Bác sĩ pháp y kể về vụ án siêu khó, "căng não" đưa sự thật ra ánh sáng

2 thập kỷ gắn bó nghề "mổ xác"

Một ngày cuối tháng 2, chúng tôi có dịp trò chuyện với các bác sĩ pháp y thuộc Phòng Kỹ thuật hình sự, Công an tỉnh Tiền Giang. Người có thâm niên lâu năm nhất là Trung tá Võ Văn Trắng, với hơn 24 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực khám nghiệm tử thi. Hôm ấy, Trung tá Trắng vừa xong ca mổ xác ở huyện Cái Bè. 

"Ê kíp mới đi khám nghiệm tử thi của nạn nhân tử vong do ngạt nước. Do thời gian tử vong hơn 1 ngày nên thi thể trương phình, đang trong giai đoạn phân hủy nên khám nghiệm hơi lâu", Trung tá Trắng chia sẻ. 

Trung tá Võ Văn Trắng sinh năm 1971, quê ở Tiền Giang. Trước khi đến với nghề "mổ xác", ông Trắng từng là y sĩ tại bệnh xá Công an tỉnh. Năm 2007, ông theo học tại Học viện Quân y. Sau khi tốt nghiệp, ông về nhận công tác tại Phòng Kỹ thuật hình sự và gắn bó với công việc này cho đến nay.

Để trở thành một giám định viên, ông Trắng đã tốt nghiệp bác sĩ đa khoa, sau đó tham gia khóa đào tạo nghiệp vụ giám định pháp y và có 3 năm làm trợ lý cho giám định viên. Tổng thời gian cho quá trình này là khoảng 10 năm.

"Đặc thù của ngành này là có nhiều khía cạnh đặc biệt và ý nghĩa. Dù mỗi vụ án đều để lại những ám ảnh, nhưng với sứ mệnh của một bác sĩ pháp y, chúng tôi luôn đặt mục tiêu tìm ra nguyên nhân tử vong của nạn nhân lên hàng đầu", ông Trắng chia sẻ.

Theo Trung tá Trắng, khác với bác sĩ pháp y tại trung tâm pháp y, những người thực hiện khám nghiệm tử thi trong lực lượng công an luôn phải nêu cao tinh thần sẵn sàng chiến đấu, sẵn sàng nhận nhiệm vụ bất kể thời gian.  

"Công việc của một giám định viên pháp y đòi hỏi sự tỉ mỉ, từ việc nghiên cứu hồ sơ vụ án, xem xét từng chi tiết, đến việc khám nghiệm tử thi. Sự tỉ mỉ này giúp đưa ra những nhận định chính xác về bản chất vụ án và hỗ trợ cơ quan điều tra trong các hoạt động tiếp theo như truy tố và xét xử", Trung tá Trắng tâm sự.

Theo vị giám định viên, trong các vụ án có liên quan đến tử thi, cơ quan điều tra là đơn vị có thẩm quyền tổ chức và chỉ đạo công tác khám nghiệm. Do đó, sự phối hợp chặt chẽ giữa điều tra viên và giám định viên là vô cùng cần thiết, để đảm bảo quá trình khám nghiệm diễn ra thông suốt và hiệu quả.

Điều tra viên và giám định viên sẽ trao đổi thông tin về vụ án, các chi tiết liên quan đến quá trình khám nghiệm cũng như những yêu cầu cần thiết từ phía giám định viên để phục vụ công tác giám định.

Trong quá trình này, nếu phát hiện những chi tiết quan trọng liên quan đến việc truy tìm tội phạm, giám định viên sẽ thông báo ngay cho điều tra viên để kịp thời truy vết nóng, đảm bảo tiến độ điều tra.

"Đối với giám định pháp y, dấu vết đóng vai trò vô cùng quan trọng. Dấu vết là minh chứng của vụ việc. Nếu dấu vết ít hoặc bị phân hủy do môi trường, quá trình giám định sẽ gặp nhiều khó khăn. Trong những trường hợp vụ án xảy ra lâu ngày, tử thi đã phân hủy, dấu vết còn lại rất ít, gây không ít trở ngại cho cả cơ quan điều tra và cơ quan giám định", ông Trắng thông tin.

"Căng não" vì những vụ án đặc biệt

Nhớ lại một vụ án ấn tượng, ông Trắng kể về trường hợp Phòng Kỹ thuật hình sự nhận được yêu cầu giám định nguyên nhân tử vong của một phụ nữ nghi bị sát hại và cướp tài sản. Đây là một vụ án đặc biệt vì nạn nhân tử vong do bệnh lý, sau đó mới bị kẻ gian đột nhập trộm cắp tài sản.

Khi đến hiện trường, việc đầu tiên chúng tôi làm là: "Quan sát dấu vết và đánh giá tổng quan. Nạn nhân nằm dưới võng, trong tình trạng không mặc quần áo. Nhận định ban đầu cho thấy đây là một vụ giết người. Tuy nhiên, kết quả khám nghiệm tử thi cho thấy nạn nhân tử vong do bệnh lý, và sau đó mới bị trộm cắp tài sản.

Người phụ nữ này có bệnh nền là cao huyết áp và tiểu đường. Trên bàn để thuốc và quần áo. Qua các dấu vết và khám nghiệm, chúng tôi nhận định khả năng nạn nhân đi tắm thì bị đột quỵ, té ngã dưới võng sau đó tử vong. Vết va đập tạo ra vũng máu.

Kẻ trộm, khi thấy nạn nhân đã chết, liền lấy trộm bông tai và tiền mặt, đồng thời tháo bỏ 3 camera trong nhà. Từ các chứng cứ tại hiện trường và kết quả giám định tử thi, chúng tôi khẳng định đây không phải là một vụ án giết người", ông Trắng cho biết.

Gian khổ, nhọc nhằn nhưng luôn tự hào

Chia sẻ về những khó khăn của nghề khám nghiệm tử thi, ông Trắng tâm sự, công việc này thường diễn ra tại hiện trường vụ án, những nơi hoang vắng hoặc nơi hung thủ giấu xác nạn nhân.

Nhiều trường hợp, tử thi đã phân hủy lâu ngày, bốc mùi hôi thối nồng nặc. Đây là những thách thức không chỉ đối với cơ quan điều tra mà còn đối với đội ngũ giám định pháp y tại hiện trường.

Địa điểm xảy ra các vụ án mạng thường là những nơi vắng vẻ, hoang vu, đôi khi là vào ban đêm hoặc trời mưa. Điều kiện môi trường và cơ sở vật chất phục vụ công tác giám định gặp nhiều khó khăn. Đây chính là thách thức đối với cơ quan điều tra lẫn người làm công tác giám định pháp y tại hiện trường.

"Có những hôm trời mưa, chúng tôi phải dựng lều bạt tạm bợ cạnh bờ sông, câu nhờ điện từ nhà dân cách đó vài cây số để đảm bảo ánh sáng cho công tác giám định. Khi ấy cả đội thức trắng đêm để hoàn thành nhiệm vụ", ông Trắng nói.

Trong quá trình làm nhiệm vụ, các bác sĩ pháp y không ít lần vấp phải sự phản ứng dữ dội từ người thân của nạn nhân. Công việc này vừa khó khăn, gian khổ, nhưng bù lại, chúng tôi góp phần đưa sự thật ra ánh sáng, làm rõ chân tướng vụ việc. Đó chính là động lực để tôi gắn bó với nghề trong suốt những năm qua", ông Trắng nêu quan điểm làm việc.

Thượng tá Nguyễn Bá Tường, Phó Trưởng phòng Kỹ thuật hình sự, Công an tỉnh Tiền Giang cho biết, mỗi năm đơn vị khám nghiệm hiện trường từ 130 đến 150 vụ các loại, giám định pháp y tử thi khoảng 100-120 vụ.

Nhận xét về bác sĩ Trắng, Thượng tá Nguyễn Bá Tường cho biết, ông Trắng là người có thâm niên và kinh nghiệm dày dặn. Ngoài giám định tử thi, ông Trắng cùng lực lượng giám định của phòng còn tham gia thực hiện công tác khám nghiệm hiện trường, phối hợp thu mẫu giám định sinh học trong các vụ án cố ý gây thương tích, hiếp dâm,...

"Với công việc giám định, mỗi vụ án có tính chất và dấu vết riêng, đòi hỏi sự tỉ mỉ và cẩn trọng. Công tác khám nghiệm hiện trường ban đầu, giám định tử thi đóng vai trò then chốt, là bước điều tra không thể thiếu để xác định tính chất vụ án, giúp cơ quan điều tra xác định có hay không có tội phạm", Phó Trưởng phòng Kỹ thuật hình sự, Công an tỉnh Tiền Giang chia sẻ.