Tương lai hàng không giá rẻ trên những tuyến bay đường dài

Thật đáng ngạc nhiên là những chuyến bay đầu tiên của hàng không giá rẻ lại không phải là ở những chặng ngắn và trung bình mà lại là một tuyến đường dài.

Hãng hàng không Laker Skytrain do Sir Freddie thành lập vào tháng 9 năm 1977 là nỗ lực đầu tiên cung cấp dịch vụ vận tải hàng không giá rẻ trên chặng London-New York có tuyến bay với giá 59 bảng mỗi chiều. Có lẽ có thể coi Sir Freddie Laker là cha đẻ của hàng không giá rẻ.

Dịch vụ này lập tức thu hút được đông đảo khác hàng và nhiều kẻ muốn nhảy vào thị trường mới này. Nhiều hãng hàng không khác cũng bắt đầu giảm giá bằng cách cắt giảm thấp hơn nữa các dịch vụ phụ nhằm cung cấp dịch vụ vận tải với giá giảm tối đa.

Không giấu diếm ý muốn chinh phục thế giới, Sir Freddie mua thêm mười chiếc Airbus A300 và gây sốc với việc mở tuyến bay nối liền ba mươi lăm thành phố ở Châu Âu. Trước khi phá sản vào năm 1982, ông này vẫn còn kịp giới thiệu tuyến bay Globetrain với đường bay vòng quanh thế giới và là một bảo đảm cho tính cạnh tranh trong phần trọng yếu này của hệ thống vận chuyển hàng không thế giới.

Có thể một trong những sai lầm của Sir Freddie là đã mở thêm nhiều dịch vụ có tính phí phụ trội trong quá trình phát triển nhằm tăng thêm lợi nhuận. và làm cho hình ảnh của mình trở nên phức tạp hơn trong mắt người tiêu dùng, như Business Week nhận xét. Những dịch vụ mới của Laker Airways đã tăng thêm chi phí vận chuyển và hủy hoại mất tính đơn giản vốn có của ý tưởng về một loại “xe lửa hàng không” ban đầu.

Cũng còn một nguyên nhân khác nữa. Một quyết định của tòa án sau đó đã được những hãng hàng không truyền thống viện dẫn về việc gây áp lực giá bất hợp pháp để đẩy Laker ra khỏi thị trường. Tuy nhiên, Laker, người đã được phong tước hiệp sĩ vào năm 1978, đã trở thành biểu tượng của tự do kinh doanh.

Quay lại với những tuyến bay đường dài

Chính xác đã 25 năm đã trôi qua kể từ chuyến bay cuối cùng của hãng hàng không giá rẻ Skytrain với những chuyến bay vượt đại dương. Sau đó, các hãng vận tải giá rẻ đã chiếm thị phần lớn trên miếng bánh thị trường vận tải tầm trung và ngắn ở Mỹ, châu Âu và ngày càng gia tăng ở châu Á.

Nhưng một vài hãng trong số đó vẫn muốn chấp nhận thách thức để đi thực hiện công việc Laker đã làm: thiết lập các tuyến bay giá rẻ cho vận tải đường dài.

Hiện tại một nhóm các hãng hàng không giá rẻ mới, nhiều hãng trong số đó là của châu Á, đang nhằm đến thị trường vận tải đường dài - với những chuyến bay kéo dài từ 6 giờ đồng hồ trở lên.

Oasis Hong Kong Airlines đã khởi động một dịch vụ  đi lại hàng ngày giữa Hồng Kông và London vào tháng 10 và đang đặt kế hoạch để xây dựng tuyến đường bay đến Mỹ vào mùa hè này. Giá thấp nhất của Oasis có thể xuống tới 75 bảng (145 đôla) cho một chiều bay hạng bình thường và 470 bảng cho hạng thương gia.

Các tuyến bay giá rẻ cũng đang được mở rộng từ Canada đến Anh và Pháp. Air Asia X, một chi nhánh của một hãng vận tải giá rẻ thành công của Malaysia, đã thiết lập các dịch vụ cắt giảm giá đến châu Âu và một vài khu vực tại châu Á vào tháng Bảy vừa rồi.

Một phần của công thức cắt giảm này đã quen thuộc: bay trên các loại máy bay có thể giảm giá thành duy tu bảo dưỡng, hạ cánh tại những sân bay hạng hai, tận dụng các dịch vụ thuê ngoài (outsourcing) .v.v..

Nhưng việc áp mô hình giá rẻ sang thị trường vận tải đường dài sẽ vấp phải nhiều khó khăn. Các hãng hàng không truyền thống đã có nhiều năm hoạt động, việc giảm phạm vi hoạt động của họ là rất khó. Những quy định về các chuyến bay đêm và lịch nghỉ ngơi cho phi hành đoàn cũng kéo dãn khoảng thời gian chết. Và những hành khách phải thực hiện một chuyến bay kéo dài 12 tiếng cũng ít khi muốn tiết kiệm chi phí cho đồ ăn và chỗ duỗi chân.

Để thiết lập một mạng lưới vận tải đường dài cũng sẽ phải đối mặt với những cuộc đàm phán mệt mỏi với các cơ quan quản lý hàng không tại nhiều nước. Những chuyến bay đầu tiên của Oasis đã bị hủy bỏ do không được phép bay qua không phận Nga. Hầu hết các lộ trình vận tải đường dài vẫn dựa vào việc vận tải nối tiếp để lấp đầy các ghế.

Theo tiến sĩ Nigel Dennis, Đại học Westminster, phân tích, giá tốt nhất mà các hãng hàng không giá rẻ có thể hy vọng với dịch vụ vận chuyển đường dài tiết kiệm mọi chi phí là giảm 20% giá vé.

“Chúng ta đang vận hành một lượng lớn các dịch vụ tiết kiệm chi phí và hành khách không muốn trả thêm tiền”, Stephen Miller, giám đốc điều hành của Oasis đồng ý với nhận định trên. Câu trả lời của ông là liên kết cách tiếp cận giá rẻ với việc tập trung liên tục vào những hoạt động có chi phí biên cao bị phình ra để cắt giảm. Hoạt động của dịch vụ cho hạng thương gia của Oasis chiếm một phần năm số ghế và 60% tổng thu nhập.

Các hãng hàng không khác đã tách hành khách hạng thường ra khỏi chiến lược của họ trong vận tải đường dài.  Silverjet, MAXjet, Eos Airlines và L'Avion, tất cả hiện đang tiến vào thị trường vận tải vượt đại dương, đã lấp đầy máy bay của họ với các ghế hạng thương gia, với mức giá họ đưa ra thấp hơn các đối thủ có mặt trước.

Với các hãng vận tải lớn kinh doanh theo kiểu truyền thống, những kẻ tham gia thị trường mới không phải là mối đe doạ ngay trước mắt. Hầu hết những hành khách hạng thương gia tiềm năng sẽ rất miễn cưỡng khi phải từ bỏ những sân bay quen thuộc để đến những sân bay khuất nẻo hay từ bỏ những tiện nghi được phục vụ trong suốt chuyến bay.

Nhưng những chiến lược khác biệt để hình thành dịch vụ vận tải đường dài với giá rẻ hơn cũng mang lại những cảnh báo thúc đẩy nỗ lực cắt giảm giá thành của những hãng vận tải lớn. Laker chắc sẽ hài lòng với điều này.

Trương Trí Vĩnh
(Tổng hợp)