Nợ công của Việt Nam tiếp tục gia tăng vì tăng trưởng thấp

Chỉ tiêu trả nợ 10 năm qua vẫn an toàn

Theo thống kê, danh sách các chủ nợ nước ngoài của Việt Nam, Nhật Bản vẫn đứng đầu (17%), tiếp sau là Ngân hàng thế giới (13%), Ngân hàng Phát triển châu Á (8%), còn lại là các chủ nợ khác.

Về kết quả huy động, sử dụng vốn vay và trả nợ của Chính phủ, báo cáo cho biết, tổng số vốn vay ODA và vay ưu đãi nước ngoài tính đến cuối năm 2011 đạt 71,7 tỷ USD, trong đó số vốn đã được ký kết (thông qua các hiệp định vay/thoả thuận viện trợ không hoàn lại) là 54,1 tỷ USD. Vốn ODA đã được giải ngân cho các chương trình, dự án là 33,41 tỷ USD.

Phát hành trái phiếu Chính phủ trong nước năm 2010 được 68.292 tỷ đồng, năm 2011 đạt 80.447 tỷ đồng và và dự kiến năm 2012 là 120.000 tỷ đồng.

Thời điểm kết thúc năm 2011, tổng số vốn cam kết vay thương mại nước ngoài là 4,08 tỷ USD, tổng số vốn đã rút là 3,06 tỷ USD, dư nợ là 2,9 tỷ USD.

68% dư nợ vốn vay nước ngoài của Chính phủ được đưa vào cân đối ngân sách, 32% cho vay lại các dự án đầu tư có khả năng thu hồi vốn, báo cáo phân tích.

Đối với phần vốn vay nước ngoài của Chính phủ, một phần được đưa vào cân đối ngân sách (chiếm 68% dư nợ vay nước ngoài của Chính phủ), một phần cho vay lại các dự án đầu tư có khả năng thu hồi vốn (chiếm 32%).

Tổng trị giá vay nước ngoài của Chính phủ đã giải ngân để cho vay lại tương đương 12,6 tỉ USD. Dư nợ các dự án cho vay lại của Chính phủ tương đương 10,3 tỉ USD, bằng 32% dư nợ nước ngoài của Chính phủ, và bằng 8,5% GDP.

Các khoản vay được tập trung vào một số ngành là điện, dầu khí, công nghiệp tàu thủy, cấp nước, nông nghiệp, đường cao tốc, hàng không, cảng biển, công nghiệp, xi măng, phát triển hạ tầng đô thị…

Báo cáo nêu nhận định: “Nhìn chung, các dự án vay lại vốn vay nước ngoài của Chính phủ hoạt động có hiệu quả thể hiện qua việc trả nợ đầy đủ, đúng hạn”.

Trong 580 dự án cho vay lại, số dự án có nợ quá hạn đến cuối năm 2011 là 55 dự án với số dư nợ gốc quá hạn chiếm 0,7% tổng dư nợ cho vay lại.

Nguyên nhân chủ yếu do các biến động của thị trường tiêu thụ sản phẩm, đặc biệt là đối với các dự án nông nghiệp, nông sản, tỷ giá ngoại tệ/VNĐ biến động mạnh theo hướng làm tăng dư nợ của các dự án vay lại bằng ngoại tệ...

Tuy nhiên, Chính phủ khẳng định, chỉ tiêu về trả nợ của Chính phủ so với thu ngân sách nhà nước trong 10 năm qua luôn nằm trong giới hạn an toàn (dưới 20% tổng thu ngân sách nhà nước).

Cơ quan lập báo cáo phân tích, vì nhu cầu vốn đầu tư cho các chương trình, dự án xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội ngày càng tăng, bên cạnh đó tăng trưởng kinh tế năm 2012 dự kiến chỉ đạt khoảng 5,2 - 5,7% (kế hoạch là 6,0 - 6,5%) nên xu hướng gia tăng về nợ công, nợ Chính phủ trong năm 2012 và các năm tiếp theo vẫn tiếp tục.

Chi phí vay nợ có xu hướng gia tăng, nhất là việc chuyển đổi các điều kiện vay áp dụng cho Việt Nam khi trở thành nước thu nhập trung bình. Trong cơ cấu danh mục nợ công hiện tại vẫn còn có một số rủi ro.

Nợ công đến năm 2015 không quá 65% GDP

Chính phủ cho biết, tính đến 31/12/2011, tổng số dư nợ công bằng 55,4% GDP, giảm 1,9% so với năm 2010. Trong đó, các khoản nợ trực tiếp của Chính phủ chiếm 78% và bằng 43,1% GDP. Nợ được Chính phủ bảo lãnh chiếm khoảng 21% và bằng 11,7% GDP. Nợ chính quyền địa phương chiếm khoảng 1,0% và bằng 0,5% GDP.

Cùng với xu hướng gia tăng về nợ công, nợ Chính phủ, chi phí vay nợ cũng có xu hướng gia tăng.

Theo định hướng của Chính phủ, nợ công (bao gồm nợ Chính phủ, nợ được Chính phủ bảo lãnh và nợ chính quyền địa phương) đến năm 2015 không quá 65% GDP, trong đó dư nợ chính phủ không quá 50% GDP và nợ nước ngoài của quốc gia không quá 50% GDP.

Nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ (không kể cho vay lại) so với tổng thu ngân sách nhà nước hàng năm không quá 25% và nghĩa vụ trả nợ nước ngoài của quốc gia hàng năm dưới 25% giá trị xuất khẩu hàng hoá và dịch vụ.

Bên cạnh đó, đảm bảo chỉ tiêu tỷ lệ dự trữ ngoại hối nhà nước so với tổng dư nợ nước ngoài ngắn hạn hàng năm trên 200%.

Chính phủ cũng cho biết sẽ chỉ xem xét cấp bảo lãnh vay trong nước đối với các dự án cấp bách, công trình trọng điểm quốc gia đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chủ trương cấp bảo lãnh vay trong nước.

Trước mắt chưa xem xét bảo lãnh phát hành trái phiếu quốc tế. Các doanh nghiệp hoặc ngân hàng thương mại nếu có nhu cầu thì chủ động phát hành trái phiếu quốc tế không có bảo lãnh chính phủ.

Sẽ thực hiện đầy đủ nghĩa vụ trả nợ, không để xảy ra tình trạng nợ quá hạn, làm ảnh hưởng đến các cam kết quốc tế, Chính phủ khẳng định.

P.Thảo