10 năm ước khoảng 9,6 triệu lao động nông thôn được học nghề

Đây là kết quả tích cực được Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp (Bộ LĐ-TB&XH) thông tin tại Hội nghị sơ kết 10 năm thực hiện Đề án Đào tạo nghề cho lao động nông thôn (2010-2019).

Học nghề giúp gần 350 nghìn hộ thoát nghèo

Theo Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp, nhận thức của người dân về học nghề có sự chuyển biến căn bản. Từ chỗ tham gia học nghề để được hỗ trợ tiền ăn, học cho biết chuyển sang học nghề để nắm bắt khoa học, kỹ thuật áp dụng vào sản xuất, để có kiến thức, kỹ năng tìm được việc làm có thu nhập cao, làm giàu và giảm nghèo bền vững.

Sau học nghề số người có việc làm mới hoặc tiếp tục làm nghề cũ nhưng có năng xuất, thu nhập cao hơn đạt trên 80,4%. Các địa phương đã thống kê có gần 350 ngàn hộ nghèo có người tham gia học nghề có việc làm đã thoát nghèo, chiếm 61,5% số người nghèo tham gia học nghề; gần 300 ngàn hộ có người tham gia học nghề, có việc làm, thu nhập cao hơn mức thu nhập bình quân tại địa phương và trở thành hộ có thu nhập khá; gần 200 ngàn người sau học nghề đã thành lập tổ hợp tác, doanh nghiệp, hợp tác xã.

Nhiều mô hình đào tạo nghề có hiệu quả, gắn kết chặt chẽ với doanh nghiệp, thực hiện mỗi làng một sản phẩm và thực hiện tiêu chí xã nông thôn mới, huyện nông thôn mới.

Sau 10 năm triển khai thực hiện Chương trình đã góp phần làm thay đổi ngành nghề, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tạo cơ hội tìm kiếm việc làm, nâng cao thu nhập cho người lao động, thực hiện có hiệu quả công tác xóa đói giảm nghèo. Đặc biệt đã góp phần thực hiện các tiêu chí quốc gia về xây dựng nông thôn mới.

Cụ thể, đã nâng tỷ lao động qua đào tạo từ 28% (có bằng chứng chỉ đạt 14,1%) năm 2009 lên 59,5% (có văn bằng chứng chỉ đạt khoảng 23%) cuối quý 1/2019, tăng 31,8%.

Vượt chỉ tiêu chung tỷ lệ lao động có việc làm qua đào tạo của cả nước và Vùng Bắc Trung bộ Duyên hải miền Trung trong xây dựng nông thôn mới 19,5%; vượt chỉ tiêu lao động có việc làm qua đào tạo ở hai vùng phát triển nhất (Đồng bằng sông Hồng và Đông Nam Bộ) 35% (75/40%) và 3 vùng còn lại (Trung du miền núi phía Bắc, Tây Nguyên, Đồng bằng sông Cửu Long) 15% (40/25%).

Thực hiện chuyển dịch cơ cấu lao động xã hội từ 51,5% làm nông nghiệp năm 2009, xuống còn khoảng 35,4% cuối quý 1/2019, giảm 16,1%.

Nâng năng suất lao động từ 37,9 triệu đồng năm 2009 lên đạt 102,2 triệu đồng năm 2018, gấp 2,7 lần. Năng suất lao động trong lĩnh vực nông, lâm nghiệp thuỷ sản 14,1 triệu đồng năm 2009 lên 39,8 triệu đồng năm 2018, gấp 2,82 lần.

Lo nguồn kinh phí

Bên cạnh kết quả đạt được, công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn vẫn còn nhiều hạn chế. Kết quả, hiệu quả đào tạo nghề cho lao động nông thôn không đồng đều giữa các vùng trong cả nước. Các vùng Trung du và miền núi phía Bắc, Tây Nguyên có số lao động nông thôn được hỗ trợ học nghề và tỷ lệ lao động nông thôn có việc làm sau học nghề thấp hơn các vùng khác.

Việc xác định danh mục nghề đào tạo cho lao động nông thôn vẫn còn dàn trải, nhất là danh mục nghề nông nghiệp. Lao động học một số nghề phi nông nghiệp chưa tìm được việc làm, do thị trường tại chỗ không có nhu cầu hoặc do tay nghề chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế; một số lao động học nghề nông nghiệp, sản phẩm làm ra không tiêu thụ được hoặc tiêu thụ rất khó khăn, hiệu quả việc làm sau đào tạo còn hạn chế...

Đáng quan tâm, khó khăn trong việc bố trí kinh phí đã phần nào làm hạn chế kết quả hoạt động đào tạo nghề cho lao động nông thôn. Đơn cử như nội dung đặt hàng đào tạo nghề cho lao động nông thôn thuộc diện hộ nghèo, người dân tộc thiểu số, lao động bị thu hồi đất canh tác có khó khăn về kinh tế không đạt mục tiêu của Đề án. Nguyên nhân do nguồn kinh phí trung ương bố trí thấp hơn so với kế hoạch và vướng mắc trong triển khai thực hiện quy định về đấu thầu đặt hàng, giao nhiệm vụ cung cấp dịch vụ sự nghiệp công sử dụng kinh phí ngân sách nhà nước.

Theo Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp, hiện tổng ngân sách hàng năm bố trí để thực hiện các hoạt động đào tạo nghề cho lao động nông thôn chỉ đạt gần 50% mức bố trí theo thông báo của Bộ Tài chính và chỉ bằng gần 30% mức dự kiến của Đề án.

Công tác phối hợp trong việc xây dựng, phê duyệt kế hoạch, kinh phí hỗ trợ đào tạo nghề cho lao động nông thôn giai đoạn 2016-2020 giữa các Bộ, ngành (Trung ương), Sở, ngành (địa phương) là chưa tốt.

Điều này dẫn đến kinh phí bố trí để hỗ trợ đào tạo nghề cho lao động nông thôn tại các địa phương gặp nhiều khó khăn, nhiều địa phương bố trí rất ít so với nhu cầu kinh phí để thực hiện kế hoạch, mục tiêu Đề án đã được phê duyệt. Tại nhiều địa phương, các hoạt động hỗ trợ đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị dạy nghề và phương tiện vận chuyển để dạy nghề lưu động không được quan tâm, bố trí kinh phí thực hiện.

Phương Dung