xong. Các tỉnh còn lại đang tiếp tục thu hồi và kiến nghị không thu hồi một số trường hợp do không phù hợp theo quy định của pháp luật về BH thất nghiệp.

Tổng số tiền thu hồi theo Quyết định thu hồi đã ban hành là hơn 11,3 tỉ đồng và tổng số tiền không phải thu hồi là hơn 3 tỉ đồng.

Để phần nào ngăn chặn tình trạng này, Bộ LĐ-TB&XH đang xây dựng phần mềm kết nối giữa quản lý BH thất nghiệp với dữ liệu thu, chi BH thất nghiệp của cơ quan BHXH để phục vụ cho việc tiếp nhận, giải quyết BH thất nghiệp.

Đồng thời, Bộ LĐ-TB&XH tăng cường kiểm tra những khó khăn vướng mắc để có các giải pháp kịp thời nhằm tránh sai sót, gian lận, trục lợi BH thất nghiệp; giúp tổng hợp, phân tích và cung cấp các thông tin nhanh về BH thất nghiệp.

Bộ LĐ-TB&XH cũng chủ động tổ chức cho cán bộ thuộc các Trung tâm DVVL cũng được nâng cao kỹ năng thông qua đào tạo, bồi dưỡng và tập huấn nghiệp vụ, kỹ năng làm việc để thực hiện BH thất nghiệp, tư vấn, giới thiệu việc làm và dạy nghề.

Phan Minh