Trung Quốc bất ngờ tăng nhập khẩu thép, Việt Nam hưởng lợi

Tờ Nikkei dẫn nguồn Hải quan Trung Quốc cho biết, nhập khẩu thép của Trung Quốc trong năm 2020 tăng 150% đạt 38,56 triệu tấn, khi các ngành sản xuất của Trung Quốc hồi phục mạnh mẽ sau đại dịch.

Theo Nikkei, là một trong những nhà sản xuất thép lớn nhất thế giới, thời gian qua Trung Quốc đã nỗ lực giảm công suất sản xuất thép nhằm hạn chế tình trạng dư thừa nguồn cung toàn cầu. Tuy nhiên, gần đây nước này lại tăng cường nhập khẩu thép khiến cho nỗi lo dư cung vẫn tồn tại và tạo sức ép lên thị trường thép quốc tế.

Hiện nay, các nhà sản xuất thép trên khắp châu Á đang hưởng lợi từ sự gia tăng nhu cầu nhập khẩu thép của Trung Quốc. Tập đoàn Hòa Phát của Việt Nam ghi nhận lợi nhuận ròng tăng 80% trong năm 2020 lên 13,5 nghìn tỷ đồng (tương đương 587 triệu USD) nhờ sản lượng xuất khẩu tăng gấp đôi. Công ty này cho biết, hầu hết các đơn hàng đều xuất sang Trung Quốc.

Lâu nay, các nhà sản xuất thép Việt Nam đều chịu sự cạnh tranh của nguồn thép giá rẻ Trung Quốc. Nhưng xu hướng này đã thay đổi kể từ năm ngoái khi sản lượng thép mà Trung Quốc nhập từ Việt Nam tăng gấp 9 lần lên 3,35 triệu tấn.

Giám đốc điều hành của một công ty thép tại Việt Nam cho rằng: "Việc dư thừa nguồn cung ở Trung Quốc dường như đã cách đây lâu lắm rồi".

Xuất khẩu thép của Ấn Độ sang Trung Quốc cũng đã tăng gấp 15 lần so với năm ngoái, lên 5,08 triệu tấn. Công ty thép Ấn Độ Tata Steel đã ghi nhận lợi nhuận ròng trong quý 4/2020 là 39,8 tỷ rupee (tương đương 540 triệu USD), tăng đáng kể so với khoản lỗ 11,6 tỷ rupee một năm trước đó. Nhờ xuất khẩu, công ty này không những vượt qua được giai đoạn suy thoái tồi tệ nhất do đại dịch Covid-19 gây ra mà còn đưa Tata Steel tăng lợi nhuận quý thứ hai liên tiếp.

Các nhà sản xuất thép Nhật Bản cũng nhanh chóng nắm bắt thời cơ này. Tháng 7 năm ngoái, sau một thập kỷ gián đoạn, nhà sản xuất thép Tokyo Steel cũng đã nối lại xuất khẩu sang Trung Quốc.

"Các nhà chế biến thép nhỏ hơn ở Trung Quốc cũng đang mua nhiều loại thép bán thành phẩm hơn" - Kiyoshi Imamura - Giám đốc điều hành của Tokyo Steel cho biết.

"Nhu cầu về thép thành phẩm cũng sẽ tiếp tục tăng cao trong năm 2021" - một chuyên gia trong ngành cho biết.

Các nhà sản xuất thép lớn của Trung Quốc như Tập đoàn Baowu Steel đã cắt giảm sản lượng kể từ mùa xuân năm ngoái, khi dự đoán nhu cầu sẽ giảm mạnh do đại dịch. Tuy nhiên, các biện pháp kích thích kinh tế của chính phủ Trung Quốc đã thúc đẩy nhu cầu thép tăng mạnh khiến các nhà sản xuất trong nước không đáp ứng kịp.

Từ tháng 6 đến tháng 9/2020, Trung Quốc đã nhập khẩu thép nhiều hơn xuất khẩu. Trong khi đó, công suất sản xuất thép trên toàn Trung Quốc cũng đã giảm mạnh.

Theo chính phủ nước này, trong giai đoạn 2016-2018, công suất sản xuất thép trên toàn Trung Quốc đã giảm 150 triệu tấn, tương đương hơn 10% so với thời điểm cuối năm 2015.

Hầu hết các loại thép Trung Quốc nhập khẩu trong năm 2020 là các sản phẩm thép giá rẻ dùng cho xây dựng và các mục đích khác. Giá nhập khẩu trung bình cũng giảm 35% so với năm trước đó, còn 630 USD/tấn, thấp hơn đáng kể so với mức giá xuất khẩu trung bình là 791 USD/tấn.

Theo Nikkei, xu hướng này cho thấy các nhà sản xuất thép Trung Quốc đang tập trung nhiều hơn vào các sản phẩm chuyên biệt, có giá trị gia tăng cao, được dùng trong chế tạo ô tô và phụ thuộc vào nguồn cung nước ngoài đối với các mặt hàng thép phổ thông.

Trung Quốc đóng vai trò lớn trong thị trường thép toàn cầu, do đó, bất kỳ sự thay đổi nhỏ nào từ nước này cũng có thể tác động đến thị trường toàn cầu. Theo Hiệp hội Thép Thế giới, năm 2020, tổng nhu cầu thép của Trung Quốc là 980 triệu tấn, gấp 10 lần so với nhu cầu thép của Ấn Độ - cũng là một nước tiêu thụ thép lớn.

Nhu cầu thép trong nước gia tăng cũng khiến cho các nhà sản xuất thép Trung Quốc mở rộng đầu tư sản xuất sang các nước láng giềng. Trung Quốc có xu hướng nhập khẩu thép nhiều từ các nhà máy mà họ xây dựng ở các nước Đông Nam Á.

Tháng 3 năm ngoái, Tập đoàn Tsingshan - nhà sản xuất thép không gỉ lớn nhất thế giới - đã mua một lò cao luyện thép tại Indonesia.

Theo Liên đoàn Sắt thép Nhật Bản, các nhà sản xuất thép Trung Quốc cũng có kế hoạch xây dựng một nhà máy sản xuất thép có công suất 30 triệu tấn/năm ở Đông Nam Á.

Việc đầu tư vào Đông Nam Á một phần nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng trong khu vực, một phần là do những quy định chặt chẽ tại Trung Quốc nhằm ngăn chặn tình trạng dư thừa nguồn cung.

Bắc Kinh cho rằng, công suất sản xuất thép ở Trung Quốc vẫn dư thừa bất chấp nhu cầu tăng lên gần đây. Do đó, nước này vẫn tiếp tục yêu cầu các nhà máy sản xuất cũ đóng cửa hoặc thu hẹp sản xuất. Chính phủ nước này yêu cầu các nhà sản xuất thép phải cắt giảm công suất xuống 25-50% khi cải tạo các lò luyện cũ.

Hiệp hội Sắt Thép Trung Quốc cho rằng, nhu cầu thép cho hạ tầng sẽ tăng mạnh và đạt đỉnh vào năm 2023. Tuy nhiên, chưa rõ xu hướng nhập khẩu thép của Trung Quốc sẽ kéo dài bao lâu.

Nếu nhu cầu giảm xuống, nguy cơ "các sản phẩm thép dư thừa sẽ tràn sang các thị trường khác một lần nữa và tình trạng dư cung sẽ trở lại" - Atsushi Yamaguchi của SMBC Nikko Securities nhận định.

Nikkei cho rằng, các công ty sản xuất thép lớn của Nhật Bản bao gồm Nippon Steel có thể sẽ phải đối mặt với sự cạnh tranh lớn hơn từ Trung Quốc khi họ muốn mở rộng sản xuất ở Đông Nam Á.