Vốn trái phiếu Chính phủ vẫn bị phân bổ lãng phí

Chiều nay 21/6, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết về kết quả giám sát “Việc thi hành Luật thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong sử dụng nguồn vốn trái phiếu Chính phủ cho đầu tư xây dựng cơ bản, giai đoạn 2006 - 2012”.

Theo Nghị quyết, Quốc hội cơ bản tán thành Báo cáo kết quả giám sát của Ủy ban thường vụ Quốc hội đánh giá việc thi hành Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong sử dụng nguồn vốn trái phiếu chính phủ cho đầu tư xây dựng cơ bản giai đoạn 2006 - 2012.

Theo đánh giá của Quốc hội, chủ trương phát hành trái phiếu Chính phủ đầu tư xây dựng các công trình, dự án trong giai đoạn 2006 - 2012 là đúng đắn. Việc tổ chức thực hiện đạt kết quả tích cực, góp phần quan trọng vào hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, tác động lớn đến phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và của từng địa phương. Nhiều công trình, dự án quan trọng, cấp bách về giao thông, thủy lợi, y tế, giáo dục được đầu tư xây dựng đã kịp thời giải quyết những yêu cầu bức thiết trong đời sống xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội, tăng cường quốc phòng, an ninh.

Tuy nhiên, việc thi hành Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong sử dụng nguồn vốn trái phiếu Chính phủ cho đầu tư xây dựng cơ bản giai đoạn 2006 - 2012 có mặt, có việc còn chưa nghiêm, hiệu quả đầu tư chưa cao, để xảy ra lãng phí, thất thoát. Việc mở rộng phạm vi đầu tư, bổ sung nhiều mục tiêu đã làm tăng số lượng dự án và tổng mức đầu tư; phê duyệt nhiều dự án không tính đến khả năng cân đối vốn ở nhiều bộ, ngành, địa phương; công tác khảo sát, thiết kế, dự toán, thẩm định và tổ chức thi công, nghiệm thu, thanh quyết toán còn nhiều tồn tại dẫn đến nhiều công trình, dự án chậm tiến độ, dở dang, lãng phí.

Ngoài ra, theo Nghị quyết, các tồn tại, hạn chế trong việc thi hành Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong sử dụng nguồn vốn trái phiếu Chính phủ cho đầu tư xây dựng cơ bản giai đoạn 2006 - 2012 có trách nhiệm của Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội trong quyết định một số chủ trương đầu tư từ nguồn vốn trái phiếu Chính phủ nhưng chưa đánh giá đầy đủ tác động, khả năng cân đối của nguồn vốn.

Cũng theo Nghị quyết, trách nhiệm của Chính phủ trong việc chỉ đạo xây dựng, đề xuất danh mục dự án, công trình chưa bảo đảm khả năng cân đối vốn; có giai đoạn chậm ban hành cơ chế kiểm soát việc tăng số lượng và quy mô dự án; cơ chế phân cấp quản lý nguồn vốn trái phiếu chính phủ chưa hợp lý, thiếu công cụ kiểm soát hữu hiệu; chưa phát hiện và xử lý nghiêm, kịp thời các vi phạm trong việc quản lý và sử dụng vốn trái phiếu chính phủ. Các bộ, ngành, địa phương liên quan chưa thực hiện tốt chức năng, trách nhiệm được giao trong công tác tham mưu, quyết định đầu tư, quản lý, tổ chức thực hiện và thanh tra, kiểm tra các công trình, dự án sử dụng nguồn vốn trái phiếu chính phủ dẫn đến thất thoát, lãng phí.

Quốc hội cũng yêu cầu Chính phủ rà soát, đánh giá báo cáo Quốc hội các dự án, công trình đang được đầu tư từ nguồn vốn trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2012 - 2015 nhưng còn thiếu vốn. Trước mắt sử dụng nguồn dự phòng vốn trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2011 - 2015 cho một số dự án đang triển khai thực hiện còn thiếu vốn, ưu tiên một số dự án quan trọng, cấp bách. Chính phủ xây dựng phương án phân bổ nguồn dự phòng vốn trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2011 - 2015 trình Uỷ ban thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định. Việc phát hành thêm vốn trái phiếu chính phủ cho một số công trình quan trọng, cấp bách, Chính phủ xem xét thận trọng, đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô, an toàn nợ công và an ninh tài chính quốc gia trình Quốc hội quyết định.

Quốc hội cũng giao Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương rà soát quy hoạch, bảo đảm tính hệ thống, phù hợp với khả năng thực hiện; sửa đổi bổ sung hoàn thiện cơ chế phân cấp; chấn chỉnh công tác lập, thẩm định, phê duyệt và quyết định đầu tư, đấu thầu, quyết toán công trình bảo đảm tiết kiệm, hiệu quả;

Tiếp tục rà soát dự án đầu tư từ nguồn vốn trái phiếu Chính phủ, kiên quyết không bố trí vốn cho phần điều chỉnh tăng tổng mức đầu tư không phù hợp với nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chính phủ. Tiếp tục thực hiện kế hoạch vốn trái phiếu chính phủ trung hạn giai đoạn 2013 - 2015, sử dụng nguồn vốn ngân sách tập trung, các nguồn lực khác, chuyển đổi hình thức đầu tư, đẩy mạnh xã hội hóa để hoàn thành các dự án trong danh mục đã được Quốc hội và Uỷ ban thường vụ Quốc hội thông qua.

Đặc biệt, Quốc hội yêu cầu Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương kiểm điểm và xử lý trách nhiệm đối với các sai phạm trong quản lý và sử dụng vốn trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2006 - 2012, báo cáo kết quả với Quốc hội tại kỳ họp thứ sáu, Quốc hội khóa XIII. Thanh tra Chính phủ thực hiện thanh tra các công trình, dự án sử dụng vốn trái phiếu Chính phủ có biểu hiện thất thoát, lãng phí.

Bên cạnh đó, Kiểm toán Nhà nước bổ sung kế hoạch kiểm toán năm 2013 và các năm tiếp theo để tiến hành kiểm toán toàn diện chương trình trái phiếu Chính phủ và báo cáo kết quả với Quốc hội.

Theo báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, việc phân bổ và sử dụng vốn trái phiếu trong giai đoạn 2003 - 2007 đã được bố trí và ưu tiên cho các tỉnh khu vực miền núi, khó khăn, nhiều dự án, công trình về giao thông, thủy lợi, y tế tuyến huyện đã được đầu tư hoàn thành đi vào sử dụng. Tuy nhiên, trong các năm 2008 - 2009, do thực hiện các chính sách kích cầu, chống suy giảm kinh tế nên Chính phủ đã trình Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội bổ sung nhiều mục tiêu, nhiều dự án ở các tỉnh thuộc khu vực đồng bằng, khu vực có điều kiện kinh tế phát triển của vùng, đất nước. Do vậy, tỷ trọng vốn đầu tư cho khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa đã giảm so với tổng số vốn đầu tư.

Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, để khắc phục tình trạng này, trong quá trình xem xét phương án phân bổ nguồn vốn dự phòng vốn trái phiếu chính phủ giai đoạn 2011 - 2015, Ủy ban thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ ưu tiên bố trí cho các dự án cần thiết, cấp bách ở các tỉnh khu vực miền núi khó khăn.

Nguyễn Hiền