Thị trường điện: Bao giờ?

Mở dần… cổ phần khép kín

Với 4 trên 6 công ty điện lực đã hoàn thành quá trình CPH, chính thức lên “sàn” cho thấy, Bộ Công nghiệp và Tổng công ty điện lực VN (EVN) đã mạnh tay, dứt khoát trong xử lý những vướng mắc về thẩm định giá trị tài sản DN ngành điện lâu nay đang là cản trở lớn tiến độ CPH.

Cả 3 công ty: Vĩnh Sơn-Sông Hinh, nhiệt điện Phả Lại, thủy điện Thác Bà đều quyết định chọn phương thức bán cổ phần là đấu giá công khai tại các Trung tâm giao dịch chứng khoán Hà Nội, TPHCM.

Giá khởi điểm bán ra bên ngoài: 10.200 đồng/cổ phần của công ty Nhiệt điện Phả Lại; 10.800 đồng/cổ phần của công ty thủy điện Thác Bà.

Theo đánh giá của các chuyên gia, đây là mức giá mềm để bất cứ ai quan tâm, muốn góp vốn kinh doanh bằng mua cổ phiếu vào ngành lâu nay được coi là độc quyền nhất cũng có thể thực hiện được ý định của mình.

Về Thác Bà, thấy rõ sự "lột xác" đầy khó khăn, nhưng cũng rất sòng phẳng để tiến đến CPH có lợi cho đất nước. Sau rất nhiều lần xác định giá trị DN kéo dài không thống nhất được, cuối cùng Thủy điện Thác Bà cũng được thẩm định có giá trị 635 tỷ đồng.

Trong khi chuẩn bị CPH, nhiều tổ máy đã xuống cấp, nguồn vốn lưu động gặp khó khăn, công ty đã được EVN đứng ra ký hợp đồng với các tổ chức nước ngoài về đại tu phục hồi các tổ máy với số vốn hàng triệu USD. Sự thuận lợi này rất dễ dẫn đến cổ phần khép kín, bởi khi công ty được đầu tư đại tu nhiều cũng đồng nghĩa DN sẽ làm ăn có lãi, lợi nhuận hứa hẹn sẽ cao...

Tuy nhiên, Giám đốc công ty thủy điện Thác Bà- Đại Ngọc Giang khẳng định: "Tháng 12/2005 cổ phần của công ty sẽ bán ra bên ngoài chiếm 24,23% vốn điều lệ (153,86 tỷ đồng). Tương lai không xa, chúng tôi sẽ bán nhiều hơn nữa, không "chơi" khép kín dù biết tự hạch toán độc lập, mở cửa cổ phần là phải tính đến cổ tức hấp dẫn để thu hút thêm vốn kinh doanh, tăng hiệu quả".

Theo EVN, đến nay, ngành điện mới CPH được 40 DN. CPH để đưa lên "sàn" được EVN coi là một trong những giải pháp hình thành thị trường điện lực tích cực, nhờ đó các công ty huy động được nguồn vốn của xã hội vào sản xuất.

Trong 2 phiên bán đấu giá cổ phần của công ty thủy điện Vĩnh Sơn-Sông Hinh và Điện lực Khánh Hòa tại Trung tâm giao dịch chứng khoán Hà Nội, tổng số tiền thu được lên đến 490,52 tỷ đồng, cao hơn 31,808 tỷ đồng so với mệnh giá.

EVN đánh giá đây là thành công của quá trình CPH của EVN, đồng thời đóng góp quan trọng cho sự phát triển của thị trường chứng khoán VN, bởi khối lượng giao dịch cổ phiếu của 2 công ty điện lực này thường chiếm khoảng trên 90% tổng khối lượng giao dịch cổ phiếu tại Trung tâm giao dịch chứng khoán Hà Nội.

Khi công ty thủy điện Thác Bà và công ty nhiệt điện Phả Lại lên sàn, chắc chắn một "tiểu thị trường" điện lực sẽ sôi động hơn rất nhiều tại các "sàn" giao dịch cổ phiếu.

Có sớm hình thành thị trường điện lực?

Theo bà Bùi Thị Hằng Nga - Chuyên viên ban đổi mới DN của EVN, CPH là bước đi quan trọng để hình thành thị trường điện lực. Hiện EVN đã đặt ra lộ trình xây dựng thị trường điện lực với 3 giai đoạn.

Đó là Phát triển cạnh tranh trong khâu phát điện (cạnh tranh giữa các nhà máy); Cho cạnh tranh một phần bán buôn (các đơn vị mua điện lớn có thể chọn DN cung cấp điện riêng cho mình); Phát triển tối ưu thị trường phân phối và tất cả các khách hàng có thể mua trực tiếp từ các lưới điện khác nhau và tự do lựa chọn khách hàng cung cấp điện.

Theo các chuyên gia kinh tế, đây là lộ trình rất dài hơi mà phải mất rất nhiều thời gian nữa ở Việt Nam mới thực hiện được và quá trình CPH đưa lên sàn giao dịch 6 DN ngành điện cũng mới chỉ tạo tín hiệu hình thành thị trường điện lực giai đoạn đầu.

Nhiều người còn cho rằng, các DN của EVN vẫn còn e ngại với CPH, chỉ cho phép bán cổ phần lên "sàn" 30% là quá ít, chưa thật sự tạo được động lực mạnh để hình thành nhanh chóng được thị trường.

Thị trường điện lực hình thành sẽ tác động trực tiếp đến giá thành bán điện, sự tự do tìm bạn hàng cung cấp điện của người tiêu dùng.  Điều này cũng đồng nghĩa, người dân đang rất nóng lòng chờ đợi sự ra đời của thị trường điện lực lành mạnh.

Theo Tiền phong