Ngân hàng có "chán" tín dụng xanh?

Các ngân hàng đều thể hiện việc tăng cường thúc đẩy tín dụng xanh. Dù vậy, theo số liệu từ Ngân hàng Nhà nước thì đến tháng 6/2023, dư nợ cấp tín dụng xanh mới đạt gần 528.300 tỷ đồng, chỉ chiếm tỷ trọng khoảng 4,2% tổng dư nợ toàn nền kinh tế.

Thực trạng là vài năm trước, khi các cơ chế khuyến khích cùng nhiều chính sách ưu tiên hỗ trợ như giảm thuế, hỗ trợ về giá điện… đã giúp điện năng lượng tái tạo (điện mặt trời, điện gió, điện rác…) phát triển mạnh tại Việt Nam, thì nhiều nhà băng đã ồ ạt triển khai cho vay với các dự án này.

Nhưng sau đó, khi các chủ đầu tư gặp khó thì một vấn đề đặt ra là liệu có xảy ra việc ngân hàng "chán" tín dụng xanh.

Ngân hàng không "chán" tín dụng xanh

Tại tọa đàm "Tín dụng xanh: Mỏ vàng để ngân hàng phát triển bền vững" do báo Dân trí tổ chức sáng 2/10, ông Nguyễn Văn Nguyện - Phó Trưởng Phòng Tổng Hợp Kiểm soát nội bộ Ngân hàng nhà nước Chi nhánh TPHCM - lý giải nguyên nhân tỷ trọng của tín dụng xanh hiện còn thấp do Việt Nam đang trong giai đoạn đầu của tăng trưởng, phát triển tín dụng xanh nên nhận thức và hành động chưa được tương xứng như kỳ vọng.

Dù vậy, theo ông Nguyện, hàng năm, mức tín dụng xanh vẫn tăng trưởng dương, thậm chí hơn mức tăng trưởng của nền kinh tế.

Ông Trần Hoài Phương - Giám đốc Khối Khách hàng doanh nghiệp HDBank - cho rằng tín dụng xanh không phải chỉ tập trung cho mỗi lĩnh vực năng lượng tái tạo, mà cần phải mở rộng danh mục, theo kiểu "không để trứng vào một giỏ".

"HDBank mở rộng danh mục khách hàng, như có thêm khách hàng ở lĩnh vực nông nghiệp, green building (tòa nhà xanh), bất động sản xanh", ông Phương thông tin.

Với câu hỏi "có chán tín dụng xanh?", ông Phương khẳng định không và cho rằng đây thậm chí là điểm cạnh tranh của ngân hàng. Các ngân hàng dấn thân vào lĩnh vực này để tạo khác biệt.

"Có nhiều doanh nghiệp mới ra đời, quan tâm phát triển bền vững. Chúng tôi có những cộng sự là nhà tư vấn nước ngoài quan tâm rót vốn lĩnh vực này nên tự tin phát triển tín dụng xanh", ông cho hay. 

Bà Văn Thành Khánh Linh - Phó Tổng giám đốc BVBank - cũng khẳng định đơn vị này không "chán" tín dụng xanh.

"Tôi nghĩ tâm lý các ngân hàng thương mại không ai chán tín dụng xanh cả, vì mọi người đều ý thức được tín dụng xanh có lợi chứ không có hại", bà Linh nói. Nhiều tổ chức nước ngoài cũng sẵn sàng đầu tư vào Việt Nam nếu chúng ta đi theo tín dụng xanh, đơn cử như Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC), Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), quỹ hợp tác khí hậu toàn cầu từ Thụy Sĩ…

"Tôi nghĩ không ngân hàng nào chán cả vì đã có sự đồng minh từ nhiều quỹ trên thế giới và có sự truyền thông, thúc đẩy rõ ràng từ phía Ngân hàng Nhà nước. Vấn đề ở đây phải đối mặt là giải quyết được tâm lý khách hàng và truyền thông làm sao để doanh nghiệp hiểu tín dụng xanh không phải là phiền phức mà có lợi cho họ và phía ngân hàng", bà Linh nói.

Cũng theo đại diện BVBank, con số 4,2% có vẻ khiêm tốn nhưng đó là sự nỗ lực: "Tôi nghĩ đó cũng là tín hiệu tốt cho tín dụng xanh trong tương lai".

Mong muốn có thêm ưu đãi để "xanh hóa" tín dụng

Một vấn đề cũng được các chuyên gia thảo luận sâu tại tọa đàm là việc nguồn lực chính cho tín dụng xanh của các ngân hàng dựa phần nhiều vào các chương trình, dự án có nguồn tài trợ quốc tế…, song chỉ là nguồn lực bên ngoài và có vai trò trong giai đoạn đầu. Các chuyên gia cùng tìm giải pháp về lâu dài để việc cấp tín dụng cho dự án là trọn đời dự án chứ không chỉ theo giai đoạn.

TS Nguyễn Hữu Huân - Giảng viên Trường Đại học Kinh tế TPHCM - nói không thể trông chờ hết vào Ngân hàng Nhà nước, Chính phủ, mà cần các bên khác tham gia, đặc biệt là nguồn vốn từ xã hội hóa.

Ông Huân nói trái phiếu xanh hiện khá mới mẻ ở Việt Nam. Thời gian tới, theo ông, cần giải pháp thúc đẩy thị trường này để thu hút nguồn vốn dân cư trong nước lẫn nhà đầu tư nước ngoài, từ đó thành nguồn vốn trung dài hạn cho dự án đầu tư xanh.

Những sản phẩm về tín dụng xanh, tài chính xanh ở Việt Nam cũng còn sơ khai, mới mẻ. "Hiện có nhiều tổ chức, quỹ đầu tư nước ngoài quan tâm thị trường Việt Nam, tôi nghĩ chúng ta nên tranh thủ kiến thức, kinh nghiệm của họ để triển khai sản phẩm ở Việt Nam, nhất là trái phiếu xanh, sản phẩm phái sinh từ trái phiếu xanh", ông nhận định.

Ông đề xuất nên phát triển thị trường mua bán tín chỉ carbon, dự kiến cực kỳ sôi động. Các ngân hàng cần nghiên cứu thị trường này để có chiến lược thời gian tới, nên đầu tư thế nào, hỗ trợ mua bán tín chỉ carbon ra sao cho phù hợp… qua đó giúp thúc đẩy tín dụng xanh.

Dưới góc độ ngân hàng, ông Trần Hoài Phương nói chúng ta chờ đợi các nhà đầu tư nước ngoài làm giàu thị trường vốn Việt Nam, giúp doanh nghiệp phát triển. Tuy nhiên, các nhà đầu tư này có chuẩn cao, họ đòi hỏi nhiều tiêu chí khắt khe.

"Nếu gọi các yêu cầu này là khó thì sẽ khó, nhưng nếu xem các yêu cầu khắt khe đó là cơ hội để nâng mình lên thành doanh nghiệp mạnh, thu hút đầu tư nước ngoài thì doanh nghiệp sẽ có bước phát triển lớn, trên cả thị trường thế giới", ông thừa nhận.

Bà Văn Thành Khánh Linh thì đưa ra mong muốn Ngân hàng Nhà nước có ưu đãi cho các ngân hàng trong việc xanh hóa. "Chúng tôi vẫn bị quản lý bởi room tín dụng. Nên chăng Ngân hàng Nhà nước cảm thấy danh mục xanh hóa của BVBank, HDBank hay ngân hàng nào đó, đủ ở tỷ lệ nào đó, sẽ cho thêm room tín dụng. Đó là phần thưởng, chính sách động viên để doanh nghiệp có thể tiếp cận", bà Linh nói.

Bà khẳng định nếu có những thị trường vốn như trái phiếu xanh hay tín chỉ carbon thì sẽ sẵn sàng dấn thân trong phạm vi nguồn lực của ngân hàng để chung tay với cộng đồng xanh hóa.