Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc sắp tới "hồi kết”?

Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình vẫn bày tỏ muốn được tiếp tục những dự án thuộc Sáng kiến Vành đai và Con đường bất chấp đại dịch đang có dấu hiệu quay trở lại. Tuy nhiên, các nước đối tác lại đang không mấy mặn mà với sáng kiến nghìn tỷ này của ông Bình khi đại dịch Covid-19 làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến kinh tế của họ.

Hiện giờ, mục tiêu của các nước, kể cả Trung Quốc đặt lên hàng đầu là cần phải hồi phục kinh tế.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Trung Quốc - Wang Yi vẫn cho thấy sự lạc quan của ông khi nhận định rằng tác động của căn bệnh chết người này đối với các dự án Vành đai và Con đường là “không đáng kể”.

Nhiều quốc gia yêu cầu Trung Quốc xóa nợ

Đến đầu tháng 1/2020, 2.951 dự án liên kết Vành đai và Con đường của Trung Quốc có trị giá 3,87 nghìn tỷ USD đã được lên kế hoạch hoặc đang được tiến hành trên toàn thế giới, theo Oxford Business Group.

Tuy nhiên, sau khi đại dịch ngày càng lan rộng, nhiều dự án thuộc Vành đai và Con đường với tham vọng rải vốn đầu tư hàng nghìn tỷ USD của Trung Quốc trên khắp châu Á, châu Phi và châu Âu đang rơi vào tình trạng trì trệ.

Tuần trước, Bắc Kinh đã buộc phải thừa nhận do Covid-19, khoảng 20% số dự án thuộc Vành đai và Con đường đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng, 30-40% bị ảnh hưởng một phần.

Nhiều quốc gia ở châu Phi và châu Á cho biết họ không thể tiếp tục thực hiện các dự án đầu tư bằng vốn của Trung Quốc.

Tại Nigeria, dự án đường sắt trị giá 1,5 tỷ USD rơi vào trì trệ vì ảnh hưởng của dịch bệnh. Nhiều dự án khác thuộc Vành đai Con đường ở Zambia, Zimbabwe, Algeria và Ai Cập cũng bị trì hoãn vô thời hạn do sự lây lan của Covid-19.

Các dự án bị đình trệ đương nhiên sẽ phải đối mặt với nguy cơ đội vốn. Trong khi đó, nhiều quốc gia đã vay hàng tỷ USD của Trung Quốc để xây cơ sở hạ tầng lại đang đề nghị Bắc Kinh giãn nợ hoặc xóa nợ.

Trong tình huống “khó xử”, Bắc Kinh đã hứa với các nước châu Phi rằng sẽ xóa các khoản vay không lãi suất trong năm nay. Tuy nhiên, điều này chẳng thấm là bao vì đa số các khoản nợ đối với các nước châu Phi đều có lãi suất.

Theo Đại học Johns Hopkins, tổng số tiền mà Trung Quốc đã cho các nước châu Phi vay vốn hiện lên đến 152 tỷ USD.

Các dự án thuộc Vành đai và Con đường ở một số nước châu Á bao gồm Malaysia, Bangladesh, Indonesia, Pakistan, Campuchia và Sri Lanka cũng rơi vào trì trệ. Pakistan đang “đứng ngồi không yên” khi hàng lang kinh tế trị giá 62 tỷ USD với Trung Quốc bị “đóng băng” do dịch bệnh.

Hoạt động kém hiệu quả của Sáng kiến Vành đai và Con đường cũng khiến các ngân hàng chính sách của Trung Quốc như China Exim Bank hay China Development Bank dè chừng hơn trong việc cấp vốn.

Giới quan sát cho rằng, trong bối cảnh thế giới đang chứng kiến giai đoạn bùng phát mới của dịch bệnh, các dự án thuộc Vành đai và Con đường sẽ tiếp tục bị gián đoạn. Nguyên nhân của điều này là do ảnh hưởng của suy thoái kinh tế toàn cầu khiến khả năng gánh nợ của các nước vay tiền từ Trung Quốc ngày càng giảm.

Bradley Parks, chuyên gia từ tổ chức nghiên cứu AidData (Mỹ), cho rằng, khi số ca mắc Covid-19 đang tăng như hiện nay, rất khó và nguy hiểm để các nước tiến hành xây dựng như trước dịch.

“Tôi cho rằng chúng ta sẽ chứng kiến sự trì trệ đáng kể trong việc triển khai các dự án thuộc Vành đai và Con đường, đặc biệt là khi các ngân hàng Trung Quốc không muốn tiền chảy ra ngoài thêm trong tình hình này”, ông Bradley nhận xét.

James Crabtree, giáo sư tại trường Chính sách công Lý Quang Diệu (Singapore) cho rằng, Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc “có thể đi tới hồi kết”.

“Không chỉ đối mặt với áp lực thi công khi các dự án bị đình trệ, Trung Quốc còn đang thiếu tiền để chi cho những cơ sở hạ tầng đắt đỏ ở châu Phi và các nơi khác. Các nước nghèo thì muốn xóa nợ còn người Trung Quốc thì không muốn tiền đổ ra nước ngoài thêm. Trung Quốc đang trong giai đoạn phục hồi kinh tế hậu dịch nên lẽ thường là ai cũng muốn tiền phải ưu tiên sử dụng cho nhu cầu trong nước”, ông James Crabtree nhận định.

Hương Vũ

Theo SCMP