Thứ trưởng Bộ KH&ĐT: Doanh nghiệp Nhà nước đang chậm chuyển mình

Tại tọa đàm "Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp: Nhìn lại và hướng tới" do Báo Đầu tư tổ chức vào sáng 26/9, ông Đỗ Thành Trung - Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT)- nhấn mạnh dù doanh nghiệp Nhà nước (DNNN) chỉ chiếm một tỷ lệ nhỏ trong nền kinh tế nhưng lại nắm giữ nhiều nguồn lực quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Ngoài các kết quả tích cực đã đạt được, Thứ trưởng Đỗ Thành Trung cho rằng hoạt động sản xuất kinh doanh của DNNN, đặc biệt là hoạt động đầu tư trong thời gian qua còn một số tồn tại, hạn chế.

Chưa tương xứng với khối tổng tài sản hơn 3,7 triệu tỷ đồng

Theo Thứ trưởng Đỗ Thành Trung, các DNNN đang chậm chuyển mình trong thời đại, bối cảnh mới; vai trò dẫn dắt, tạo động lực, mở đường, thúc đẩy các thành phần kinh tế khác chưa được phát huy rõ nét.

Thứ hai, nhìn chung DNNN có hiệu quả hoạt động tốt nhưng chưa tương xứng với nguồn lực nắm giữ, đặc biệt là khối tổng tài sản lên tới hơn 3,7 triệu tỷ đồng của đất nước.

Thứ ba, hoạt động đầu tư chưa được như kỳ vọng. Việc đầu tư nâng cao năng lực đổi mới sáng tạo còn hạn chế, đặc biệt trong các ngành có khả năng dẫn dắt chuyển đổi cơ cấu kinh tế như các công nghệ lõi, công nghệ số; các ngành năng lượng mới, năng lượng sạch; các ngành chứa đựng giá trị khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo cao...

Thứ tư, khả năng cạnh tranh, đặc biệt cạnh tranh quốc tế của DNNN còn hạn chế. Các DNNN mới chỉ chiếm lĩnh được thị trường trong nước nhưng chưa có khả năng cạnh tranh và vươn ra thị trường quốc tế.

"DNNN cần làm những việc lớn, việc khó, việc mới để tạo lực cho phát triển kinh tế, nhường dư địa phát triển cho doanh nghiệp tư nhân ở những lĩnh vực khác. Các lĩnh vực như điện gió ngoài khơi, hydrogen xanh hay công nghiệp bán dẫn… là những lĩnh vực đòi hỏi sự tham gia của các DNNN, đặc biệt là doanh nghiệp có quy mô lớn", Thứ trưởng đề nghị.

Thứ trưởng cũng cho rằng cần thiết để đánh giá lại vị thế, vai trò của DNNN, từ đó làm rõ mục tiêu sắp xếp, cải cách khu vực này phù hợp với tình hình thực tế của Việt Nam; xác định rõ những ngành, lĩnh vực ưu tiên đầu tư của DNNN trong giai đoạn tới; phát triển các doanh nghiệp quy mô lớn thực hiện vai trò tiên phong, dẫn dắt trong bối cảnh mới với phương châm "lấy nội lực là cơ bản, chiến lược, lâu dài, quyết định, ngoại lực là quan trọng và đột phá".

Còn 4 dự án yếu kém phải trình Thủ tướng phương án xử lý

Phát biểu tại tọa đàm, Vụ trưởng Vụ Tổng hợp, Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp Phạm Văn Sơn cho biết, Ủy ban được giao làm đại diện chủ sở hữu đối với 19 tập đoàn, tổng công ty hoạt động sản xuất, kinh doanh trong 16 ngành kinh tế - kỹ thuật.

Nếu so với năm 2018 (thời điểm bắt đầu chuyển về Ủy ban), tổng vốn chủ sở hữu hợp nhất của các doanh nghiệp tăng từ 1,05 triệu tỷ đồng lên 1,54 triệu tỷ đồng; tổng tài sản hợp nhất tăng từ 2,36 triệu tỷ đồng lên 2,49 triệu tỷ đồng (chiếm tỷ lệ khoảng 63% tổng vốn chủ sở hữu và 65% tổng tài sản của DNNN trong cả nước).

Các chỉ tiêu sản xuất kinh doanh đạt được hàng năm có sự tăng trưởng. Năm 2022, tổng doanh thu hợp nhất đạt 1,87 triệu tỷ đồng (năm 2021 đạt 1,38 triệu tỷ đồng), tổng lợi nhuận trước thuế hợp nhất đạt 103.310 tỷ đồng (năm 2021 đạt 102.652 tỷ đồng), tổng giá trị nộp ngân sách Nhà nước hợp nhất đạt 227.990 tỷ đồng (năm 2021 đạt 217.781 tỷ đồng).

Về tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh, ông Nguyễn Đức Trung - Phó cục trưởng Cục Phát triển doanh nghiệp (Bộ KH&ĐT) - thông tin đến hết ngày 30/6, tổng doanh thu của các DNNN trên cả nước đạt gần 690.000 tỷ đồng, đạt 50% kế hoạch năm 2023.

Trong khi đó, lãi phát sinh trước thuế là 67.400 tỷ đồng, đạt 63% so với kế hoạch năm 2023. Tổng lỗ phát sinh của cả khu vực DNNN là 33.639 tỷ đồng. Tổng thuế và các khoản phát sinh nộp ngân sách Nhà nước là 67.233 tỷ đồng, đạt 56% so với kế hoạch năm 2023.

Ước cả năm 2023, tổng doanh thu của toàn khu vực DNNN đạt hơn 1,4 triệu tỷ đồng, tăng 4% so với kế hoạch đề ra. Tổng lãi phát sinh trước thuế ước đạt hơn 117,3 triệu tỷ đồng, tăng 9%. Tổng thuế và các khoản phát sinh nộp ngân sách Nhà nước ước đạt gần 129.000 tỷ đồng, tăng 7%. Ước tính năm 2023, các doanh nghiệp phát sinh lỗ khoảng 41.666 tỷ đồng. 

Sau 5 năm chuyển về Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp, 19 tập đoàn, tổng công ty đã phê duyệt/triển khai thực hiện/hoàn thành đầu tư 185 dự án nhóm A, 455 dự án nhóm B. Ủy ban đã chỉ đạo, phối hợp với các tập đoàn, tổng công ty thực hiện kế hoạch đầu tư phát triển với tổng giá trị đầu tư ước đạt 769.969 tỷ đồng.

Đến nay, Ủy ban đã báo cáo, đề xuất và được cấp có thẩm quyền đồng ý phương án xử lý đối với 8/12 dự án, giao doanh nghiệp chịu trách nhiệm thực hiện. Còn lại 4 dự án chậm tiến độ, kém hiệu quả còn lại, Ủy ban đã trình Thủ tướng phương án xử lý.

Cụ thể, dự án Công ty TNHH MTV Công nghiệp tàu thủy Dung Quất - DQS đã trình Thủ tướng phương án xử lý ngày 28/8; dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 Nhà máy Gang Thép Thái Nguyên - Tisco 2 và dự án khai thác tuyển quặng sắt mỏ Quý Xa, Nhà máy Gang thép Lào Cai và Công ty TNHH Khoáng sản và Luyện kim Việt Trung - VTM đã trình ngày 15/9.