Khởi sự làm một người viết tự do

Có một “sản phẩm mẫu”

Tôi tạm gọi đó là “có một chút kinh nghiệm”, hay “một vài công việc tình nguyện”, dù bạn hiểu theo nghĩa nào thì bước đầu tiên vẫn là, bạn cần có một “ví dụ” để chứng tỏ mình trước nhà tuyển dụng.

Tất nhiên, bạn không thể gửi hồ sơ xin làm CTV viết bài mà lại chẳng hề kèm theo đó một vài bài đã viết. Cũng như thế, website hay blog cung cấp dịch vụ của bạn sẽ chẳng có tác động nào tới người xem nếu trên đó, bạn không cho họ thấy một ví dụ cụ thể của loại hình dịch vụ bạn sẽ cung cấp. Bất kể bạn là ai, bạn định làm một người viết tự do như thế nào, kiểu bài nào bạn muốn viết, bước đầu tiên của bạn vẫn phải là chuẩn bị một vài tư liệu mang tính ví dụ để chứng minh khả năng của mình.

Vậy cụ thể bạn cần làm gì?

• Hãy tình nguyện tham gia viết bài cho dự án của một tổ chức phi lợi nhuận nào đó nơi bạn ở.
• Viết báo về vấn đề nào đó bạn hiểu biết nhất và ít lầm lẫn nhất, tất nhiên, vấn đề đó phải hấp dẫn bạn. Sau đó, hãy chuyển nó sang dạng file PDF được trình bày một cách gọn gàng, đẹp mắt.
• Bạn cũng có thể tận dụng một bài viết ngắn nào đó hồi còn học đại học, nhưng nhớ là nó phải có nội dung tốt.
• Bạn có thể dùng chính tài liệu đã từng viết khi còn làm ở công việc cũ.
• Viết một lá thư cho biên tập viên của một tờ báo hay tạp chí ở địa phương vốn được nhiều bạn đọc quan tâm.
• Mở một blog.

Bất kể việc bạn quyết định sử dụng lại hay viết mới thì bài viết bạn định đưa ra để chứng minh khả năng phải ở mức tốt nhất có thể và phù hợp với nhu cầu công việc bạn đang muốn đăng ký làm người viết tự do trong thời gian tới.

Về một vài thể loại bài viết cho người viết tự do

Viết thương mại

Bản thân cách phân định thể loại đã mang nội hàm ý nghĩa công việc. Đây là kiểu yêu cầu bạn viết cho một doanh nghiệp. Có thể, bạn sẽ viết một tài liệu cho chính những người đang làm việc trong đơn vị đó, như một bản tin nội bộ, hay viết về những vấn đề quan trọng của doanh nghiệp như sổ tay thông tin nhằm tiếp thị công ty, hay nội dung trình chiếu trên PowerPoint, v.v.. Để hiểu thêm về công việc này, bạn có thể tham khảo thêm cách viết cho blog, viết quảng cáo, viết kỹ thuật và viết cho web.

Viết blog

Đây là yêu cầu cập nhật nội dung cho website hàng ngày. Nó khác với việc viết cho một trang web kiểu đơn giản ở sự trang trọng, có thêm các tính năng như xây dựng cộng đồng mạng và có thêm các bình luận. Nhiều tổ chức và cá nhân có thể thuê các blogger tự do để giúp họ duy trì nội dung blog và xây dựng cộng đồng mạng, cùng với đó là quảng bá trực tiếp hoặc gián tiếp một sản phẩm, con người hay dịch vụ. Viết blog là kiểu viết có thể liên quan tới các lĩnh vực như viết thương mại, viết nội dung, viết quảng cáo và viết web.

Viết nội dung

Đây là việc viết một cách chuyên nghiệp cho internet. Viết nội dung khác với viết blog vì nó thường khô khan và trang trọng hơn, mặc dù đôi khi, các bài viết trong blog cũng có thể được xem như những bài viết nội dung. Viết nội dung cho web có thể ở rất nhiều dạng, chẳng hạn như các bài báo, các chuyên mục, các bài hướng dẫn, phần phác thảo hay danh sách liệt kê. Viết nội dung web có thể là một phần của website, như khi doanh nghiệp coi các bài báo và những phần chỉ dẫn là một lĩnh vực cần thiết của cấu trúc trang web. Cũng có khi, toàn bộ trang web dựa trên phần nội dung, như các trang eHow.com hay Wikipedia. Ở những trang đó, nội dung chính là mục đích cuối cùng của chúng. Thể loại bài viết này thường cũng liên quan tới dạng viết thương mại, viết blog, viết quảng cáo, viết e-book, viết chấp bút và viết web.

Viết quảng cáo

Viết quảng cáo là những bài viết hướng tới mục đích quảng bá và tiếp thị. Người ta viết bài để bán một thứ gì đó, tuy nhiên, dạng viết này cũng có khi bao gồm cả những bài viết để bán hàng một cách gián tiếp như sổ tay thông tin, quảng bá sản phẩm, gói khuyến mại đi kèm dịch vụ, v.v.. Thể loại này có thể liên quan tới kiểu viết thương mại, viết blog, viết nội dung và viết web.

Viết phê bình

Viết phê bình là kiểu viết dạng đánh giá, đưa ra ý kiến. Đây là kiểu viết để phân tích và nhìn nhận một điều gì đó. Có thể thấy một vài ví dụ của thể loại này như các bài điểm sách, điểm phim đánh giá sản phẩm. Viết phê bình thường liên quan tới các kiểu viết báo và viết web.

Viết luận hay viết thể loại phi tiểu thuyết

Thể loại này bao gồm các hồi ký và tự truyện, chúng hoặc có mục đích giáo dục hoặc để thuyết phục người đọc. Nó có thể có độ dài như một cuốn sách. Nó liên quan tới các kiểu viết bog, viết báo, viết báo cáo và viết web.

Viết tiểu thuyết

Hiển nhiên đây là một thể loại rất lớn và rất đa dạng về độ dài. Nó có thể bắt đầu từ một đoạn văn cho tới cả một seri nhiều tập. Viết tiểu thuyết thực chất là kiểu viết để kể một câu chuyện. Những người viết này có thể liên quan tới các kiểu viết phi tiểu thuyết, sáng tác thơ và/hoặc viết kiểu chấp bút.

Viết kiểu chấp bút

Đây là kiểu viết mà người viết sẽ đại diện cho ai trình bày về một vài vấn đề nào đó ở các thể loại bài viết khác nhau. Họ sẽ được hưởng thù lao từ việc chấp bút này.

Viết báo

Đây là công việc viết cho các báo và tạp chí. Những người viết báo sẽ đảm nhiệm các nội dung như các chuyên mục thường xuyên, những câu chuyển nổi bật và thậm chí các bài báo điện tử. Những người làm việc này có thể liên quan tới những người viết luận hay viết thể loại phi tiểu thuyết, viết tiểu thuyết hoặc viết web.

Sáng tác thơ

Đây là công việc viết đầy sáng tạo. Những người làm việc này có thể liên quan tới nhiều thể loại viết đòi hỏi sáng tạo khác.

Viết kịch bản

Đây là công việc viết lời thoại cho việc biểu diễn hoặc thu thanh. Công việc này cũng gần với việc viết tiểu thuyết.

Viết diễn văn/báo cáo

Đây là kiểu viết văn bản để trình bày trong một bối cảnh không phải biểu diễn, nhưng trực tiếp với một số lượng người nghe nhất định. Điều này cũng giống như viết thương mại, viết quảng cáo và viết kiểu chấp bút.

Viết kỹ thuật

Viết để hướng dẫn hoặc chuyển tải thông tin tới người đọc trong một lĩnh vực cụ thể. Những người viết kỹ thuật có thể cũng sẽ đưa ra các thông báo của chính quyền, sách hướng dẫn sử dụng hoặc các tài liệu tương tự. Công việc này rất giống với việc viết thương mại, viết nội dung và viết quảng cáo.

Viết web

Kiểu viết này cũng tương tự như viết nội dung, nhưng bao gồm các bài viết dành cho các chuyên mục trực tuyến, điện tử hoặc dành chuyên cho các công cụ tìm kiếm. Công việc này có nhiều điểm tương tự với việc viết thương mại, viết blog, viết nội dung và viết quảng cáo.

Đỗ Dương (Tổng hợp)

About.com