Trồng mướp, "treo" quả thật già, nông dân được đặt mua cả vườn

Từ đầu năm 2024, Hội Nông dân xã Thanh Tiên (huyện Thanh Chương, Nghệ An) triển khai mô hình trồng mướp lấy xơ. Ngoài mô hình tập thể của Hội nông dân xã, có 4 hội viên khác cũng trồng mướp lấy xơ. Tổng diện tích mướp lấy xơ của toàn xã là 11.000m2. 

Trước đó, các hội viên tham gia mô hình đã được Hội nông dân huyện Thanh Chương tổ chức tập huấn, chuyển giao kỹ thuật, tham quan doanh nghiệp chuyên chế biến xơ mướp xuất khẩu tại tỉnh Bắc Ninh. 

Tham gia chương trình, các hộ dân được doanh nghiệp liên kết hỗ trợ giống, phân bón, chi phí làm giàn và hỗ trợ kỹ thuật chăm sóc, thu hoạch, sơ chế.

Hiện tại, trên địa bàn xã Thanh Tiên thí điểm trồng 4 giống mướp khác nhau, bước đầu cho thấy các giống mướp này phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng, cho quả nhiều và to. 

Theo ông Dương Đắc Thắng, Chủ tịch Hội nông dân xã Thanh Tiên, mướp là cây dễ trồng, dễ chăm sóc, ít sâu bệnh. 

"Cây mướp thường bị sâu cắn lá, cắn ngọn, sâu xanh và bọ xít tấn công vào giai đoạn sinh trưởng, đến thời kỳ cây ra quả thì có ruồi vàng. Chúng tôi sử dụng các chế phẩm sinh học hoặc bẫy sinh học để bảo vệ quả khỏi sự tấn công của các loài sâu, côn trùng", ông Thắng cho hay. 

Tháng 3 vừa qua, sau khi hoàn thành việc làm đất, đóng cọc giàn, mướp được xuống giống. Sau 3 tháng, mướp bắt đầu cho thu hoạch. Trong quá trình mướp sinh trưởng, phát triển, ra quả, người dân tỉa bớt quả non, đảm bảo về mật độ quả để cây đủ chất dinh dưỡng nuôi quả.

Thời tiết thuận lợi, cộng với tuân thủ nghiêm ngặt về quy trình, kỹ thuật chăm sóc, quả mướp to đồng đều, có những quả đạt độ dài 80-90cm.

Khác với trồng mướp thương phẩm, mướp lấy xơ được thu hoạch khi quả ngả sang màu vàng, cuống chớm đen, nâng lên thấy nhẹ, bóp nhẹ vỏ vỡ. 

Mướp sau khi thu hoạch được đập cho vỡ lớp vỏ bên ngoài, sau đó ngâm vào nước khoảng 2 tiếng vỏ tự tách ra. Tiếp đó, người dân rũ xơ mướp cho hạt rời khỏi quả, tiếp tục ngâm một lần trong nước sạch khác để xơ mướp sạch, trắng. 

Trong quá trình phơi hoặc vận chuyển, những hạt mướp còn sót lại trong thân sẽ tự rơi ra. Xơ mướp được kết thành từng chùm để mang đi phơi nắng. 

Sản phẩm xơ mướp sau sơ chế được đơn vị liên kết thu mua toàn bộ, tuy nhiên giá cả được phân loại theo độ dài của từng xơ mướp. Cụ thể, với những xơ mướp dài 70cm trở lên được thu mua với giá 5.000 đồng/chiếc; xơ mướp 47-70cm có giá 4.000 đồng/chiếc, 37-47cm giá 3.000 đồng/chiếc, còn xơ mướp dưới 37cm có giá 2.000 đồng/chiếc.

Xơ mướp được phơi trên giàn, dưới ánh nắng trực tiếp. Trong điều kiện nhiệt độ 35-38 độ C, chỉ cần một nắng là xơ mướp khô giòn, có thể đóng vào túi ni lông để bảo quản. 

Theo ông Dương Đắc Thắng, trong đợt đầu tiên, mô hình tập thể của Hội nông dân xã Thanh Tiên dự kiến thu hoạch 15.000-20.000 chiếc xơ mướp, chủ yếu kích cỡ 47-70cm, dự kiến thu 45-60 triệu đồng. 

"Thời gian sinh trưởng, phát triển của mướp kéo dài 7-9 tháng với 4 lứa quả. Sau khi thu hoạch đợt 1, chúng tôi tiếp tục bón phân, dọn cỏ để thúc mướp ra quả đợt 2. Thời gian ra quả của mướp là 5 tháng nhưng càng về sau, năng suất sẽ giảm dần. Dự kiến toàn vụ, chúng tôi thu hoạch khoảng trên 50.000 quả", ông Thắng cho biết thêm.

Theo ông Nguyễn Anh Tuấn, đại diện đơn vị liên kết, xơ mướp sau khi xử lý sẽ được sử dụng để sản xuất các vật dụng nhà bếp và nhà tắm, đồ mỹ nghệ.

"Do sản phẩm thân thiện với môi trường nên rất được thị trường Châu Âu, Châu Mỹ ưa chuộng. Hiện nguyên liệu đầu vào chưa đáp ứng được yêu cầu đơn hàng của đối tác nên ngoài mô hình trồng mướp lấy xơ tại Thanh Tiên, chúng tôi hỗ trợ giống, kỹ thuật, vật liệu và bao tiêu sản phẩm tại nhiều địa phương khác trong tỉnh Nghệ An", ông Tuấn thông tin.

Ngoài trồng mướp để quả già lấy xơ, người dân có thể tỉa quả non bán ra thị trường. Với đặc tính ngọt, giòn, mướp non được thị trường ưa chuộng và đưa lại cho người trồng khoản thu nhập tăng thêm 4-5 triệu đồng/sào. 

"Cùng với lấy xơ, bán quả non, vỏ quả mướp được chúng tôi tận dụng ủ phân vi sinh. Năng suất cao, giá thành ổn định, kháng bệnh tốt, phù hợp điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng, bước đầu có thể khẳng định hiệu quả của mô hình trồng mướp lấy xơ trên địa bàn. Sắp tới, chúng tôi sẽ đẩy mạnh tập huấn kỹ thuật để mở rộng diện tích và số hộ dân tham gia mô hình này", ông Dương Đắc Thắng thông tin.