Sự bế tắc của dòng tiền và "bất bình thường" của nền kinh tế

Theo đánh giá của nhóm nghiên cứu thuộc Trung tâm Thông tin và Dự báo kinh tế - xã hội quốc gia (NCEIF) công bố tại Hội thảo Kinh tế Việt Nam năm 2013 và triển vọng phát triển năm 2013, những chính sách về tín dụng trong thời gian vừa rồi tỏ ra ít tác dụng.

Tốc độ tăng tín dụng trong 6 tháng cuối năm có cải thiện so với 6 tháng đầu năm, nhưng mức tăng chưa được như mong đợi. Tăng trưởng tín dụng năm 2012 ước khoảng 5%, là mức quá thấp so với yêu cầu của doanh nghiệp.

Nhóm chuyên gia cho rằng, việc tăng tốc độ tăng trưởng tín dụng nhằm giải quyết ách tắc trong những tháng đầu năm, giúp doanh nghiệp tiếp cận được vốn, đẩy mạnh sản xuất được coi là một trong những điều hành quan trọng trong 6 tháng cuối năm.

Tuy vậy, tốc độ tăng tín dụng là hạn chế, "nghịch lý" này xảy ra với nền kinh tế Việt Nam đang khát vốn và cho thấy thực trạng đáng lo khác đang hình thành từ sự mất cân bằng giữa lãi suất huy động và cho vay, rủi ro lãi suất, bất an đến từ việc tín dụng tăng thấp nhưng huy động vẫn tăng đang ngày càng hiện hữu.


Giữa bối cảnh lạm phát được được kiềm chế ở mức thấp, biện pháp tháo gỡ thông qua hạ lãi suất đã được thực hiện và vẫn đang tiếp tục xem xét. Tuy nhiên, vốn đi ra nền kinh tế vẫn gặp phải trở ngại nợ xấu. Trong khi, nợ xấu lại liên quan dích dắc đến nhiều vấn đề khác, trong đó có bất động sản.

Thống kê cho thấy, nợ xấu của toàn hệ thống tính đến thời điểm cuối tháng 10/2012 vẫn chiếm vào khoảng từ 8,8%-10% trên tổng dư nợ. Trong số này, 84% nợ xấu là có tài sản đảm bảo và hiện tại các tổ chức tín dụng cũng đã trích lập được dự phòng rủi ro lên tới 70.000 tỷ đồng.

Các khoản nợ xấu chủ yếu có tài sản đảm bảo là bất động sản lên tới 40 nghìn tỷ đồng. Việc nợ xấu tăng cao trong hệ thống ngân hàng do nhiều nguyên nhân, nhưng có nguyên nhân lớn từ việc định giá tài sản đảm bảo cao hơn giá trị thực.

Trong quá trình này, lại phát sinh mối nguy cơ lạm phát trở lại, chính vì vậy, nhiều tổ chức quốc tế gần đây liên tục khuyến nghị Chính phủ nên thận trọng khi hạ lãi suất, nới lỏng chính sách quá nhanh. Do đó, việc giải quyết quan hệ trong tăng tín dụng và lạm phát, theo nhóm nghiên cứu "vẫn còn lúng túng".

Theo đó,  nới lỏng tiền tệ theo xu hướng chung của thế giới sẽ là một bài toán khó trong kiểm soát lạm phát ở Việt Nam khi thực tế, lạm phát tăng vọt trở lại trong tháng 8-9/2012 lúc động thái nới lỏng tiền tệ vừa chớm khởi động.

Trong khi đó, số doanh nghiệp giải thể vẫn tăng, khó khăn của doanh nghiệp chưa giảm nhiều, nhiều chính sách còn bị coi là đang gây khó khăn thêm cho doanh nghiệp hay đi ngược lại với biện pháp "giải cứu", chẳng hạn như tạo thêm thủ tục hành chính phiền hà, nhiều loại thuế phí; tăng giá một số đầu vào thiết yếu ..., một số biện pháp còn chưa đủ mạnh để "tháo gỡ" khó khăn hiện thời của doanh nghiệp (khoan thuế thay vì miễn thuế)...

Vì thế, so với mục tiêu đặt ra và yêu cầu cần “giải cứu” doanh nghiệp hiện nay, hiệu quả thực thi chính sách chưa đạt như kỳ vọng.

Trong những kiến nghị mà nhóm nghiên cứu đưa ra, NCEIF cho rằng, trong năm tới, Chính phủ cần thiết phải có giải pháp nhằm khắc phục tình trạng đình đốn sản xuất của các doanh nghiệp.

Các biện pháp này bao gồm thực hiện chính sách miễn giảm thuế, phí; hỗ trợ và thúc đẩy tiêu dùng nội địa, chú ý tập trung vào đối tượng thu nhập trung bình và thấp trong xã hội. Đồng thời, thực hiện các chính sách thu hút các nguồn vốn trong nước đưa vào sản xuất, thúc đẩy tăng trưởng.

Cùng với đó, một nhiệm vụ cần thiết là phá băng thị trường bất động sản nhằm giải quyết vấn đề nợ xấu, nhất là nợ xấu trong hệ thống ngân hàng. Theo NCEIF, việc tái cơ cấu ngân hàng cần được thực hiện triệt để và quyết liệt, không chỉ nhằm giải quyết một phần vấn đề nợ xấu trong hệ thống ngân hàng mà quan trọng hơn là làm lành mạnh hóa thị trường tín dụng, khơi thông nguồn vốn cho doanh nghiệp.