Nghệ nhân biến rơm thành sản phẩm trưng bày ứng dụng cao

Nguồn cảm hứng từ đồ chơi tuổi thơ

Anh Nguyễn Tấn Phát (sinh năm 1983, ở Hà Nội) tạo nên nhiều sản phẩm thủ công độc đáo từ rơm theo chủ đề 12 con giáp. Những sản phẩm này vừa mang lại niềm vui cho trẻ em vừa nâng cao nhận thức về nghề thủ công và tái chế, thu hút khách du lịch đến với làng cổ Đường Lâm (Sơn Tây).

Lớn lên ở vùng quê Bắc Bộ, anh Phát có tuổi thơ gắn liền với đồng ruộng, cây lúa và những trò chơi dân dã. Ký ức về những cọng rơm trở thành nguồn cảm hứng để anh sáng tạo các đồ chơi từ loại vật liệu này.

Anh kết hợp kỹ thuật thủ công học được tại Trường Đại học Mỹ thuật công nghiệp để tạo ra những sản phẩm tinh xảo. Nghệ nhân sơn mài cũng chú trọng đến yếu tố bảo vệ môi trường khi tận dụng rơm thừa để làm đồ chơi, giảm thiểu tác động xấu đến môi trường.

Việc thu mua rơm cũng giúp tăng thu nhập cho người nông dân, lại tạo ra các sản phẩm du lịch văn hóa. Anh Phát sau đó còn tặng đồ chơi miễn phí cho trẻ em địa phương, lan tỏa ý nghĩa giáo dục từ chính đồng ruộng quê hương.

Anh Phát chia sẻ, quá trình sáng tạo các mẫu thú rơm như trâu, ngựa, chuồn chuồn, chim hay búp bê gặp nhiều thách thức. Khó khăn lớn nhất là việc thu mua rơm theo mùa vụ, khi rơm chỉ có sẵn vào mùa gặt và thường bị đốt, hủy ngay sau thu hoạch.

Điều này buộc anh phải thu gom số lượng lớn rơm trong thời gian ngắn và chọn lọc kỹ lưỡng để đảm bảo từng sợi rơm chất lượng, chắc khỏe và được bảo quản cẩn thận.

Rơm cũng là vật liệu khó sử dụng, với độ cứng mềm không ổn định, đòi hỏi sự cẩn thận khi chế tác để tránh sản phẩm bị mất dáng hoặc biến dạng. Anh thừa nhận, đồ chơi từ rơm không có độ bền cao do đặc tính tự nhiên của chất liệu. Sau một thời gian, anh và đội ngũ phải chỉnh sửa để sản phẩm giữ nguyên hình dáng ban đầu.

Anh nhớ lại lần đầu thử nghiệm làm con trâu bằng rơm, mất đến 4 giờ để hoàn thiện, từ khâu chọn rơm, tết bện đến hoàn thiện. Đó là cột mốc quan trọng trong hành trình "chơi đùa" với rơm, giúp định hình phong cách và hướng đi hiện nay của anh.

Về thẩm mỹ, đồ chơi rơm có tính khái quát cao nhưng khó đạt độ tinh xảo như sản phẩm gỗ hay gốm. Người làm cần nắm vững đặc điểm của từng con vật để nhấn mạnh các chi tiết đặc trưng như sừng trâu hay bờm ngựa, giúp người tiếp cận dễ dàng nhận ra hình ảnh con vật.

Nhìn lại những linh vật đầu tiên, anh Phát tự nhận sản phẩm còn ngô nghê và thiếu sự tinh xảo so với các sản phẩm sau này, nhưng vẫn chứa đựng tâm huyết và hồn cốt của người làm. Qua thời gian với hàng trăm sản phẩm được hoàn thiện, anh đã có những cải tiến đáng kể, giúp đồ chơi vừa đẹp về thẩm mỹ vừa linh hoạt trong chuyển động.

Sự đón nhận tích cực 

Một kỷ niệm đáng nhớ với anh Phát là khi hoàn thành ba mẫu thú rơm đầu tiên, có một đoàn học sinh quốc tế đến làng cổ Đường Lâm để trải nghiệm làm gốm.

Khi anh giới thiệu các sản phẩm mới từ rơm, nhóm học sinh lập tức bị thu hút, nhất là khi biết các con giáp được làm từ rơm trong mùa gặt. Về sau, anh Phát cùng đội ngũ luôn chuẩn bị sẵn các mẫu để khách tham quan và các em nhỏ có thể làm theo khi trải nghiệm.

Anh cũng chia sẻ kỷ niệm đặc biệt khi hướng dẫn một cậu bé trong làng làm thú rơm. Sau khi hoàn thành các mẫu con giáp thông thường như trâu và ngựa, cậu bé mong muốn được dạy riêng cách làm con rắn để tặng bố nhân dịp sinh nhật, vì bố cậu tuổi tỵ.

Anh Phát dành gần hai tiếng để giúp cậu bé hoàn thành món quà này, mang lại niềm vui không chỉ cho con trẻ mà cho cả chính anh, khi thấy trẻ tìm thấy niềm vui và ý nghĩa trong việc tự tay tạo ra món quà cho người thân yêu.

Nghệ nhân sơn mài nhận thấy, rơm mang lại nguồn cảm hứng sáng tạo lớn. Anh cùng các thành viên trong Câu lạc bộ mỹ thuật Sơn Tây tiếp tục sáng tác những mẫu thú rơm mới và nhiều món đồ chơi nhỏ.

Ngoài ra, nhóm của anh còn ấp ủ những ý tưởng làm các sản phẩm rơm có kích thước lớn hơn, như bù nhìn, hoặc những món đồ có tính ứng dụng cao như đèn rơm và túi rơm. 

Cam Ly