Sa thải bộ trưởng dầu mỏ, Ả rập Xê út tìm cách "thoát ly" dầu khí

Trong nhiều năm qua, Bộ trưởng Dầu mỏ Ali al-Naimi chính là tiếng nói của ngành công nghiệp dầu mỏ Ả rập Saudi thông qua các chính sách và quyết định của ông. Ngay cả những lời nhận xét "không chủ đích" của Ali al-Naimi cũng có thể khiến giá dầu thế giới đi lên hoặc xuống.

Thế nhưng kể từ khi Bin Salman, 30 tuổi, con trai của vua Salman, được lựa chọn là Phó Vương cho Thái tử Mohammed bin Nayef, ngài bộ trưởng 80 tuổi đã sớm nhìn thấy quyền lực của mình bị che khuất bởi tân Phó Thái tử nổi tiếng với sự trẻ trung, hiện đại và có tầm nhìn khác xa so với quan điểm truyền thống này.

Vào tháng Tư, khi al-Naimi bị buộc phải quay lưng lại với thỏa thuận đóng băng giá dầu của Doha theo lệnh của Phó Thái tử, ông có lẽ đã nhận ra rằng thời gian của mình trên chiếc ghế bộ trưởng đã kết thúc.

Điều gì đến cũng đã đến, Ả rập Xê Út đã bất ngờ sa thải ông Ali al-Naimi và người kế nhiệm cho chức Bộ trưởng là ông Kalid al-Falih, Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Tập đoàn Dầu mỏ quốc gia Saudi Aramco và là một đồng minh thân cận của Phó Thái tử.

Động thái này cho thấy Phó Thái tử Salman đang có thay đổi trong chính sách quản lý dầu mỏ của Ả rập Xê Út, và rộng hơn là nền kinh tế của nước này.

Phó Thái tử Bin Salman từ lâu đã ấp ủ nhiều ý tưởng mang tính lịch sử nhằm giúp đất nước này tránh phụ thuộc vào nguồn thu nhập từ dầu mỏ trong thập kỷ tới. Mohammed bin Salman đang kêu gọi sử dụng một phần vốn sau IPO của Saudi Aramco để thiết lập quỹ thịnh vượng lớn nhất thế giới để đầu tư vào các lĩnh vực phi dầu mỏ.

Ông cũng đang triệt để tìm cách tăng thu nhập từ các nguồn khác ngoài dầu khí, đồng thời lần đầu tiên triển khai các loại thuế mới.

Tuy nhiên đối với các chính sách về dầu mỏ, việc Bộ trưởng al-Naimi bị sa thải có lẽ sẽ không mang đến nhiều thay đổi. Nếu có, nó sẽ chỉ khẳng định rằng Ả rập Xê Út vẫn sẽ tiếp tục đấu tranh cho thị phần dầu mỏ, đồng thời giữ sản lượng cao để cạnh tranh với các loại mặt hàng có chi phí sản xuất cao như dầu đá phiến ở Mỹ.

Mặc dù vậy, con đường hợp tác giữa Ả rập Xê Út và các quốc gia thành viên OPEC khác có thể sẽ không còn suôn sẻ như trước. Ông Ali al-Naimi từ khi còn là Bộ trưởng luôn tìm cách để cảm thông với các mối quan tâm đến từ OPEC liên quan tới giá dầu thấp, chấp nhận sự hợp tác cùng OPEC và các nhà sản xuất dầu mỏ ngoài OPEC, bao gồm cả Nga. Tuy nhiên, vị hoàng tử trẻ tuổi đang lựa chọn một con đường khó khăn hơn nhiều, đặc biệt là khi nhắc đến Iran.

Quan điểm của Bin Salman được cho là hiếu chiến hơn khi so sánh với Ali al-Naimi, và điều này có thể khiến cho thời kỳ giá dầu thấp bị kéo dài hơn nữa.

"Mohammed bin Salman đã thay đổi tất cả mọi thứ," Helima Croft, trưởng bộ phận chiến lược hàng hóa tại RBC Capital Markets cho biết. "Không hợp tác với OPEC cũng chẳng sao, vì anh ấy không cảm thấy gánh nặng kinh tế để bị buộc phải làm điều này."

Các chuyên gia kinh tế cho rằng Ả rập Xê Út vẫn sẽ tiếp tục sản xuất dầu mỏ với sản lượng cao, vì một tương lai vô định. Mới đây, Ả rập Xê Út cũng vừa quyết định sẽ bán dầu mỏ trên thị trường giao ngay (Spot market).

Nguyễn Nguyễn