Người Việt mở tài khoản đạt kỷ lục, chứng khoán năm 2024 có gì?

VN-Index tăng hơn 12%

VN-Index đóng cửa phiên giao dịch cuối cùng của năm 2024 (31/12) tại 1.266,78 điểm, ghi nhận tăng 12,1% (tăng 136,85 điểm) so với cuối năm 2023. Mặc dù trong năm nay, chỉ số chính chưa thể về mốc 1.300 điểm như kỳ vọng song nhìn chung, hiệu suất bình quân của kênh đầu tư chứng khoán vẫn tốt hơn so với mặt bằng lãi suất tiết kiệm.  

Nhìn lại, đà tăng trưởng của thị trường chủ yếu dồn vào quý đầu năm. VN-Index có đợt tăng mạnh vào đầu năm, nhanh chóng vượt đỉnh năm 2023 (ở mốc 1.245 điểm) và đã có lúc vọt lên gần mốc 1.290 điểm (tại thời điểm tháng 3) trước khi đóng cửa thị trường quý I ở mức 1.284,09 điểm, tăng 154,16 điểm (13,6%) so với cuối năm 2023.

Mặc dù trong 3 quý sau của năm, chứng khoán không thật sự bứt phá và thanh khoản không cao nhưng thị trường lại ghi nhận số lượng tài khoản liên tục gia tăng.

Tại thời điểm cuối tháng 11/2024, số lượng tài khoản nhà đầu tư đã chính thức vượt mục tiêu Chính phủ đề ra với 9,15 triệu tài khoản lũy kế từ đầu năm, tăng thêm 1,86 triệu tài khoản trong 11 tháng. Con số trên tương đương khoảng 9% dân số, đạt mục tiêu 9 triệu tài khoản trước thời hạn 2025 và đang hướng đến con số 11 triệu tài khoản vào năm 2030 được đề ra tại Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030 đã được Chính phủ phê duyệt.

Diễn biến thị trường chứng khoán trong năm 2024 đặt giữa bối cảnh kinh tế vĩ mô phục hồi. GDP quý III tăng 7,4%, lũy kế 9 tháng tăng 6,82%, cả năm ước tăng 7%, cho thấy nền kinh tế đang quay trở lại với đà tăng trưởng cao. Đồng thời, lợi nhuận doanh nghiệp toàn thị trường cũng cho thấy sự cải thiện, tăng 18,8% trong quý III và lũy kế 9 tháng năm 2024 tăng 14% so với cùng kỳ.

Khối ngoại bán ròng kỷ lục

Một yếu tố đáng chú ý trong năm 2024 là làn sóng bán ròng kỷ lục của nhóm nhà đầu tư nước ngoài trên thị trường cổ phiếu bất chấp có nhiều yếu tố nâng đỡ thị trường như đã đề cập ở trên.

Tổng giá trị bán ròng đến trung tuần tháng 12/2024 lên tới gần 90.000 tỷ đồng, gấp gần 4 lần năm 2023. Nguyên nhân khiến hoạt động rút ròng của giới đầu tư ngoại gia tăng đến từ việc đồng USD tăng giá mạnh và xu hướng bảo hộ được dự báo sẽ tăng hiệu quả của các doanh nghiệp tại thị trường Mỹ.

Trong khi chỉ số S&P 500 năm 2024 tăng trưởng khoảng 27%, bitcoin tăng 149%, vàng thế giới tăng 30% thì VN-Index chỉ tăng 12%. Không chỉ thị trường chứng khoán Việt Nam mà các thị trường cổ phiếu khác ở châu Á cũng chứng kiến sự dịch chuyển của dòng vốn đầu tư về các thị trường phát triển, đặc biệt là Mỹ.

Hơn nữa, trong năm 2024, thị trường chứng khoán trong nước cũng không có thêm nhiều hàng hóa mới. Trong suốt cả năm qua, thị trường chỉ có 10 doanh nghiệp niêm yết mới, trong đó có 2 doanh nghiệp chuyển cổ phiếu từ sàn UPCoM sang niêm yết trên Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội là PTX và CAR; 8 doanh nghiệp đưa cổ phiếu lên niêm yết trên HoSE là RYG, DSE, MCM, HNA, QNP, TCI, NAB, VTP.

Việc thiếu hụt hàng hóa mới, chất lượng cũng chính là nguyên nhân khiến thị trường chứng khoán giảm sự lựa chọn và kém hấp dẫn đối với nhà đầu tư.

Nhiều đại án được xét xử; "nóng" tình trạng tin tặc tấn công và thông tin giả mạo

Năm 2024, nhiều vụ án lớn trong lĩnh vực chứng khoán đã được đưa ra xét xử, trong đó, nổi lên 3 đại án liên quan tới các doanh nghiệp Tân Hoàng Minh, Vạn Thịnh Phát và FLC.

Trong vụ án Tân Hoàng Minh, ông Đỗ Anh Dũng - Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Tân Hoàng Minh - bị xác định là chủ mưu trong việc phát hành trái phiếu, huy động, chiếm đoạt của trên 6.600 nhà đầu tư với tổng số tiền hơn 8.600 tỷ đồng và sử dụng vốn không đúng mục đích.

Ở phiên tòa phúc thẩm diễn ra ngày 25/9/2024, ông Đỗ Anh Dũng bị tuyên 7 năm tù về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Còn tại vụ án Vạn Thịnh Phát, bà Trương Mỹ Lan - Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Vạn Thịnh Phát - bị xác định chiếm đoạt của Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) hơn 677.000 tỷ đồng thông qua việc dùng SCB như một công cụ tài chính để huy động vốn từ các tổ chức cá nhân, rồi sử dụng nhiều thủ đoạn, lập hồ sơ vay khống, nâng giá tài sản đảm bảo… để rút tiền tại SCB. 

Sáng 3/12/2024, TAND Cấp cao tại TP HCM công bố bản án phúc thẩm (có hiệu lực ngay) tuyên giảm cho bà Lan từ 20 năm tù xuống 16 năm tù về tội Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng; giữ nguyên án tử hình về tội Tham ô tài sản và 20 năm tù về tội Nhận hối lộ. Tổng hợp hình phạt bà Lan phải nhận là tử hình.

Về trách nhiệm dân sự, HĐXX giữ nguyên quan điểm buộc bà Lan phải có nghĩa vụ bồi thường tổng cộng hơn 673.000 tỷ đồng - là dư nợ của các khoản vay đến thời điểm khởi tố vụ án. Tiếp tục kê biên, phong tỏa khối tài sản liên quan đến bà Lan để đảm bảo nghĩa vụ thi hành án. Tòa cũng bác kháng cáo của bà Lan về việc xin miễn hơn 600 tỷ đồng án phí.

Trong vụ án lừa đảo chiếm đoạt tài sản, thao túng thị trường chứng khoán xảy ra tại Tập đoàn FLC, với vai trò chủ mưu, ông Trịnh Văn Quyết - cựu Chủ tịch HĐQT Tập đoàn FLC - bị xác định đã chiếm đoạt, thu lợi bất chính khoảng 4.300 tỷ đồng.

Đầu tháng 8/2024, ông Trịnh Văn Quyết bị tòa sơ thẩm tuyên phạt 3 năm tù về tội thao túng thị trường chứng khoán và 18 năm tù về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Tổng mức hình phạt tòa tuyên đối với ông Trịnh Văn Quyết là 21 năm tù.

Ngoài ra, trong năm 2024 cũng ghi nhận hiện tượng tin tặc tấn công hệ thống công ty chứng khoán. Ngày 24/3/2024, hệ thống công nghệ thông tin của Công ty Chứng khoán VNDirect bị tin tặc tấn công và mã hóa dữ liệu, khiến hệ thống giao dịch bị ngắt kết nối với các Sở giao dịch. Mất một tuần để kết nối trở lại nhưng quá trình khôi phục hoạt động của cả hệ thống đã phải diễn ra từng bước.

Ngay sau đó, ngày 2/4/2024, hệ thống của Tổng công ty Dầu Việt Nam - CTCP (PVOIL) cũng bị tấn công mã hóa dữ liệu ảnh hưởng tới một số hoạt động nghiệp vụ, trong đó có hệ thống phát hành hóa đơn điện tử, website và các ứng dụng khác.

Chưa hết, với sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI), hàng loạt doanh nghiệp, chuyên gia chứng khoán, thậm chí là các cơ quan quản lý cũng "đau đầu" về tình trạng giả mạo để kêu gọi đầu tư, bán khóa học.

Hoàn thiện pháp lý, tạo đà cho năm 2025

Trong năm 2024, nhiều văn bản điều hành trong lĩnh vực chứng khoán đã được ban hành. Đáng chú ý, ngày 18/9, Thông tư 68 của Bộ Tài chính đã cho phép nhà đầu tư tổ chức nước ngoài được đặt lệnh mua cổ phiếu mà không cần đủ 100% tiền (non-freefunding).

Thông tư 68 có hiệu lực từ 2/11/2024, nhận được sự ủng hộ và đánh giá tích cực của các thành viên thị trường, nhất là các tổ chức quốc tế và tổ chức xếp hạng thị trường khi chính thức tháo gỡ nút thắt quan trọng, đáp ứng các tiêu chuẩn nâng hạng thị trường từ cận biên lên mới nổi thứ cấp của FTSE Russell.

Ngày 29/11/2024, Quốc hội chính thức thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chứng khoán; Luật Kế toán; Luật Kiểm toán độc lập; Luật Ngân sách Nhà nước; Luật Quản lý, sử dụng tài sản công; Luật Quản lý thuế; Luật Thuế thu nhập cá nhân; Luật Dự trữ Quốc gia; Luật Xử lý vi phạm hành chính, có hiệu lực từ 1/1/2025.

Với Luật Chứng khoán, nội dung được sửa đổi theo hướng nâng cao tính minh bạch, hiệu quả trong hoạt động phát hành, chào bán chứng khoán. Luật cũng hoàn thiện các quy định để tăng cường công tác giám sát và xử lý nghiêm các hành vi gian lận, lừa đảo trong hoạt động phát hành, chào bán chứng khoán, quy định rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân có liên quan, bảo đảm hiệu quả phòng ngừa, xử lý vi phạm trên thị trường chứng khoán. Luật hoàn thiện cơ sở pháp lý để thực hiện được hoạt động bù trừ, thanh toán các giao dịch chứng khoán trên thị trường theo cơ chế đối tác bù trừ trung tâm.

Với những thay đổi trên, thị trường kỳ vọng sẽ được tháo gỡ các vướng mắc và hướng đến mục tiêu phát triển bền vững, trước mắt là sẽ nâng hạng thị trường trong năm 2025.