Vicem kinh doanh ra sao giữa bối cảnh loạt cựu lãnh đạo bị khởi tố?

Ngày 5/3, Bộ Công an cho biết Cơ quan Cảnh sát điều tra đã khởi tố bị can, áp dụng biện pháp ngăn chặn đối với nguyên Chủ tịch Hội đồng thành viên Tổng Công ty Xi măng Việt Nam (Vicem) Lê Văn Chung về tội Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí.

Cùng tội danh trên, ông Nguyễn Ngọc Anh - nguyên Tổng giám đốc; Dư Ngọc Long - nguyên Giám đốc Ban Quản lý dự án và Hoàng Ngọc Hiếu - nguyên Trưởng phòng Thẩm định của Vicem, cũng bị khởi tố.

Trong bối cảnh các cựu lãnh đạo bị khởi tố, hoạt động sản xuất kinh doanh của Vicem cũng cho thấy tín hiệu không mấy khả quan. Báo cáo tài chính hợp nhất kiểm toán năm 2023 cho biết, tổng công ty này ghi nhận mức doanh thu thuần 24.006 tỷ đồng, giảm 18,8% so với cùng kỳ năm 2022. 

Tuy nhiên, sau khi trừ đi các khoản chi phí tài chính (796 tỷ đồng), chi phí bán hàng (1.048 tỷ đồng), chi phí quản lý doanh nghiệp (1.278 tỷ đồng) và các khoản khác thì Vicem lỗ sau thuế tới 1.129 tỷ đồng. Năm 2022, tổng công ty này vẫn lãi 642 tỷ đồng.

Một điều đáng chú ý là chi phí lãi vay của Vicem năm 2023 là hơn 600 tỷ đồng, năm trước đó là gần 448 tỷ đồng.

Đối chiếu lại bảng cân đối kế toán cho thấy, tại ngày 31/12/2023 tổng nguồn vốn của doanh nghiệp ở mức 36.814 tỷ đồng. Trong đó, nợ phải trả là 17.262 tỷ đồng (chiếm 46,9%). Nợ ngắn hạn là 15.676 tỷ đồng, chiếm gần 91% nợ phải trả. Vay và nợ thuê tài chính ngắn hạn ở mức 8.480 tỷ đồng.

Công ty TNHH Kiểm toán An Việt cũng nêu ý kiến về vấn đề nợ của doanh nghiệp. Đơn vị này cho biết, tại ngày 31/12/2023, nợ ngắn hạn của Vicem vượt quá tài sản ngắn hạn là 5.197 tỷ đồng (tại ngày 1/1/2023 là 5.031 tỷ đồng), thể hiện các khó khăn về tài chính và khó khăn trong việc thanh toán các khoản nợ đến hạn trả tại một số công ty con của tổng công ty.

Trong đó, một số công ty con thuộc diện giám sát theo các quyết định của Hội đồng thành viên Vicem, bao gồm: Vicem Tam Điệp, Vicem Sông Thao và Xi măng Hạ Long.

Các công ty nêu trên có số dư lỗ lũy kế trong nhiều năm và nợ phải trả ngắn hạn vượt quá tài sản ngắn hạn tại thời điểm 31/12/2023 là 6.513 tỷ đồng (tại ngày 1/1/2023 là 6.129 tỷ đồng).

Theo đó, việc cải thiện tình hình tài chính và khả năng hoạt động liên tục của các công ty này phụ thuộc vào việc thanh toán các khoản nợ đến hạn trả. Vicem vẫn tiếp tục xem xét hỗ trợ, gia hạn nợ vay; đồng thời chỉ đạo các công ty con này xây dựng kế hoạch kinh doanh phù hợp và kế hoạch cân đối nguồn trả nợ trong năm tài chính tiếp theo.

Báo cáo tài chính cho thấy nợ ngắn hạn của Vicem đã vượt quá tài sản ngắn hạn từ các năm trước không chỉ trong năm 2023.

Phần lớn khoản nợ phải trả ngắn hạn của Vicem là các khoản vay ngắn hạn ngân hàng và vay dài hạn đến hạn trả ngân hàng của các công ty con. Ví dụ, dư nợ vay ngắn hạn tại các ngân hàng tại ngày 31/12/2023 của Vicem Hà Tiên là 1.578 tỷ đồng, Vicem Tam Điệp là 340 tỷ đồng, Vicem Hoàng Thạch là 359 tỷ đồng, Vicem Bút Sơn là 950 tỷ đồng, Vicem Hạ Long là 581 tỷ đồng.

Đặc biệt, Vicem Hạ Long có khoản vay quá hạn thanh toán Tổng Công ty Sông Đà 953 tỷ đồng, Ngân hàng phát triển Việt Nam chi nhánh NPPT KV Đông Bắc là 533 tỷ đồng, Ngân hàng phát triển châu Á là 52 tỷ đồng, quỹ tích lũy Bộ Tài chính là 987 tỷ đồng, Ngân hàng Đầu tư Bắc Âu là 325 tỷ đồng tại ngày 31/12/2023.

Các khoản vay quá hạn thanh toán của Vicem Hạ Long cũng được công ty kiểm toán đưa ra ý kiến trong báo cáo tài chính hợp nhất đã kiểm toán.

Cụ thể, Xi măng Hạ Long không ghi nhận kết quả hoạt động kinh doanh các khoản chi phí lãi vay của các khoản vay từ Tổng Công ty Sông Đà kể từ ngày 1/1/2016 do doanh nghiệp đang căn cứ theo Tờ trình số 89/2015 của Bộ Xây dựng trình Thủ tướng Chính phủ xem xét phê duyệt phương án tái cơ cấu nợ vay Dự án Xi măng Hạ Long.

Ngày 21/6/2016, Vicem có văn bản gửi Tổng công ty Sông Đà đề nghị điều chỉnh lại hợp đồng vay liên quan tới thời hạn trả nợ bao gồm: Không trả nợ gốc năm 2016, từ năm 2017 sẽ trả nợ gốc trong vòng 10 năm, lãi suất của khoản vay trong toàn bộ thời gian trả nợ gốc là 0%/năm.

Ngày 22/12/2017, Tổng Công ty Sông Đà có công văn gửi Bộ Xây dựng, theo đó sẽ thực hiện cơ cấu khoản nợ vay khi có phê duyệt của các cơ quan có thẩm quyền. Đến thời điểm lập báo cáo tài chính Vicem và Xi măng Hạ Long chưa nhận được văn bản trả lời chính thức của Tổng Công ty Sông Đà về việc Xi măng Hạ Long không phải trả các khoản lãi vay, lãi phạt liên quan đến khoản vay này.

Các năm trước đó, công ty kiểm toán cũng nêu ý kiến ngoại trừ về việc Xi măng Hạ Long ghi giảm trừ chi phí tài chính đối với các khoản phạt chậm trả phí bảo lãnh, phạt chậm trả gốc vay và lãi của khoản vay dù thời điểm lập báo cáo tài chính, công ty con của Vicem vẫn đang trong quá trình phối hợp với các cơ quan quản lý Nhà nước về phương án tái cơ cấu nợ dự án xi măng Hạ Long.